نایب خاص

سفرا یا نایب خاص در اعتقاد شیعه دوازده امامی به چهار سفیر یا نائب خاصی اطلاق می شود که مهدی از طریق آنان و در شرایط خاص با شیعیان تماس می گرفت. در طی دوران غیبت صغری شیعیان از طریق این چهار نائب با مهدی در ارتباط بوده و درخواست ها و مسائل خود را طرح می کرده اند و پاسخ می گرفتند. این دوره از مرگ حسن عسکری در سال ۲۶۰ ه‍.ق (۱ ژانویه ۸۷۴ م) آغاز شده و تا سال ۳۲۹ ه‍.ق (۹۴۱ م) به طول انجامیده است.
Amir-Moezzi, Mohammad Ali (1994). The divine guide in early Shiʻism: the sources of esotericism in Islam. SUNY Press. ISBN 0791421228.
Amir-Moezzi, Mohammad Ali (2007). "ISLAM IN IRAN v. MESSIANIC ISLAM IN IRAN". Encyclopædia Iranica.
Klemm, Verena (2007). "ISLAM IN IRAN ix. THE DEPUTIES OF MAHDI". Encyclopædia Iranica. Retrieved March 2011. Unknown parameter |month= ignored (help); Check date values in: |accessdate= (help)
Kohlberg, Etan (1976). From Imāmiyya to Ithnā-'ashariyya. Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 39 , pp 521–534 doi:10.1017/S0041977X00050989
Kohlberg, Etan (1995). "Safir". Encyclopaedia of Islam. VIII (2nd ed.). Leiden: E. J. Brill. ISBN 90 04 09834 8.
Madelung, Wilferd (1986). "al-Mahdī". Encyclopaedia of Islam. V (2nd ed.). Leiden: E. J. Brill. pp. 1231–8. ISBN 9004078193.
Sachedina, Abdulaziz Abdulhussein (1981). Islamic messianism: the idea of Mahdī in twelver Shīʻism. SUNY press. ISBN 0-87395-442-4.
در باور شیعیان امده است که نواب خاص سنی مذهب و پیرو امامت بوده اند
کلینی اشارات مبهمی به نامه هایی از امام زمان می کند که به دست شیعیان می رسیده است. در کتاب التنبیه ابوسهل نوبختی که بین سال های ۹۰۳ تا ۹۱۳ نوشته شده است، به بحرانی در میان شیعیان اشاره می کند. ابوسهل می نویسد که بیشتر یاران نزدیک حسن عسکری تا بیست سال بعد از مرگ او درگذشته اند. آنها کسانی بودند که با امام غایب شیعه در ارتباط بودند و فرمان های او را به اطلاع شیعیان می رساندند. در این زمان آنها تنها می توانستند به کمک احادیث متواتر پیامبر از طریق اهل سنت و امامان پیشین شیعه غیبت طولانی امام را ثابت نمایند.
عنوان سفیر در ابتدا در کتاب الغیبه نعمانی به چشم می خورد. سپس ابن بابویه نام چهار نایب را در کمال الدین ثبت نموده است و مبسوط ترین گزارش ها دربارهٔ فعالیت سفرا در کتاب الغیبه ابوجعفر طوسی آمده است. به نوشته اتان کولبرگ عمده این گزارش ها بر مبنای دو کتاب که اکنون در دسترس نیست می باشد: اخبار ابی العمر و ابی الجعفر العمریان اثر ابن برنیه کاتب و اخبار الوکاله الربعه نوشته احمد ابن علی ابن عباس ابن روح صیرفی. به گفتهٔ کولبرگ در دانشنامه اسلام اعتقاد به سفرا در نزد خاندان نوبختی شکل گرفت.