حیاط

حیاط فضایی در معماری است که دو کاربرد زیر را دارد:
صحن خانه و زمین جلوی ساختمان که اطراف آن محصور باشد.
آن قسمت از عرصه که در اشتغال ساختمان نباشد و معمولاً محصور، گل کاری و درختکاری می شود.
حیاط در خانه های قدیمی مرکز و قلب ساختمان بوده است. حیاط مرکزی همراه با ایوان در هر سمت، ویژگی بود که از گذشته های دور در معماری ایرانی به چشم می آمد. همچنین حیاط محلی برای برگزاری مراسم مختلف نظیر مراسم مذهبی، عروسی و تجمع اقوام بود. معمولاً چهار گوش بوده. ابعاد حیات را تعداد و عملکرد فضاهای اطراف آن تعیین می کنند. هر حیاط معمولاً یک حوض و چند باغچه دارد که بسته به شرایط مختلف محلی نظیر آب و هوا و عوامل فرهنگی اشکال متفاوتی می یابد.
حیاط در فرهنگ دهخدا به معنی محوطه و هرجای دیوار بست و سرای و خانه آمده است. واژه های دیگری مثل ساحت، صحن، میان سرا، صحن سرای نیز به همین معنی هستند.از حیاط در خانه های ایرانی به شکل های مختلف استفاده شده است. بعضی از این موارد به اختصار چنین است:_ حیاط به عنوان نشانه حریم تملک._ حیاط، وحدت دهنده چند عنصر خانه._ حیاط، ارتباط دهندهٔ چند فضا._ حیاط، به عنوان یک هواکش مصنوعی برای گذر جریان بادهای مناسب._ حیاط، عنصری مهم در جهت سازماندهی فضاهای مختلف._ حیاط، به عنوان حریمی امن و آرام برای آسایش خانواده.
در معماری مسکن خانه های حیاط دار، یک یا چند مورد از عملکردهای یاد شده را می توان مشاهده کرد. شاید ابتدایی ترین نحوهٔ کاربرد حیاط برای ایجاد نشانه ای از تملک باشد. البته ایجاد حصار صرفاً به وسیله دیوار های بلند صورت نگرفته است. در مناطقی مثل دشت گیلان، با احداث پرسین هایی از دیرک های چوبی و شاخه های درختان این حریم را مشخص کرده اند. بعضی از قبایل کوچ نشین، حریم سیاه چادر های خود را با دیوار کوتاه سنگی معین می کنند.