ابن رومی

علی بن عباس بن جریج یا جرجیس معروف به ابن رومی (متولد ۸۳۶م - وفات ۸۹۶م) از جمله شاعران عربی سرای سده ۳ قمری در دوران عباسیان است. وی هم عصر معتضد خلیفه عباسی و هم دوران سامانیان است.
ابن رومی در بغداد به دنیا آمد. پدر وی اصلاً رومی و از موالی بنی عباس بود و مادر وی ایرانی بود. در بیست سالگی از طریق شاعری زندگی می گذراند و در زمان اوج خود، شاعری نامی شد که از او دیوان بزرگی به جا مانده است.
با اینکه ابن رومی شیعه بود ولی از آموزه های معتزله بهره برده بود.
او در محضر رجال سیاسی بسیاری بوده است از قبیل عبیدالله بن عبدالله حاکم تحریض، اسماعیل بن بلبل وزیر معتضد خلیفهٔ عباسی، و خاندان نسطوری بنو وهب که از متنفذین سیاسی بودند.

[ویکی اهل البیت] ابوالحسن علی بن عباس بن جریج مولی عبدالله بن عیسی بن جعفر بغدادی مشهور به ابن رومی، یکی از مفاخر عالم تشیع و دارای ویژگی های ممتاز در امت اسلامی است.
از میان فنون مختلف شعر ابن رومی در مدح، هجا؛ توصیف و تغزل، ممتاز شناخته شده است، بطوری که دیگران از رسیدن به پایگاهش ناتوان مانده اند. او را در دوستی خاندان پیغمبر صلی الله علیه و آله هدفهای بلندی منظور است. اصولا ویژگی او بدان خاندان و مدیحه سرائی اش برای آنان و دفاع از آنان در برابر حملات مخالفان، از حقایق آشکار زندگی اوست.
ابن صباغ مالکی متوفی 855 و شبلنجی او را از شعرای امام حسن عسکری علیه السلام شمرده اند. همه اشعارش به ترتیب حروف تهجی مرتب نبوده است. مسیبی علی بن عبدالله بن مسیب و مثقال غلام ابن رومی آنها را در صد برگ روایت کردند.
احمد بن ابی قسر کاتب و همچنین «خالد» کاتب هر کدام، صد برگ از شعرش را نوشته اند و آنگاه «صولی» در دویست برگ بر حسب حروف آن را مرتب ساخته است. «ابوالطیب وراق بن عبدوس» اشعار ابن رومی را از نسخه های موجود جمع آوری کرد، در حدود هزار بیت شد و این رقم بیش از هر نسخه دیگری است. چه آنها که بر طبق حروف تهجی مرتب شده بود یا آنها که نامرتب بوده است.
«ابوبکر محمد خالدی» و «ابوعثمان سعید خالدی» کتابی در اخبار شعر ابن رومی نگاشته اند. ابن سینا دیوان او را برگزیده و مشکلات اشعارش را شرح کرده است و گویند: ابن سینا گفته از تکالیف درسی استاد ادبیاتم یکی حفظ اشعار ابن رومی بود و من آن اشعار را با چند کتاب دیگر ظرف شش روز و نیم حفظ کردم.
«ابوالحسین علی بن جعفر حمدانی»، و «اسماعیل بن علی خزاعی» و «ابوالحسن جحظه» که ابن رومی او را مدح گفته و در صفحه 168 دیوانش دیده میشود، هر کدام پاره ای از اشعار او را نقل کرده اند. نام ابن رومی و تجلیل و احترام او را در: فهرست ابن ندیم، تاریخ بغداد، معجم الشعراء، امالی سید مرتضی، مروج الذهب، عمده ابن رشیق، معالم العلماء ابن شهر آشوب، وفیات الاعیان، مرآة الجنان یافعی، شذرات الذهب، معاهد التنصیص کشف الظنون، روضات الجنات، نسمة السحر فی من تشیع و شعر، دائرة المعارف بستانی، دائرة المعارف اسلامیه، الاعلام زرکلی، الشیعة و فنون الاسلام و هم در مجله الهدی عراقی می توان یافت.
بسیاری از کسان که عنایت خود را به جمع آوری آثار ابن رومی و نوشتن اخبار و داستانهایش مبذول کرده اند از این جمله اند:
که ما قسمتهای مهم آن را عیناً در اینجا ذکر می کنیم: «ابن رومی در زندگی اش هشت نفر از خلفا را درک کرده و آنها عبارتند از: «واثق»، «متوکل»، «منتصر»، «مستعین»، «معتز»، «مهتدی»، «معتمد» و «معتضد» که بعد از ابن رومی از دنیا رفت. «عمیدی» صاحب «ابانه» و «ابن رشیق» صاحب «العمده» او را ستوده اند. ابن رشیق گوید: از میان شعرای مولدین کسی که از همه اختراع و نوآوری بیشتر دارد طبق نظر اهل خبره ابوتمام و ابن رومی می باشند.