سوزن بان

مأموری در راه آهن که مسئولیت تغییر مسیر سوزن ریل را برعهده دارد سوزن بان(switchman) یا بهره بردار ایستگاه نامیده می شود. سوزن وسیله ای است برای تغییر ریل از یک خط برای حرکت قطار به خط دیگر. سوزن بان در راه آهن بر سر دوراهی یا ایستگاه موظف است بر سر ساعات خاصی ریل ها را برای عبور قطار وصل یا قطع کند. که این امر برای رساندن قطارها به مقصد اصلی اهمیت کلیدی دارد.
معمولاً در بیشتر خطوط، وجود دو سوزن بان در یک محل ضروری است.در راه اهن ایران سوزنبان زیر مجموعه اداره سیر و حرکت راه اهن ، رسته آن فنی و مهندسی و رشته شغلی آن بهره بردار ایستگاه میباشد.از دیگر وظایف سوزنبان میتوان به بازدید از سوزن های ایستگاه هنگام تحویل گرفتن کشیک اشاره کرد که در صورت وجود نقص و یا عیبی در سوزن های ایستگاه میبایست مراتب را به اطلاع مسئول وقت ایستگاه برساند ، همچنین اطمینان از توقف کامل واگن ها بوسیله ترمز دستی و کفش خط در هردوسمت واگن های متوقف و دگاژ بودن واگن ها و سایر وسایل نقلیه متوقف در ایستگاه از دیگر وظایف سوزنبان میباشد (ماده ۲_۲۷ مقررات عمومی سیروحرکت).در مناطق مه آلود برخی کشورها علائم همچون سایر مناطق، الکتریکی نیست و سوزن بان باید با توجه به میله راهنمایی که به لوکوموتیوران داده می شود مسیر خطوط قطار را تغییر دهد. در این موارد سوزن بان باید مسیرهای گاه طولانی را در شرایط بد جوی برای انجام تغییر ریل به وسیله میله راهنما طی کند.از سوزن بانی می توان به شغل های درجه بالاتری مانند مسئول مانور، متصدی ترافیک ، رئیس قطار و غیره ارتقا پیدا کرد.
با ورودسیستم علائم الکتریکی به راه اهن دنیاوبخش اعظمی از راه اهن ایران و جایگزینی سوزن های الکتریکی باسوزن های دستی امکان تعویض مسیر سوزن ها و تنظیم مسیر ورود وخروج قطار از طریق پانل فرماندهی موجود در دفتر ترافیک ایستگاه ها نیاز به حضور سوزنبان در محل سوزن نمیباشد و عملیات قبول و اعزام وسایل نقلیه ریلی توسط پانل فرماندهی و توسط مامورین ترافیک (مسئول و متصدی ترافیک ) انجام میگرد،اما با توجه مشکلات و امکان خرابی و نقص در سیستم علائم الکتریکی که ممکن است منجر به تاخیر و خلل در عبور و مرور وسائل نقلیه ریلی وحتی سوانح ریلی شود ، وجود سوزنبان همچنان در ایستگاه از ملزومات میباشد،تا در مواقع نقص در سیستم علائم الکتریکی از جمله خرابی سوزن ، خرابی سیگنال ها و... در محل سوزن حاضر بوده و تا رفع نقص وخرابی سیستم علائم الکتریکی بااستفاده از ابزارهای خاصی که در نظر گرفته شده( هندل مخصوص،کلید SA ) سوزن الکتریکی را با هماهنگی مامور ترافیک به صورت دستی در جهت مورد نظر تغییر داده واجازه ورود وخروج وسایل نقلیه را به ایستگاه با استفاده علایم دستی که در اختیار دارد (از جمله پرچم سبز در روز و چراغ سبز در شب) صادر نماید.
قطارها مانند هواپیماها دارای جعبه سیاه هستند. پس از بروز سوانح ریلی، مستنداتی که در جعبه سیاه قطار کشف شده با گفته های راننده قطار و سوزن بان مقایسه می شود.

سوزَنْبان (switchman)
مأمور تغییر مسیر قطارهای راه آهن در تقاطع خطوط و ایستگاه ها و هدایت قطارها به مسیر صحیح. سوزنبانی یکی از حساس ترین و خطرناک ترین وظایف در حمل و نقل ریلی است. وظیفۀ سوزنبان جلوگیری از تصادم قطارهایی است که روی یک خط آهن در جهات معکوس حرکت می کنند. او با استفاده از اهرم هایی که در یک دستگاه کنترل نزدیک تقاطع خطوط نصب شده است قطارها را از یک ریل به ریل دیگر هدایت می کند. قبل از استفاده از نیروی برق، سوزنبان کار خود را با نیروی عضلانی انجام می داد. امروزه در کشورهای پیشرفته هدایت قطارها به خطوط دیگر راه آهن به کمک رایانه و به صورت اتوماتیک صورت می پذیرد.