کلمه جو
صفحه اصلی

ایوان مخوف

لغت نامه دهخدا

ایوان مخوف. [ ای ن ِ م َ ] ( اِخ ) رجوع به ایوان چهارم و به دایرةالمعارف فارسی شود.

دانشنامه عمومی

ایوان چهارم واسیلیویچ (به روسی: Ива́н Четвёртый, Васи́льевич) (زاده ۲۵ اوت ۱۵۳۰ مسکو - مرگ ۱۸ مارس ۱۵۸۴ میلادی مسکو)، یکی از تزاران امپراتوری روسیه بود. به خاطر جنایات بی بدیلش در کشور روسیه به او لقب «ایوان مخوف» (به روسی: Ива́н Гро́зный) داده اند. وی بسیار ظالم و بی رحم بود و پسر خود را نیز کشت. اما به عظمت و اقتدار روسیه کمک زیادی کرد. ایوان چهارم، در سال ۱۵۴۷ میلادی و در ۱۶ سالگی به سلطنت رسید.
ویکی پدیای انگلیسی
او در سال ۱۵٣۳ به شاهزادگی اعظم مسکو رسید. در زبان روسی به او لقب گروزنی(Grozny) داده اند که به معنای توانایی قدرت و بی رحم است؛ و در فارسی امروز آن را مخوف ترجمه نموده اند. ایوان در مقام شاهزادگی اعظم شاهد تغییرات بسیاری بود که او را از زمامداری یک ایالت به کنترل یک امپراتوری کوچک و به یک قدرت منطقه ای تبدیل نمود و در سال ۱۵۴۷ به عنوان اولین تزار به مقام تزار تمامی روسیه رسید.
ایوان ۳ ساله بود که پس از مرگ پدرش گراندوک مسکو شد و در سن ۱۶ سالگی با لقب تزار حکومت بر شاهزاده نشین مسکو و قلمروی آن روزگار روسیه را دست گرفت. او خود را جانشین امپراتورهای بیزانس می دانست که یک قرن قبل از این تاریخ امپراتوری آن ها توسط عثمانی ها منقرض شده بود. او می خواست کشورش را از زیر سایه اشغال مغولها که موجب عقب ماندگی روسیه شده بود بیرون آورده و به سطح کشورهای غربی برساند. اما تا زمان مرگش موفق نشد روسیه را به یک کشور پیشرفته تبدیل کند. ایوان چهارم در چندین نبرد تاتارهای ولگا را شکست داد و شهرهای قازان و آستراخان را به خاک روسیه ضمیمه کرد.
او سپس گروهی از قزاقها را به جنگ خان سیبری فرستاد و با شکست او سیبری نیز به خاک روسیه پیوست. با این حال، ایوان چهارم از خان تاتار کریمه شکست سختی خورد و خان تاتار کریمه بی وقفه قلمروی او و حتی شهر مسکو را مورد تهدید قرار می داد. ایوان در تلاش هایش برای گشودن دروازه های غرب و دریای بالتیک به روی روسیه نیز با ناکامی مواجه شد.

دانشنامه آزاد فارسی

ایوانِ مَخوف (۱۵۳۰ـ۱۵۸۴)(Ivan(IV) the Terrible)
(یا ایوان چهارم) دوکِ اعظم مسکو از ۱۵۳۳. در ۱۵۴۴ قدرت را به دست گرفت و در ۱۵۴۷ در مقام اولین تزار روسیه تاج گذاری کرد. در ۱۵۵۲ قازان، در ۱۵۵۶ آستراخان، و در ۱۵۸۱ سیبری را تصرف کرد. در ۱۵۵۵ اصلاحاتی در قوانین حقوقی و نیز در ادارۀ حکومت های محلی روسیه به عمل آورد و با انگلستان روابط تجاری برقرار کرد. در سال های پایانی زندگی از یک سو به عیاشی و از سوی دیگر به زهد و پرهیزکاری دینی می پرداخت و هزاران تن از جمله پسر خود را، هنگام حمله های خشم جنون آمیز، به قتل رساند. ایوان می کوشید که حکومتی متمرکز در مسکو بر پا کند. بر ضد تاتارهای قازان، آستراخان، و دیگر مناطق لشکر کشید، اما سیاست توسعه طلبانۀ او در تبدیل روسیه به امپراتوری به جنگی ۲۴ ساله و بی ثمر بر سر ناحیۀ لیوونیاانجامید. خشونت از نشانه های بارز حکومت او بود؛ تخریب و غارت نووگورودشاهدی بر این مدعّاست.


کلمات دیگر: