المجسطی

المجسطی (به عربی: اَلْمَجِسْطِیّ‎، al-majisṭiyy) یا مجسطی یا مجستی (به پهلوی: 𐭬𐭢𐭮𐭲𐭩𐭪, magestīg) مهمترین اثر بطلمیوس است. این کتاب شامل سیزده مقاله ریاضی و نجومی و حاوی نظریهٔ معروف بطلمیوس درباره حرکت ستاره ها و سیارات است. این کتاب در حدود سال ۱۵۰ میلادی نگاشته شده است.
نام اصلی این کتاب به یونانی Μαθηματικὴ Σύνταξις (ماتماتیکه سینتاکسیس) به معنی «تألیف ریاضی» است؛ و بعدها آن را به خاطر اهمیت و تأثیر فراوانش هه مگاله سینتاکسیس به معنی «رساله بزرگ» خواندند. نام عربی آن از صفت عالی کلمه «مگاله» در یونانی که «مگیسته»، به معنی بزرگ ترین، باشد گرفته شده و در عربی آن را المجسطی می نویسند. در فارسی نیز بیشتر به «المجسطی» و گاه به «مجسطی» مشهور است. نام المجسطی برگرفته از واژه فارسی میانه مگستیگ (به پهلوی: 𐭬𐭢𐭮𐭲𐭩𐭪, magestīg) بوده که خود برگرفته از یونانی کهن «مِگیستِی» (به یونانی باستان: μεγίστη، megístē)به معنای «مهست و بزرگترین» است. واژه یادشده فارسی میانه در نوشته «نامه های منوچهر» به همراه نام زیگ هندی و زیگ شهریار آمده است.
المجسطی نزد منجمان اسلامی اهمیت بسیار داشت و چند بار ترجمه و تفسیر شد. نخستین کسی که به ترجمه و تفسیر آن توجه کرد و جمعی را در بیت الحکمة به این کار برگمارد یحیی برمکی بود. ثابت بن قرة هم یکی از ترجمه های قدیم این کتاب را اصلاح کرد. اسحاق بن حنین نیز یکی از ناقلان این کتاب است و نقل او را هم ثابت اصلاح کرد.