سیبری

سیبِری (یا قدیمی تر: سیبریه) (به روسی: Сиби́рь) نام سرزمینی بسیار گسترده در بخش آسیایی روسیه است. سیبری تقریباً تمامی ناحیهٔ شمال آسیا را دربرمی گیرد. این منطقه یک دوازدهم سطح کره زمین و ۶۰ درصد خاک روسیه را تشکیل می دهد. سیبری از رشته کوه اورال به سوی شرق امتداد یافته و تا اقیانوس آرام می رسد. از سوی شمال به اقیانوس منجمد شمالی و از جنوب به تپه های شمال و مرکز قزاقستان و مرزهای مغولستان و چین محدود می شود. مساحت سیبری ۱۲٬۸۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع است و ۴۰ میلیون نفر سکنه دارد.
بخاراییان سیبریه
ناحیه فدرالی سیبری       Geographic Russian Siberia
مختصات: ۶۰°۰′ شمالی ۱۰۵°۰′ شرقی / ۶۰٫۰۰۰°شمالی ۱۰۵٫۰۰۰°شرقی / 60.000; 105.000
بزرگ ترین و پرجمعیت ترین شهر سیبری نووسیبیرسک است. پس از آن امسک و کراسنویارسک به ترتیب پرجمعیت ترین شهرهای سیبری هستند.کشاورزی تنها در بخشی از جنوب سیبری رواج دارد و در جنوب غربی آن دانه های خوراکی از جمله گندم در قالب کشتزارهای بزرگ کشت می شوند.

سیبِری (Siberia)
(به روسی: سیبیر) ناحیۀ آسیایی روسیه، با ۱۲,۰۵۰,۰۰۰ کیلومتر مربع وسعت. از کوه های اورال تا اقیانوس آرام امتداد دارد. نیروی برقابی از رود های لِنا، اوب، و یِنی سِی تولید می شود؛ جنگلداری و کشاورزی در آن رواج دارد. دارای منابع غنی کانی، نظیر زغال سنگ (در حوضۀ کوزنتسک)، طلا، الماس، نفت، گاز طبیعی، آهن، مس، نیکل، و کبالت است. در قرن ۱۷، روس ها آن را تصرف کردند، از قرن ۱۸ تبعیدگاه زندانیان سیاسی و بزهکاران بود و در آن اردوگاه های کار اجباری تأسیس شد. نخستین راه آهن سراسری سیبری (۱۸۹۲ـ۱۹۰۵) به طول تقریبی ۸,۷۰۰ کیلومتر، از سن پترزبورگ (از طریق اومسک، نووسیبیرسک، ایرکوتسک و خاباروفسک) تا ولادی وستوک، احداث شد. این ناحیه دارای آب و هوای قاره ای و زمستان های طولانی و بسیار سرد است. بزرگ ترین جنگل های طبیعی جهان (تایگا)، به وسعت تقریباً ۵میلیون کیلومتر مربع در این ناحیه واقع شده اند؛ دریاچۀ بایکال؛ چند آتشفشان، در شبه جزیرۀ کامچاتکا، و اوسوریلاند، قلمرو ببر سیبری،بزرگ ترین گربۀ جهان، در این منطقه قرار دارند. شهرهای سیبری عبارت اند از نووسیبیرسک، اومسک، کراسنویارسک، ایرکوتسک، و تومسک. بهره برداری از منابع فراوان و طبیعی سیبری با فتح آن به دست روس ها از ۱۵۸۰ به بعد شروع شد. در ابتدا، شکار حیوانات خزدار مهم ترین فعالیت اقتصادی بود؛ استخراج معادن در قرون ۱۸ و ۱۹ توسعه یافت. روند صنعتی شدن درخلال جنگ جهانی اول آغاز شد، و از دهۀ ۱۹۳۰ به بعد بسیار گسترش یافت. با احداث راه آهن سراسری سیبری، و اصلاحات ارضی اولیه کشت و زرع آسان تر شد. لغو سنت ارباب ـ رعیتی سبب توسعۀ سریع کشاورزی شد و با آغاز قرن ۲۰ تولید لبنیات نیز رواج یافت. ولی جنگ جهانی اول، جنگ داخلی روسیه، و مالکیت اشتراکی کشاورزی در زمان استالین، به زیان کشاورزی سیبری تمام شد. در اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰، روندی سیاسی با نام منطقه گرایی سیبری آغاز شد که از شکلی از وضعیت دومینیون برای منطقه در داخل روسیه حمایت می کرد. حکومت خودمختار سیبری در ۱۹۱۸ تشکیل شد، اما عمر کوتاهی داشت. پیش از فروپاشی اتحاد شوروی، جبهۀ مردمی سیبری در ۱۹۸۸ تشکیل شد که خواهان اصلاحات زیست محیطی و سیاسی بود. اگرچه اکثریت جمعیت را روس ها تشکیل می دهند، اما بیش از ۳۰ اقلیت بومی در سیبری زندگی می کنند. بزرگ ترین اقلیت قومی، گروه ترک زبان است که شامل تاتارها در غرب و یاکوتها در شمال شرقی است. بوریاتهای جنوب شرقی به گروه مغول ها تعلق دارند، و فینو ـ اویغوری و تونگوسیک زبان های ساکنان شمال غربی و شرق است.

[ویکی فقه] سیبری دشتی است پهناور که تمام شمال آسیا را فرا گرفته و از کوه های اورال (مرز طبیعی میان اروپا و آسیا) تا اقیانوس کبیر (آرام) کشیده شده و از شمال به اقیانوس منجمد شمالی محدود است. سیبری از لحاظ سیاسی به چهار بخش تقسیم می شود که سیبری غربی یکی از آن بخش ها است و پایتخت آن نیز نوو سیبرسک است.
۱. ↑ لغت نامه دهخدا، ج۸، ص ۱۲۲۳۴.

منبع
سایت اندیشه قم
...