مستنصر

ابوجعفر منصور مستنصر معروف به المستنصر بالله، خلیفه عباسی
معاذ مستنصر معروف به المستنصر بالله، خلیفه فاطمی

[ویکی اهل البیت] ابوجعفر منصور بن ظاهر محمدبن اضاصر احمد، ملقب به مستنصر بالله، سی و ششمین خلیفه عباسی از میان 37 خلیفه طول دوران خلافت عباسی است.
پس از آنکه خلیفه «علی الظاهر» در روز جمعه 13 رجب سال 623 ه‍ـ.ق چشم از جهان فروبست، مستنصر بالله در همان روز بر تخت خلافت عباسی تکیه زد.
پدرش در جود و حسن سیره و احسان بر رعیت شهره بود. او نیز پس از رسیدن به خلافت سیره پدر را ادامه داد.
او دارای رفتاری مناسب با رعیت و بخشیدگی بسیار نسبت به زیردستان بود. پس از آنکه مستنصر به خلافت می رسد؛ مردم را بر عدالت وعده می دهد و در واقع خود را حاکمی عادل برای مردم تلقی می کند، او توانست در 17 سال حکومت خود رفتاری مناسب با رعیت و مردم و توجه به پیشرفت و تمدن را برای مردم به اجرا بگذارد.
مستنصر بالله دارای ویژگی خاصی بود و آن توجه ویژه او به مباحث علمی و فرهنگی بود. توجه به مسایل علمی و به خصوص به علمایی مانند سید بن طاووس – سید رضی و سید مرتضی از عالمان شیعی و هم چنین تأسیس مدرسه بسیار مهم در بغداد بنام مدرسه مستنصریه کاملاً بر این امر گواه است. که او در راه شکوفایی مباحث علمی توجه ویژه داشت.
مدرسه مستنصریه که توسط وی بنا شد دارای ویژگی مهم و البته برتر نسبت به نظامیه بود؛ هر چند اصل بنای در این مدرسه را می توان نوعی الگوپذیری نسبت به نظامیه دانست. در نظامیه ها فقط مذهب شافعی مورد توجه قرار می گرفت ولی در این مدرسه بنا به قول ابن کثیر در البدایه والنهایه 4 فرقه اهل تسنن اجازه تحصیل و تدریس و آموزش داشتند. عمر این مدرسه هر چند کوتاه بود و حدود 25 سال دوام یافت اما در همین زمان محدود توانست در کنار نظامیه ها رقیب جدی آن باشد.
توجه به مسایل اجتماعی و تمدنی از جمله دیگر ویژگی های مستنصر در طول حکومت خود بود. تجدیدبنا، تعمیرات و ساخت و سازهای متعدد در حوزه فعالیت تمدنی او نقش بسزایی ایفا می کند، از جمله فعالیت های او در راستای محکم پایه های اجتماعی توجه به عدالت اجتماعی بود. او پس از رسیدن به حکومت، فرمانی را صادر کرد مبنی بر آنکه: همه مردم از عدالت برخوردار خواهند بود. هر کس نیازی دارد یا ستمی به او رسیده گزارش دهد تا نیازش برآورده شود و یا از او رفع ستم گردد.