کلمه جو
صفحه اصلی

شهربانی


مترادف شهربانی : کلانتری، نظمیه

فارسی به انگلیسی

police, police headquarters, constabulary

police


constabulary, police


مترادف و متضاد

کلانتری، نظمیه


فرهنگ فارسی

( اسم ) اداره ایست که وظیفه آن حفظ امنیت شهر و استقرار نظم و تعقیب بزهکاران است و آن تابع وزارت کشور است نظمیه ٠
عمل و حالت شهربان

فرهنگ معین

( ~ . ) (حامص . اِمر. ) اداره ای که وظیفة آن حفظ امنیت شهر و استقرار نظم و تعقیب بزهکاران است و آن تابع وزارت کشور است ، نظمیه .

لغت نامه دهخدا

شهربانی. [ ش َ ] ( حامص مرکب ) عمل و حالت شهربان. رجوع به شهربان شود. || ( اِ مرکب ) نظمیه. اداره ای است که وظیفه آن حفظ امنیت شهر و استقرار نظم و تعقیب بزه کاران است و آن تابع وزارت کشور است. ( از فرهنگ فارسی معین ).
تاریخچه شهربانی کل کشور ایران : در دوره سلطنت ناصرالدین شاه یکی از اولین اقداماتی که در پی ریزی و تشکیلات شهربانی به سبک اروپا بعمل آمد استخدام مستشاری اتریشی بنام «کنت دو منت فرت » وگماشتن وی در رأس دستگاهی بنام «وزارت نظمیه » بود،کنت برای اجرای نقشه های اصلاحی کوشش داشت ولی بسبب بی میلی درباریان و متنفذان عصر در بسط تشکیلات انتظامی بسبک جدید توفیق نیافت ، پس از پایان کار او ریاست این دستگاه بعهده میرزا ابوتراب خان نظم الدوله که مترجم مخصوص و معاون کنت بود محول شد و از آن پس کسان ذیل ریاست آنرا بعهده گرفتند: میرزا عیسی وزیر مختار السلطنه ، رضا بالا ( آقابالاخان سردار )، حاج سعیدالسلطنه ، اعظم السلطنه. در آغاز مشروطیت ریاست این اداره رامسیو یفرم سردسته مجاهدان ارمنی عهده دار شد و او با قدرت به استقرار نظم توفیق یافت. پس از قتل یفرم یکی از معاونان ارمنی او بنام «سهراب خان » و سپس مظفر اعظم ( سردار انتصار ) ریاست نظمیه را بعهده گرفتند. در دوران ریاست نظیمه یکی از رجال نظامی بنام «صولت نظام » دولت ایران به جلب مستشاران سوئدی اقدام کرد و بار اول سه مستشار از سوئد ( بنام وستداهل ، ارفانس ، برگدال ) بتهران آمدند. اولی بعنوان رئیس تشکیلات و دومی بعنوان رئیس پلیس تأمینات مشغول خدمت شدند. بعدهابتدریج بر تعداد مستشاران سوئدی افزوده شد. تشکیلات شهربانی ایران بر اساس همان تقسیمات توسعه و تکامل یافت و بصورت کنونی درآمد. پس از ظهور سلسله پهلوی به خدمت مستشاران مزبور خاتمه داده شد و امور شهربانی در دست صاحبمنصبان ایرانی قرار گرفت. شهربانی کل مسؤولیت حفظ انتظامات کشور را بعهده دارد. ادارات شهربانی کل کشور در کلیه شهرستانها وجود دارد و این ادارات از نظر وسعت و جمعیت شهرها به چند درجه قسمت شده اند. بعلاوه در عده یی از شهرهای کوچک کلانتری مستقل یا پاسگاه موجود است. رجوع به ایرانشهر ج 2 ص 1068 و فرهنگ فارسی معین شود.

فرهنگ عمید

اداره ای تابع وزارت کشور که وظیفۀ آن حفظ امنیت شهر و تعقیب بزه کاران بوده، نظمیه.

دانشنامه آزاد فارسی


در ایران، سازمانی نظامی با وظیفۀ حفظ نظم و آرامش و امنیت در شهرها. این نهاد تا ۱۳۱۵ش نظمیّه نامیده می شد. شهربانی گرچه سازمانی مسلح و نظامی است، اما از لحاظ تشکیلاتی تابع وزارت کشور، و از لحاظ کشف جرایم، از ضابطین دادگستری است. سابقۀ تأسیس شهربانی یا «ادارۀ پلیس» در معنای جدید به ۱۲۹۶ق، پس از بازگشت ناصرالدین شاه قاجار از سفر دوم خود به فرنگ، بازمی گردد. در آن سال «ادارۀ پلیس به جهت امنیت شهر» به ریاست کُنت دو مونت فورت ایتالیایی تبارِ تبعۀ اتریش تشکیل شد. پلیس ایران چهارده سال تحت ریاست وی بود، اما در واقعۀ تنباکو (رژی) ناصرالدین شاه با فشار روحانیان او را عزل کرد. احتمالاً در ۱۲۹۲ش سه افسر سوئدی به عنوان مستشار نظمیه به ایران آمدند و در حدود دَه سال ضمن انجام اصلاحات در این سازمان، در بعضی از شهرهای بزرگ کشور ازجمله قزوین، رشت، مشهد و تبریز تشکیلات نظمیه تأسیس کردند. رضاخان سردار سپه، به خدمت مستشاران سوئدی پایان داد (۱۳۰۲ش) و از آن بعد این سازمان به دست افسران ایرانی اداره شد. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، تشکیلات شهربانی تا چند سال به همان سبک و سیاق پیشین اداره می شد. بعد از پایان جنگ ایران و عراق و بازگشت صلح و آرامش به کشور، دولت ایران تصمیم به ادغام نیروهای موازی و مشابه در امر حفظ امنیت کشور گرفت و کمیته های انقلابی، ژاندارمری و شهربانی با عنوان جدید نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (ناجا) به صورت یکپارچه درآمدند.


کلمات دیگر: