پل گاومیشان

پل گاومیشان یک پل باستانی مربوط به دوره ساسانیان است. این پل در فاصله ۳۰ کیلومتری شهر پلدختر در مرز بین دو استان لرستان و ایلام و بر روی رودخانه سیمره واقع شده است. در حالی که بیش از ۹۰ درصد سازه این پل در استان لرستان قرار داد این اثر در تاریخ ۳ اسفند ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۲۲۲ به عنوان یکی از آثار ملی ایران در محدوده استان ایلام، به ثبت رسیده است. خاص ترین ویژگی های این پل، عرض دهانهٔ یکی از طاق های آن است که در معماری باستان، عریض ترین قلمداد می شود.
فهرست آثار ملی ایران
سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری
مردم شهرستان دره شهر معتقدند این پل در این شهرستان قرار دارد. این در حالی است که وب سایت رسمی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران موقعیت این پل را در شهرستان پلدختر اعلام می کند اما این پل به دلیل قرار گرفتن در مرز دو استان لرستان و ایلام به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری استان ایلام نیز معرفی شده است.
طول این پل که از بناهای دوره ساسانی است حدود ۱۷۵ متر و عرض گذر سطح پل نزدیک به ۸ متر و۲۰ سانتیمتر است و در حال حاضر دارای ۶ چشمه طاق می باشد. پهنای پاتاقها، یا حدفاصل چشمه از ۵/۲ تا ۲۵ متر متغیر است. عرض چشمه اصلی این پل حدود ۳۳ متر و ۷۰ سانتیمتر، دهانه پل گاومیشان با بیش از ۵۰ متر عرض بزرگترین دهانه پل کشور است. هر چند که یکی از این دهانه ها بعد از عقب نشینی سپاه ایران در جریان حمله اعراب به ایران تخریب شد. در مورد مصالح باید گفته که مصالح اصلی آن ملاط، آجر و سنگ تشکیل می دهند. معماری پاتاقها به سبک معماری ساسانی است اما در چشمه طاقها آثار مرمت دوره های صفوی و قاجار دیده می شود. در ۱۲ فروردین سال ۱۳۹۸ در اثر سیل شدید، این پل تاریخی تخریب شد.
اختلاف بر سر تملک پل گاومیشان میان استان ایلام و لرستان در سال ۱۳۸۴ عملیات مرمت و کاوش در این محوطه را متوقف گذاشت. تخریب در این پل ساسانی بحدی بود که فقط یک مرمت اضطراری می توانست آن را نجات دهد.در اواخر سال ۱۳۸۴ پنجاه میلیون تومان از محل اعتبارات ملی برای بازسازی و مرمت پل تاریخی «گاومیشان» در استان ایلام در اختیار اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری این استان قرار گرفت.نخستین فصل مرمت پل گاومیشان در سال ۱۳۸۷ به پایان رسید.

پُل گاومیشان
پُل گاومیشان
روی رود سیمره، در نزدیکی محل تلاقی آن با رود کشگان و نزدیک قریۀ چم مهر در استان لرستان. تاریخ احداث آن روشن نیست. در جنوب آن پایه های پلی از دورۀ ساسانی وجود دارد. بقایای سنگ نوشتۀ خط کوفی آن نشان می دهد که احتمالا ً در قرن ۴ق جانشین پل دورۀ ساسانی شده است. پلی مرتفع از سنگ و آجر با ۱۷۵ متر درازا و۸.۲۰ متر پهنا است و احتمالا ً دوازده چشمه داشته که شش تا از آن ها باقی است. در جنوب پل کنار یکی از پاتاق های آن که در دوره های صفوی و قاجار تغییر شکل یافته اند، پاتاقی منفرد و پله های کنده شده در صخره هست که عابران را از سطح مرتفع صخرۀ کرانه رود به داخل هدایت می کند و شاید در گذشته یک راه اضطراری بوده است. نام پل از محل احداث آن گرفته شده و به آن گاو میشو نیز می گویند.