بانک جهانی

IMF
بانک بین المللی ترمیم و توسعه (IBRD) (با ۱۸۶ عضو)
مؤسسه بین المللی توسعه (IDA) (با ۱۶۹ عضو)
مؤسسه مالی بین المللی (IFC) (با ۱۸۲ عضو)
سازمان تضمین سرمایه گذاری چندجانبه (MIGA) (با ۱۷۵ عضو)
مرکز بین المللی برای حلّ و فصل منازعات سرمایه گذاری (ICSID) (با ۱۴۴ عضو)
بانک جهانی نام دیگر بانک بین المللی توسعه و ترمیم (IBRD) است. همراه با چهار شعبه دیگر خود: مؤسسه بین المللی توسعه (International Development Association: IDA)، مؤسسه مالی بین المللی (International Finance Corporation: IFC)، آژانس تضمین سرمایه گذاری چند جانبه ای ((Multilateral Investment Guarantee Agency: MIGA و مرکز بین المللی برای حل و فصل منازعات سرمایه گذاری (International Centre for the Settlement of Investment Disputes: ICSID)، گروه بانک جهانی را تشکیل می دهند. بانک جهانی یکی از سه رکن برتون وودز را تشکیل می دهد.سه سازمان صندوق بین المللی پول (IMF)، بانک بین المللی ترمیم و توسعه (IBRD) یا بانک جهانی و گات که البته امروزه جای خود را به سازمان تجارت جهانی (WTO) داده است، به طور جمعی تشکیل دهنده سیستم برتون وودز هستند.در پایان جنگ جهانی دوم از طرفی عواقب منفی جنگ جهانی و از طرف دیگر سیاست های خودخواهانه تجاری اوایل دهه ۱۹۳۰ منجر به ایجاد مشکلات اقتصادی زیادی برای کشورها شده و توان تولیدی کشورها به شدت تقلیل یافته بود. به همین دلیل در ۲–۲۱ ژوئیه ۱۹۴۴ (قبل از پایان جنگ)، به پیشنهاد روزولت (رئیس جمهور وقت آمریکا)، کنفرانس پولی و مالی سازمان ملل متحد با شرکت نمایندگان ۴۴ کشور در برتون وودز تشکیل و طی آن موافقت نامه های تأسیس بانک بین المللی ترمیم و توسعه (بانک جهانی) و صندوق بین المللی پول تصویب شد. بانک جهانی و صندوق بین المللی پول، جزئی از فرایند همکاری برای ایجاد یک نظام پولی و سرمایه گذاری به جای آشفتگی ناشی از ناسیونالیسم اقتصادی دهه ۱۹۳۰ بودند. بانک جهانی در دسامبر ۱۹۴۵ تأسیس شد و در نوامبر ۱۹۴۷با تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد به صورت رسمی درآمد و به جرگه نهادهای تخصصی سازمان ملل متحد پیوست. بانک جهانی ابتدا برای کمک به بازسازی خرابی های جنگ جهانی دوم به وجود آمد، ولی در سال ۱۹۴۹، به سمت ارتقای توسعه اقتصادی در کشورهای توسعه نیافته معطوف شد.هدف اصلی بانک جهانی اعطای وام برای توسعه و گسترش طرح های تولیدی آن دسته از کشورهای در حال توسعه است که عضو بانک هستند. این وام ها برای مقاصدی مانند اجرای پروژه های لوله کشی آب آشامیدنی، آموزش و پرورش و همچنین اجرای برنامه های کلی عمرانی از جمله واردات کالاهای صنعتی است. فقط اعضای صندوق بین المللی پول می توانند به عضویت بانک جهانی درآیند. از طرف دیگر شرط اولیه عضویت در مؤسسه بین المللی توسعه و مؤسسه مالی بین المللی، عضویت در بانک جهانی است. ایران یکی از اعضای شرکت کننده در کنفرانس برتون وودز بوده و در نتیجه از مؤسسین بانک جهانی به شمار می رود؛ که از سال ۱۳۲۴ رسماً عضو بانک جهانی شد.در حال حاضر تعداد اعضای بانک جهانی به شرح زیر می باشند:
سرمایهٔ این بانک از مجموع سهام تعهد شده و حق عضویت کشورها، فروش اوراق قرضه و استقراض از بازارهای مالی و دولت های عضو تشکیل می شود. سرمایهٔ بانک به سهام یکصد هزار دلاری تقسیم شده و حق رأی کشورها نیز بر مبنای هر عضو ۲۵۰ رأی ثابت و یک رأی به ازای هر سهم می باشد. سهم هر کشور، بستگی به موقعیت اقتصادی و مالی آن کشور دارد. هر کشور، موظف است در موقع پیوستن به بانک، ده در صد سهم خود را بپردازد که یک در صد این مبلغ، به طلا یا دلار آمریکا است و ۹ در صد بقیّه، به ارز کشور مربوطه می باشد و فقط با موافقت کشور ذی ربط، قابل استفاده خواهد بود. چنانچه بانک برای ایفای تعهدات خود که ناشی از تضمین وام ها می باشد، نیاز به سرمایه پیدا کند، ممکن است از اعضا درخواست پرداخت ۹۰ در صد باقی مانده را بنماید.
بانک بین المللی ترمیم و توسعه دارای دو رکن است:

بانک جهانی (International Bank for Reconstruction and Development)
(یا: بانک بین المللی بازسازی و توسعه) از کارگزاری های تخصصی ملل متحد، پایه گذاری شده در کنفرانس ۱۹۴۴ برِتون وودز، به همراه «صندوق بین المللی پول» به عنوان نهاد مرتبط با این بانک. هدف های اصلی بانک، به ترتیبی که در موافقت نامۀ تشکیل آن آمده یاری رساندن به بازسازی و عمران سرزمین دولت های عضو با تسهیل سرمایه گذاری در فعالیت های تولیدی، ترویج سرمایه گذاری خارجی خصوصی از طریق تضمین یا مشارکت در وام ها، تکمیل سرمایه گذاری های خصوصی از طریق تأمین وجوه لازم با شرایط مناسب برای فعالیت های تولیدی از محل سرمایۀ خود بانک است. بانک فقط به کشورهای عضو، آن هم برای تأمین بودجۀ طرح های مشخص، وام اعطا می کند. پیش از آن که کشوری بتواند از بانک وام بگیرد، کارشناسان و مشاوران نمایندۀ بانک باید در این باره که وام گیرنده می تواند شرایط تصریح شده از سوی بانک را برآورده کند اتفاق نظر داشته باشند. بیشتر این شرایط با هدف تضمین استفادۀ مولّد از وام و نیز بازپرداخت قطعی آن مقرّر شده است. بانک باید به این نتیجه برسد که وام گیرنده نمی تواند برای طرح خاص ارائه کرده از دیگر منابع با شرایط معقول وام بگیرد و نیز طرح مورد نظر به لحاظ فنی امکان پذیر و از نظر اقتصادی معقول است. برای تضمین بازپرداخت وام، دولت های عضو باید ضامن شرکت های خصوصی وام گیرنده در داخل قلمروشان شوند. پس از اعطای وام، بانک هم از وام گیرنده و هم از ناظران خاص خودش می خواهد تا در دوره های مختلف دربارۀ مصرف وام و پیشرفت طرح به بانک گزارش دهند. در بدو تشکیل بانک جهانی، بیشتر وام ها به کشورهای اروپایی داده می شد و برای بازسازی صنایع ویران شده یا خسارت دیده در طی جنگ جهانی دوم به مصرف می رسید. اما از اواخر دهۀ ۱۹۶۰، بیشتر وام ها به کشورهای در حال توسعۀ اقتصادیِ افریقا، آسیا، و امریکای لاتین اعطا شده است. در دهۀ ۱۹۸۰، بانک جهانی توجه خاصی به طرح هایی برای یاری دادن به تهیدست ترین مردمان کشورهای در حال توسعه برای بالابردن قدرت تولید و دست یافتن آنان به نیازهای اولیه ای چون آب پاکیزه و تسهیلات دفع فضولات، مراقبت های بهداشتی، کمک به برنامه ریزی خانواده، تغذیه، آموزش، و مسکن داشت. بانک، با اعطای وام برای توسعۀ کشاورزی و روستایی، بنگاه های اقتصادی کوچک، و توسعۀ شهری، مشوّق مداخله مستقیم تهیدست ترین مردمان در فعالیت های اقتصادی بوده است. از این گذشته، بانک جهانی به توسعۀ انرژی و فعالیت های زیست محیطی نیز یاری رسانده است.
منابع مالی بانک. تخصیص یا فروش هر سهم سرمایه، حدود ۱۲۰هزار دلار است. حداقل تعداد سهمی که هر کشور عضو باید خریداری کند بسته به توان نسبی اقتصاد ملی آن کشور تفاوت می کند. همۀ منابعِ مالیِ تخصیص یافته به بانک بلافاصله در اختیار آن قرار نمی گیرد، بلکه هر کشور عضو عملاً فقط حدود۸.۵ درصد سهمیۀ در نظر گرفته شده برای آن کشور را به بانک می پردازد. بقیۀ سهمیۀ عضو فقط در صورتی، و تا میزانی، به بانک سپرده می شود که بانک برای پرداخت تعهدات خویش به بستانکاران نیاز داشته باشد. هرگز نیازی به درخواست سرمایه وجود نداشته است. منابع مالی فعّال بانک از محل فروش اوراق قرضه با بهرۀ بانک و فروش اسکناس در بازارهای سرمایۀ جهان، از محل بازپرداخت وام های پیشین، و از سود عملیات خود بانک تأمین می شوند. این بانک از ۱۹۴۷ به این سو هرساله سودآور بوده است. همۀ اختیارات بانک در دست هیئت مدیرۀ آن قرار دارد که از مدیرانی تشکیل می شود که هر یک از آن ها را یکی از کشورهای عضو تعیین کرده است. هیئت مدیره دست کم سالی یک بار تشکیل جلسه می دهد. مدیران بانک بیشتر اختیارت خود را به ۲۴ مدیر اجرایی، که منظماً در مقر مرکزی بانک در واشینگتن تشکیل جلسه می دهند، واگذار می کنند. پنج تن از این مدیران اجرایی را پنج دولت عضو، که بیشترین تعداد سهام سرمایه را در بانک دارند، تعیین می کنند. نوزده مدیر اجرایی دیگر را هیئت مدیره از میان نمایندگان دیگر کشورهای عضو برای دوره ای دوساله برمی گزینند. در رأس مدیران اجرایی، رئیس بانک جهانی قرار دارد که توسط همین مدیران برای دوره ای پنج ساله انتخاب می شود، و رئیس بانک نباید جزو هیئت مدیره و یا مدیران اجرایی باشد. بانک جهانی هم اکنون ۱۸۳ عضو دارد.