دلیران تنگستان

دلیران تنگستان، مجموعه ای تلویزیونی تاریخی دربارهٔ مبارزه رئیس علی دلواری و یارانش در تنگستان، دشتی، دشتستان و بوشهر در جنوب ایران در مقابل امپراتوری بریتانیا است. این سریال در ۱۴ قسمت و در طول دو سال از ۱۳۵۲–۱۳۵۰ به کارگردانی همایون شهنواز و تهیه کنندگی «ملک ساسان ویسی» ساخته شد و نخستین بار، در اسفندماه ۱۳۵۳ از تلویزیون ملی ایران به نمایش درآمد و پخش آن، تا بهار ۱۳۵۴ ادامه داشت.
محمود جوهری در نقش «رئیس علی دلواری»
شهروز رامتین در نقش «خالوحسین دشتی»
اسماعیل داورفر در نقش «حاج محمدرضا کازرونی»
عنایت الله شفیعی در نقش «زائرمحمد»
نعمت الله گرجی در نقش «حاکم بوشهر»
منوچهر آذر در نقش «واسموس» آلمانی
مستانه جزایری در نقش «زن رئیسعلی»
ولی شیراندامی در نقش «دریابیگی»
حسین محجوب در نقش «سیدمحمد دکتر»
جهانبخش کردی زاده
علی ژکان
منوچهر فرید
کاظم افرندنیا
مهری ودادیان
آتش خیر
سعید اویسی
غلامحسین نقشینه
کامران نوزاد
محمد ابهری
غلامحسین لطفی
محمد پورستار
سامی تحصنی
مجید شهباز در نقش «منشی کنسولگری»
علی اکبر مهدوی فر در نقش «باقرخان»
یدالله محمدنژاد در نقش «تایدی»
هایگار حامدی در نقش «سلطان اخگر»
گورپال سینگ (بازیگر هندی) در نقش «گروهبان»
هایگاز استپانیان در نقش «مستر چیک»
حمید طاعتی در نقش «سید مهدی طباطبایی»
حمدالله طاعتی
علی اسکندری
کاوه فجری
هاشم ارکان
قاسم سیف
قاسم پورشکیبا
هاشم ارکان
کاوه مخبری
ژیلا سهرابی
محمد رفیعی
نظام الدین افشار
علی اکبر جهان بخش
حسن سلطانی
حسن گلپایگانی
انگلستان به بهانه محاصره هرات، به جنوب ایران حمله می کند. «احمد تنگستانی» به همراه ۳۰۰ نفر دلاور، در قلعه ای ویران، به دفاع از ایران می پردازند. دو انگلیسی به دست مردم قطعه قطعه می شوند و دولت انگلیس به خونخواهی آنان، از آب و خشکی به مردم جنوب حمله می کند. «رئیس علی دلواری»، مردم دلوار و تنگستان را متشکل و مسلح می کند و به دفاع از خاک میهن در مقابل تجاوز بیگانگان می پردازد.
مجموعه تلویزیونی دلیران تنگستان برداشتی آزاد از کتاب «دلیران تنگستانی» «محمدحسین رکن زاده آدمیت» بود. البته جدا از این برداشت، «همایون شهنواز» (نویسنده و کارگردان اثر) برای ساخت این اثر از ۱۱ کتاب ترجمه شده، ۷ کتاب ترجمه نشده و روزنامه های حبل المتین، عصر جدید و همچنین از ۱۱۰ فقره سند و ۱۸۰۰ قطعه عکس و یادداشت های رهبران و بازماندگان جنبش تنگستان به عنوان منابع اصلی استفاده کرد. این سریال دو بخش تاریخی را زیر پوشش قرارمی دهد؛ ابتدا به دوره کوتاه مبارزات «احمد تنگستانی» و چند سال بعد، به ادامه دهنده راه او، «رئیس علی دلواری» می پردازد.
سریال دلیران تنگستان در ۱۴ قسمت در طول دو سال ساخته شد و یک گروه ۵۰۰ نفری به کارگردانی شهنواز در بوشهر، منطقهٔ تنگستان شامل اهرم، چغادک، تنگک، بندر سیراف (طاهری)، ده سولقان، شیراز و تهران و ده کمپ، فیلمبرداری به طریق ۱۶ میلیمتری را انجام دادند. پخش این فیلم به علت نبود سیستم پخش رنگی، به صورت سیاه و سفید انجام شد.

دلیران تنگستان (مجموعه تلویزیونی). دلیران تنگستان، مجموعه ای تلویزیونی است درباره تاریخ مبارزان رئیس علی دلواری، تنگستان، دشتی، دشتستان و بوشهر در جنوب ایران در مقابل امپراتوری بریتانیا.
این سریال در ۱۴ قسمت و در طول دو سال از ۱۳۵۲-۱۳۵۰ به کارگردانی «همایون شهنواز» و تهیه کنندگی «ملک ساسان ویسی» ساخته شد و نخستین بار، در اسفندماه ۱۳۵۳ از تلویزیون ملی ایران به نمایش درآمد و پخش آن، تا بهار ۱۳۵۴ ادامه داشت.

دلیران تنگستان (فیلم). در ۱۳۵۴ش، همایون شهنواز با فیلم نامه ای که براساس کتاب دلیران تنگستان اثر محمدحسین رکن زادۀ آدمیت نوشت، این مجموعه را با بازی محمود جوهری، منوچهر فرید، هایگاز استپانیان، شهروز رامتین، هاشم ارکان، نعمت الله گرجی، اسماعیل داورفر، و مستانه جزایری ساخت. فیلم برداران این مجموعه عبارت اند از فریدون قوانلو، مهرداد فخیمی و وانوش وارطانیان؛ و احمد پژمان و علی رهبری موسیقی متن آن را با الهام از مضامین موسیقی جنوب کشور ساختند. دلیران تنگستان براساس ماجرایی تاریخی و سیاسی ساخته شد، و در آن عمدتاً بر جنبه های غیراخلاقی و ضدانسانی کمپانی هند شرقی و همچنین بر مقاومت مردم تنگستان (حوالی بوشهر) تأکید می شد.

دلیران تنگستان (کتاب). رمانی تاریخی به فارسی، نوشتۀ محمدحسین رکن زادۀ آدمیت، در ۱۳۱۰ش. این رمان در توصیف حوادثی از جنگ جهانی اول در جنوب ایران است که در آن به اتحاد شیوخ محلی جنوب ایران برای مقابله با مهاجمان انگلیسی پرداخته است. نویسنده برای مستند کردن اثر، با آوردن مدارکی، مانند متن سخنرانی های سرداران تنگسیر، اثری پدید می آورد که بیش از آن که مبتنی بر تخیّل باشد، وقایع نگاری تاریخی است. همایون شهنواز در ۱۳۵۴، سریالی تلویزیونی براساس این رمان ساخت. جلد دوم این اثر با نام فارس و جنگ بین الملل در ۱۳۱۲، منتشر شد.