کلمه جو
صفحه اصلی

رشیدالدین فضل الله

دانشنامه آزاد فارسی

رَشیدالدین فضل الله (همدان ح ۶۴۵ـ۷۱۸ق)
(یا: رشیدالدین طبیب) دولتمرد و بزرگ ترین مورخ دوران ایلخانی ایران. در خانواده ای یهودی زاده و پرورده شد. مانند پدرش، طب آموخت و به خدمت ایلخانان مغول ایران درآمد (۶۶۳ـ۶۸۰ق). در ۳۰سالگی اسلام آورد و رسالاتی چند در کلام اسلامی نگاشت. در عهد غازان خان، در مقام وزیر، به جای صدرالدین زنجانی، با سعدالدین ساوجی در وزارت شریک شد (۶۹۷) و تا پایان عمر همچنان وزیر بود. او را معمار اصلی اصلاحات اداری دورۀ غازان خان دانسته اند. با قتل سعدالدین ساوجی، در عهد اولجایتو، تاج الدین علیشاه گیلانی، رقیب سرسخت رشیدالدین، با او در وزارت شریک شد و سرانجام با دسیسۀ این رقیب، خواجه رشیدالدین به مسموم کردن اولجایتو متهم و به دستور ابوسعید، فرزند اولجایتو کشته شد. اموال او را مصادره و رَبعِ رشیدی، کوشک وی در تبریز را، غارت کردند؛ اما بعداً پسرش غیاث الدین به وزارت ایلخانان رسید. شهرت او بر پایۀ تاریخ بزرگ وی، جامع التواریخ استوار است، که تاریخ جهانی است و بخشِ مغولان آن مهم ترین تألیف دربارۀ امپراتوری مغول به شمار آمده است. این اثر چنان اعتباری دارد که نویسندۀ آن را «اولین مورخ جهانی» خوانده اند. رشیدالدین در این تألیف تاریخ دنیای شناخته شده تا آن زمان را از خلقت آدم تا زمان خود آورده است. وقف نامۀ ربع رشیدی محفوظ مانده، که قمستی از آن به خط خود واقف است؛ از آثار دیگرش: آثار و احیاء و مکاتبات رشیدی، یا سوانح الافکار رشیدی.

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] خواجه رشیدالدین فضل الله بن عمادالدوله ابوالخیر بن موفق الدوله عالی همدانی دانشمند، سیاستمدار و مورخ و شاعر شیعی بین سالهای 638 تا 645ق در همدان به دنیا آمد.وی یکی از شخصیت های پرتوان و برجسته ای است که تاریخ ایران پس از اسلام به خود دیده است.خواجه به شهادت آثاری که از او به جای مانده سیاستمداری خدوم برای مردم و مملکت خود بوده و گذشته از آن در عصر خود به کلیه دانشهای فنی موجود در حرفه های پزشکی ایران و هند و یونان دست یافته است وی همچنین مورخی نکته سنج و دقیق و خبیر و عالمی آینده نگر به شمار می آید.
خواجه از دانشمندان چین و تبت و ایغور و فرنگ و عرب که در ایران به سر می بردند اطلاعات جامعی به دست آورد. او بی مبالغه مردی دانشمند و ادیب و مورخ بود و به علوم عمده روزگار و از جمله گیاه شناسی و ریاضی و هیئت و دانشهای دینی چون کلام و نیز کارهای دیوانی آشنایی تام داشت.
از خواجه رشیدالدین کتب و آثار متعددی به جای مانده اند که از آن میان میتوان به لطائف الحقائق،جامع التواریخ، السلطانیه، مفتاح التفاسیر، تاریخ غازان، تقسیم الموجودات، التوضیحات،جامع رشیدی،جوابات المسائل الکلامیه و دیوان شعر وی اشاره کرد.
جامع التواریخ (تاریخ ایران و اسلام)
جامع التواریخ (تاریخ اسماعیلیان)
جامع التواریخ (تاریخ اغوز)


کلمات دیگر: