منگور

مَنگور نام یکی از ایل های کرد مکریان مابین منطقه سردشت و پیرانشهر و مهاباد واقع در استان آذربایجان غربی ایران است.
اسکندری نیا، ابراهیم، ساختار و سازمان ایلات و شیوه معشیت عشایر آذربایجان غربی.
عشایر ایل منگور در روستاهای عشایری بین سردشت و پیرانشهر و مهاباد و همچنین تا مرز عراق پراکنده شده اند و از تلفیق کشاورزی و دامداری، گذران زندگی می کنند. مناطق ییلاقی این ایل ییلاق های سران، گده و هنگون در اطراف مهاباد و آلواتان و دشت وزنه در سردشت است که معمولاً از اواسط اردیبهشت به مدت چهار ماه منبع تغذیه دام های ایل را تشکیل می داد. اما هم اینک به دلیل وضع خاص منطقه کوچ صورت نمی گیرد. منطقه ای را که منگورها در آن سکونت دارند «مَنگورایَتی» می نامند.
جدا از شهرهای پیرانشهر و مهاباد که به ترتیب مرکز شهرستانهای پیرانشهر و مهاباد محسوب می شوند اکثریت جمعیت این ایل در دو دهستان منگور غربی و منگور شرقی سکونت و بخش منگور سردشت در ناحیه میرآباد دارد. دهستان منگور غربی تابع پیرانشهر و دهستان منگور شرقی از توابع مهاباد می باشد.
ایل منگور ازهفت طایفه (وجاخ ،مروت، امان، زیرن، شمع، زین، خدر) تشکیل شده اند که اکثریت با طایفه مروت در مهاباد می باشد و بقیه به طورپراکنده در مهاباد و پیرانشهر وناحیه میرآباد و شهر ربط در سردشت سکونت دارند و همچنین نیز طایفه وجاخ در روستای آلواتان سردشت قرار دارند.

مَنگور
از طوایف کُرد بلباس، مرکب از دو دستۀ کوه نشین، عموماً ساکن ایران، و دشت نشین، ساکن کردستان عراق. منگورهای عراق، متشکل از منگورهای زودی و منگورهای روته، در روستاهای دو سمتِ غرب و شرق رودخانۀ ژارآوا سکونت دارند و منگورهای ایران در نواحی کوهستانی غرب یکجانشین اند. منگورها در گذشته از طوایف معتبر کرد به شمار می آمدند. باپورآقا منگور در اوایل دورۀ قاجاریه، سرکردۀ ایل بلباس بود و پس از کشته شدنش به دست احمدخان مقدم، حاکم مراغه، قرنی آقامنگور جانشین او شد. حمزه آقا منگور ( ـ۱۲۹۸ق) از سرداران شجاع کردان در زمان خود و سردار شورش ویرانگر شیخ عبیدالله شمزینی بود (۱۲۹۷ق) و سرانجام به دست حسین علی خان امیرنظام گروسی، پیشکار آذربایجان، کشته شد. در ۱۳۳۲ق، سالار عشایر منگور از همراهی با دولت عثمانی و شرکت در بسیج نظامی آن دولت خودداری کرد. منگورها در ۱۳۰۵ـ۱۳۰۶ش بر علیه قانون نظام اجباری و لباس متحدالشکل و کلاه پهلوی، شوریدند. اینان در تشکیل جمهوری خودمختار مهاباد نیز شرکت داشتند (۱۳۲۴ش).