لانه

لانه، پناهگاهی است به منظور نگهداری و حفاظت جانوران، فرزندانشان و تخم هایشان. لانه همچنین محلی برای زندگی و رشد بچه های جانداران (معمولاً پرندگان و خزندگان) به شمار می رود. لانه ها معمولاً از برگ، علف و شاخه های کوچک درختان درست می شود. به لانهٔ پرندگان آشیانه می گویند.لانه و تخم های لیکو در جنوب ایران
لانه و تخم های لیکو در جنوب ایران

لانه (nest)
محلی که پرنده یا جانوری دیگر برای نگهداری تخم ها، زمستان خوابی، و پناهگاه انتخاب می کند یا می سازد. لانه ها تفاوت های بسیار دارند و از گودی های نعلبکی مانندی در زمین، نظیر سوراخ خرگوش صحرایی، تا ساختاری بزرگ و پیچیده، نظیر توده ای با قطر چهار متر در لانۀ پرندگان مگاپود، را دربر می گیرند. پرندگانی که در گودی کوچکی روی زمین لانه می سازند، ازجمله پرستوی دریایی و سلیم ها (مرغ های باران)، تخم هایی می گذارند که مشابهت فراوانی با زمینه دارند و عموماً تشخیص داده نمی شوند. لانه ای با اندکی پیچیدگی عبارت از حفره ای است که پرندگانی نظیر چلچله رودخانه ای، ماهی خورک یا پافین اشغال می کنند. در بیشتر موارد، این لانه های زیرزمینی در حفراتی ساخته می شوند که خرگوش ها یا موش ها آن را ترک کرده اند. بسیاری از پرندگان و برخی از جانوران لانه های خود را در سوراخ درخت ها می سازند. توکان کرگدنی بورنئوی نر توکان ماده را هفته ها در لانه حبس می کند؛ تقریباً تا زمانی که جوجه ها آمادۀ ترک لانه باشند. لانه های گِلی خانوادۀ چلچله ها و پرندگان دیگر عمدتاً از گِل ساخته می شود و برخی از آن ها بیش از دو کیلوگرم وزن دارند. از جمله بی سلیقه ترین لانه ها که با مواد جمع آوری شده ای نظیر شاخه ها، برگ ها، توده های علفی یا مو درست می شود، لانۀ کبوتر جنگلی (گاوکبوتر) است که مواد سازندۀ لانه آن قدر سست متصل می شوند که تخم ها ازمیان آن دیده می شوند. چلچله ها، چلچله های رودخانه ای، گنجشک ها، و مرغ های مگس خوار منازل را برای لانه سازی ترجیح می دهند. توکاها، سهره ها، و سینه سرخ درختچه ها و پرچین های بسیار سبز را ترجیح می دهند. بسیاری از گونه های پرندگان لانه هایی کاملاً اختصاصی می سازند. در میان ماهی ها، ماهی سه خاره، با نام علمی Gusterosteus aculeatus، و ماهی جنگجوی سیامی، با نام علمی Betta Splendens، ازجمله لانه سازان اند. لانۀ ماهی سه خاره، به کف رودخانه لنگر و از مواد جلبکی و دیگر گیاهان آبزی تشکیل می شود. این مواد با مادۀ مترشحه ای از کلیه های ماهی به هم می چسبند. لانۀ ماهی جنگجو حبابی شناور و لنگرشده به قطعه ای از مواد گیاهی است که فرد نر تخم ها را پس از جفت گیری به آن منتقل می کند. در میان حشرات، لانه سازان عبارت اند از حشرات اجتماعی، ازجمله مورچه ها زنبورهای عسل و زنبورهای معمولی. لانه یا کندوی برخی از آن ها، و نیز لانه های بزرگ موریانه در نواحی حاره، حدود سه متر ارتفاع دارند. در پستانداران، موش خرمن بردار، با نام علمی Micromys minutus، و سنجاب قرمز، با نام علمی Sciurus Vulgaris، از لانه سازان اند. موش خرمن بردار لانه ای شبیه توپ از برگ علف های درهم رفته ای می سازد که عموماً همان گیاهی است که از آن تغذیه می کند. لانۀ سنجاب قرمز معمولاً در قاعدۀ شاخه ای بزرگ واقع است و متشکل از لایه ای از شاخه های کوچک، همراه لایه ای خزه یا قطعاتی از پوست درخت، است.
لانه های خوردنی. چندین گونه از باد خورکهای جنوب شرقی آسیا لانه هایی خوردنی می سازند. لانۀ خوراکی پرستویی با نام علمی Collocalia fuciphaga سفید و شفاف است و برای تهیه سوپ به کار می رود. این لانه مدت های مدید غذای لذیذی در چین بود. لانه هایی که از بزاق پرستو درست می شوند، ناخالصی کمی دارد. گونه های دیگر، نظیر Collocalia maxima، لانه ای سیاه رنگ شامل تعداد فراوانی پر می سازند که چندان مطلوب نیست. هردو گونه در غارهای تاریک زندگی می کنند و سیستم تشخیص موقعیت صوتی دارند که امکان حرکت در تاریکی را برای آن ها فراهم می کند. لانه ها در بالای دیوارها ساخته می شوند و افراد محلی با بالارفتن از نردبان های بامبو یا سکوهای طبیعی آن ها را جمع می کنند.