شریح قاضی

شُرَیْح قاضی ( ـ۷۸ق)
از تابعین مشهور و به قولی از صحابۀ پیامبر (ص) بوده که از سوی عمر به قضاوت کوفه گماشته شد و سالیان درازی در این سمت باقی ماند، تا این که در زمان حجّاج استعفا کرد و بعد از مدتی کوتاه درگذشت. وی مردی شوخ طبع و شاعری خوش قریحه نیز به شمار آمده است. امام علی (ع) مدتی او را به بانقیا تبعید کردند. شریح در زمان ابن زیاد با او همکاری می کرد و در جریان دستگیری و مجروح شدن هانی بن عروه، قبیلۀ مذحج را با نیرنگ آرام کرد و معروف است که در جواز کشتن امام حسین (ع) فتوایی صادر کرد. گویند شریح ۱۲۰ سال عمر کرد، مرگ او را در سال های ۸۰ و ۸۲ نیز گفته اند.

[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از کتاب فرهنگ عاشورا است
قاضی معروف کوفه که وابسته به امویان بود. شریح بن حارث، در اصل یمنی بود و در زمان عمر به قضاوت کوفه منصوب شد و مدت 60 سال این شغل را داشت، جز در ایام عبدالله زبیر که سه سال این کار را ترک کرد و در ایام حجاج، دست از این کار کشید و خانه نشین شد تا زمان مرگش در سال 97 یا 98 هجری، که عمرش بیش از صد سال بود.
در زمان امام علی علیه السلام هم مدتی بر منصب قضاوت بود. وقتی امام، وی را به این منصب گماشت، بر او شرط کرد که هیچ حکمی را اجرا نکند مگر آن که آن را بر آن حضرت عرضه کند.
علی علیه السلام یک بار بر او خشم گرفت و از کوفه بیرونش کرد. وی طبع شعر هم داشت و شوخ طبع بود. وقتی ابن زیاد در کوفه، هانی بن عروه را دستگیر و در قصر با او بدرفتاری کرد، هواداران هانی در بیرون به فکر این که او را کشتند، سر و صدا راه انداختند. شریح قاضی به امر ابن زیاد بیرون قصر آمد و شهادت داد که هانی زنده است تا جمعیت هوادار او متفرق شوند.
معروف است که وی به دستور عبیدالله زیاد، فتوا داد که چون حسین بن علی علیه السلام بر خلیفه وقت خروج کرده است، دفع او بر مسلمانان واجب است.
چهره شریح قاضی، به عنوان عالم وابسته به دربار ستم و در خدمت زور و تزویر شناخته می شود و همیشه برای کوبیدن حق، از چهره افراد مذهبی و موجه که مردم حرفشان را می پذیرند استفاده می کنند. شریح نیز در منصب قضاوت بود و چنین سوء استفاده ای از موقعیت او به نفع حکومت جور انجام گرفت.
جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.