قطران
فارسی به انگلیسی
عربی به فارسی
قير , قيرماليدن به , قير زدن , برانگيخته , خشمگين کردن , ازردن
فرهنگ فارسی
مایع غلیظ سیاه یا قهوه‌ای تیره که از تقطیر تخریبی چوب یا زغال‌سنگ حاصل میشود
شرف الزمان ابومنصور تبریزی از شاعران قرن پنجم ه.. وی در جوانی ناصر خسرو را ملاقات کرده و اشکالاتی را که در مواردی از لغت دری داشت ازو پرسیده . از آثار او دیوان اشعار وی است که بطبع رسیده دیگر کتابی است در لغت فارسی که حاج خلیفه آنرا بنام [ تفاسیر فی لغه الفرس ] یاد کرده است . از پادشاهان معاصر و ممدوح وی ابو- الحسن علی لشکری حاکم گنجه است که قطران در اوایل حال در گنجه بخدمت او رسیده ابومنصور و هسودان بن محمد که فرمانروای تبریز بود و قطران پس از بازگشت از گنجه نزد او رفت و در خدمت وی و پسرش ابونصر محمدبن و هسودان معروف به مملان در آمد فضلون بن ابی السورا حکمران گنجه ابو- دلف پادشاه نخجوان . قطران شاعری تواناست و بصنایع تمایل دارد . وی نخستین شاعر مشهور است که در آذربایجان بسرودن شعر دری آغاز کرده است .
ماده دهنی شکل وسیاهرنگ که ازبرخی درختان می چکد، درفارسی کتران و کتیران هم گویند
۱ - ( مصدر ) چکیدن آب ۲ - ( مصدر ) چکانیدن ۳ - ( اسم ) شیره درخت ابهل و شیره ارز و مانند آن ۴ - مایع روغنی شکل و چسبنده که غالبا از جوشاندن خشک چوب درخت صنوبر و گاهی دیگر چوبهای صمغ دهنده به دست می آورند . رنگ قطران غالبا تیره و سیاه رنگ است ولی بسته به چوبی که از آن استخراج می شود رنگش فرق می کند و گاهی روشن تر بدست می آید ( برنگهای قهوه یی و خرمایی ) استحصال قطران همیشه با دیگر گازهای متصاعد و گاز آمونیاک همراه است . بوی قطران شبیه بوی سوختگی است وزن مخصوص قطران بیشتر از آب است و در آب نیز حل نمی گردد و با شعله دود دار می شودباقی مانده اش را پس از سوختن در آب و الکل قابل حل است . بهترین قطران قطرانی است که از زغال سنگ حاصل می شود . قطرانی که از چوبها و انساج گیاهی به دست می آید به نام قطران گیاهی موسوم است و قطرانی که از زغال سنگ می گیرند به نام قطران زغال سنگ می نامند . در دام - پزشکی قطران چوب یا قطران زغال سنگ مصرف فراوان دارد و به عنوان ماده ضد امراض عفونی و نیز به عنوان خلط آور مصر ف می شود و در استعمال خارجی به عنوان ماده ضد انگلی به صورت مالیدنی برای انگلهای پوست مصرف دارد . یا جوهر قطران . کرئوزوت .
ماده دهنی شکل وسیاهرنگ که ازبرخی درختان می چکد، درفارسی کتران و کتیران هم گویند
۱ - ( مصدر ) چکیدن آب ۲ - ( مصدر ) چکانیدن ۳ - ( اسم ) شیره درخت ابهل و شیره ارز و مانند آن ۴ - مایع روغنی شکل و چسبنده که غالبا از جوشاندن خشک چوب درخت صنوبر و گاهی دیگر چوبهای صمغ دهنده به دست می آورند . رنگ قطران غالبا تیره و سیاه رنگ است ولی بسته به چوبی که از آن استخراج می شود رنگش فرق می کند و گاهی روشن تر بدست می آید ( برنگهای قهوه یی و خرمایی ) استحصال قطران همیشه با دیگر گازهای متصاعد و گاز آمونیاک همراه است . بوی قطران شبیه بوی سوختگی است وزن مخصوص قطران بیشتر از آب است و در آب نیز حل نمی گردد و با شعله دود دار می شودباقی مانده اش را پس از سوختن در آب و الکل قابل حل است . بهترین قطران قطرانی است که از زغال سنگ حاصل می شود . قطرانی که از چوبها و انساج گیاهی به دست می آید به نام قطران گیاهی موسوم است و قطرانی که از زغال سنگ می گیرند به نام قطران زغال سنگ می نامند . در دام - پزشکی قطران چوب یا قطران زغال سنگ مصرف فراوان دارد و به عنوان ماده ضد امراض عفونی و نیز به عنوان خلط آور مصر ف می شود و در استعمال خارجی به عنوان ماده ضد انگلی به صورت مالیدنی برای انگلهای پوست مصرف دارد . یا جوهر قطران . کرئوزوت .
فرهنگ معین
(قَ ) [ ع . ] (اِ. )مایعی چسبنده که از تقطیر زغال سنگ به دست می آید و بوی بدی دارد.
لغت نامه دهخدا
قطران . [ ق َ ] (اِخ ) (بنوقط...) از بطون هواره و از قبایل بربرند. (صبح الاعشی ج 1 ص 363).
قطران. [ ق َ ] ( ع مص ) چکیدن. ( اقرب الموارد ) ( منتهی الارب ). چکیدن آب. ( آنندراج ). رجوع به قَطْر و قُطور شود. || چکانیدن. ( آنندراج ).
قطران. [ ق َ ] ( ع اِ ) شیره درخت ابهل و شیره ارز و مانند آن. ( منتهی الارب ). قَطْران و قِطْران و قَطِران ، روغنی سیال است که از درخت ابهل و ارز و جز آن گیرند.( اقرب الموارد ). طلائی که بر اشتر گَرگین مالند. ( ترجمان علامه ترتیب عادل ). دو نوع از قطران یافت میشود:1- قطران ذغال سنگ یا قطران معدنی که از تقطیر ذغال سنگ به دست می آید. 2- قطران گیاهی و یا قطران چوب که از تقطیر خشک چوب گیاهی از تیره درخت کاج و صنوبر استخراج میکنند. در جزو ترکیب تمام قطرانها اجسامی که در جزو عناصر ضدعفونی معطر یافت شده کم وبیش یافت میگردد و مهمترین آنها به قرار زیر است : قنل ، کره زل ، کره اوزت نفتالین ، اکزیلل ، اسید استیک ، تولوئل ، دی اکسی بنزن و غیره. قطران گیاهی یا قطران کاج یا قطران نروژ را از تنه چندین نوع کاج استخراج میکنند، مایعی است غلیظ به رنگ قهوه ای غلیظ تیره با بوئی مشخص و نامطبوع با فعل وانفعالی اسیدی تقریباً غیرمحلول در آب و در الکل و اتر و کلرفرم و اسید استیک و اجسام چربی به خوبی حل میشود. قطران ذغال سنگ یا قطران معدنی مایعی است سیاه غلیظ قلیائی وشفاف با بوئی مشخص و نامطبوع تقریباً غیرمحلول در آب کمی محلول در الکل و در نفت و بنزین حل میگردد. درترکیب آنها کاربورها و فنل ها و بازهای مختلف و سایرترکیبات قطران گیاهی یافت میشود. خاصیت ضدعفونی و خاصیت سمی آن از قطران گیاهی قوی تر میباشد. قطران ذغال سنگ را نباید در داخل به کار برد، در خارج میتوان برای درمان زخم هائی که دیر التیام می پذیرد و در امراض انگلی و در بعضی اختلالات جلدی و اکزما به کار برد. اگر قطران را مکرر بر روی پوست بدن موش بمالند یک نوع سرطان مصنوعی ظاهر می شود. در انسان نیز بر اثر مالیدن مکرر قطران در روی پوست بعضی انواع نئوپلاسم تولیدمیگردد. اخیراً بعضی کاربورهای مولد سرطان را از قطران استخراج کرده اند و مصنوعاً نیز توانسته اند این کاربورهای مولد سرطان را در آزمایشگاه تهیه نمایند. رجوع به درمان شناسی عطایی ج 1 ص 247 و 248 و 249 شود.
قطران. [ ق ِ ] ( ع اِ ) رجوع به قَطران شود.
قطران. [ ق َ طِ ] ( ع اِ ) رجوع به قَطران شود.
قطران. [ ق َ ] ( اِخ ) ( بنوقط... ) از بطون هواره و از قبایل بربرند. ( صبح الاعشی ج 1 ص 363 ).
قطران. [ ق َ ] ( ع اِ ) شیره درخت ابهل و شیره ارز و مانند آن. ( منتهی الارب ). قَطْران و قِطْران و قَطِران ، روغنی سیال است که از درخت ابهل و ارز و جز آن گیرند.( اقرب الموارد ). طلائی که بر اشتر گَرگین مالند. ( ترجمان علامه ترتیب عادل ). دو نوع از قطران یافت میشود:1- قطران ذغال سنگ یا قطران معدنی که از تقطیر ذغال سنگ به دست می آید. 2- قطران گیاهی و یا قطران چوب که از تقطیر خشک چوب گیاهی از تیره درخت کاج و صنوبر استخراج میکنند. در جزو ترکیب تمام قطرانها اجسامی که در جزو عناصر ضدعفونی معطر یافت شده کم وبیش یافت میگردد و مهمترین آنها به قرار زیر است : قنل ، کره زل ، کره اوزت نفتالین ، اکزیلل ، اسید استیک ، تولوئل ، دی اکسی بنزن و غیره. قطران گیاهی یا قطران کاج یا قطران نروژ را از تنه چندین نوع کاج استخراج میکنند، مایعی است غلیظ به رنگ قهوه ای غلیظ تیره با بوئی مشخص و نامطبوع با فعل وانفعالی اسیدی تقریباً غیرمحلول در آب و در الکل و اتر و کلرفرم و اسید استیک و اجسام چربی به خوبی حل میشود. قطران ذغال سنگ یا قطران معدنی مایعی است سیاه غلیظ قلیائی وشفاف با بوئی مشخص و نامطبوع تقریباً غیرمحلول در آب کمی محلول در الکل و در نفت و بنزین حل میگردد. درترکیب آنها کاربورها و فنل ها و بازهای مختلف و سایرترکیبات قطران گیاهی یافت میشود. خاصیت ضدعفونی و خاصیت سمی آن از قطران گیاهی قوی تر میباشد. قطران ذغال سنگ را نباید در داخل به کار برد، در خارج میتوان برای درمان زخم هائی که دیر التیام می پذیرد و در امراض انگلی و در بعضی اختلالات جلدی و اکزما به کار برد. اگر قطران را مکرر بر روی پوست بدن موش بمالند یک نوع سرطان مصنوعی ظاهر می شود. در انسان نیز بر اثر مالیدن مکرر قطران در روی پوست بعضی انواع نئوپلاسم تولیدمیگردد. اخیراً بعضی کاربورهای مولد سرطان را از قطران استخراج کرده اند و مصنوعاً نیز توانسته اند این کاربورهای مولد سرطان را در آزمایشگاه تهیه نمایند. رجوع به درمان شناسی عطایی ج 1 ص 247 و 248 و 249 شود.
قطران. [ ق ِ ] ( ع اِ ) رجوع به قَطران شود.
قطران. [ ق َ طِ ] ( ع اِ ) رجوع به قَطران شود.
قطران. [ ق َ ] ( اِخ ) ( بنوقط... ) از بطون هواره و از قبایل بربرند. ( صبح الاعشی ج 1 ص 363 ).
قطران . [ ق َ ] (اِخ ) (حکیم ...)از شعرای قصیده سرای معروف قرن پنجم هجری است . هدایت وفات او را به سال 465 هَ . ق . ثبت نموده و شواهد تاریخی بر وجود او تا این سال موجود است . نام او را تذکره نویسان از عوفی تاکنون کسی ثبت نکرده و شاید قطران تخلص و نام وی بوده ، پدر او را در هفت اقلیم منصورو او را اجلی معرفی کند. ناصرخسرو او را در تبریز ملاقات کرد و گوید: وی دیوان منجیک و دقیقی را پیش من آورد و خواند، مشکلات آنها را حل نمود و اشعار خود برمن خواند. دیوان وی گذشته از قصائد شامل ترکیب بند وتغزلات میباشد. بعضی تصور کرده اند که دو نفر شاعر قطران نام و تخلص بوده ، یکی ترمدی و دیگری تبریزی ، و به گفته ٔ امین احمد قطران تبریزی چند مثنوی نیز انشاءنموده و یکی از آنها «قوسنامه » است که به نام امیر محمدبن امیر قماج والی بلخ انشاد کرده است . نسخه ای از دیوان قطران که شامل ده هزار بیت میباشد در کتابخانه ٔ شخصی تقوی است . اشعار قطران با اشعار رودکی بسیارشبیه است و دیوانی که به نام رودکی به سال 1315 هَ . ش . در تهران چاپ شده بیشتر آن از قطران میباشد. (فهرست کتابخانه ٔ مدرسه ٔ سپهسالار ج 2 ص 657 و 658). ابن منصور دیلمی جبلی یا رومی ، از شاعران است که مداح امرای سامانی بوده و به حکیم قطران موصوف است . شرح احوال و زندگانی وی مبهم است و آنچه ارباب تراجم درباره ٔ او نگاشته اند غالباً با هم مغایرت دارد. بعضی از آنان به دو قطران قائل شده اند، یکی ترمدی که بیشتر عمر را در بلخ گذرانده و استاد حکیم انوری متوفی حدود 550 هَ . ق . بوده و دیگری تبریزی است که عبارت از همین صاحب ترجمه است . وی شاعری است از شعرای دوره ٔ دیالمه و با عضدالدوله ٔ دیلمی (338- 371 هَ . ق .) معاصر بوده و مدایحی درباره ٔ او گفته و به همین جهت گاه به عضدی هم موصوف شده است . رشیدالدین وطواط اشعار وی را می ستاید و ناصرخسرو در سفرنامه ٔ خود آرد که قطران در تبریز دیوان خود را نزد من آورد و اشعار خوب داشت ولی فارسی را درست نمیدانست . نسخه ای خطی از دیوان قطران به شماره ٔ 250 در کتابخانه ٔ مدرسه ٔ سپهسالار جدید تهران موجود است و سه نسخه ٔ بسیار نفیس نیز در کتابخانه ٔ شخصی میرزا جعفر سلطان القرائی تبریزی وجود دارد. گویند همه ٔ اشعار وی به هشت هزار تا ده هزار بالغ می شود. وی مدتی هم در بلخ میزیسته و منظومه ٔ قوس نامه را در آن جا به نام امیر احمدبن قماج حاکم بلخ از امیران سلطان سنجر نظم کرده است . این اشعار از اوست :
یافت زین دریا دگربار ابر گوهربار بار
باغ و بستان یافت دیگر زَابر گوهربار بار
هر کجا گلزار بود اندر جهان گلزار شد
مرغ شب گیران سرایان بر گل گلزار زار
باد بفشاند همی بر سنبل و عنبر عبیر
ابر بفروزدهمی بر لاله و گلنار نار
گر هزارستم دهان در هر یکی سیصد زبان
شکر نیکیهات نتوانم یکی گفت از هزار.
وی به سال 465 هَ . ق . درگذشت . (قاموس الاعلام ترکی ) (مجمعالفصحاء) (ریحانة الادب ). شرف الزمان حکیم ابومنصور قطران عضدی تبریزی ، از مشاهیر شاعران ایران در قرن پنجم هجری است . به قطران غیر از دیوان او آثاری نسبت داده اند، از آن جمله کتابی است در لغت که حاجی خلیفه آن را تفاسیر فی لغة الفرس نامیده است . وفات قطران را هدایت به سال 465 هَ . ق . نوشته است ولی از دیوان او شواهدی به دست می آید که حیات او را بعد از این سال هم معلوم میدارد. قطران شاعری توانا و نیکوسخن است . تمایل وی به صنایع از قصائد او آشکار است و باوجود تصنع در اشعار، جانب لطافت و روانی کلام را همواره رعایت کرده است . یکی از وجوه اهمیت او آن است که نخستین کسی است که در آذربایجان به پارسی دری آغاز سخنوری کرده و مقتدای شاعران آذربایجان گردیده است . از قدیم باز ناسخان دواوین شعرا سخنان قطران و رودکی را به هم آمیخته و کار این آمیزش را به جائی کشانده اند که به قول هدایت در پاره ای از نسخ دیوان خطی قطران و رودکی را یکی دانسته اند. (تاریخ ادبیات در ایران تألیف صفا ج 2ص 421 به بعد).
قطران . [ ق َ ] (ع مص ) چکیدن . (اقرب الموارد) (منتهی الارب ). چکیدن آب . (آنندراج ). رجوع به قَطْر و قُطور شود. || چکانیدن . (آنندراج ).
قطران . [ ق َ طِ ] (ع اِ) رجوع به قَطران شود.
قطران . [ ق ِ ] (ع اِ) رجوع به قَطران شود.
قطران . [ ق َ ] (ع اِ) شیره ٔ درخت ابهل و شیره ٔ ارز و مانند آن . (منتهی الارب ). قَطْران و قِطْران و قَطِران ، روغنی سیال است که از درخت ابهل و ارز و جز آن گیرند.(اقرب الموارد). طلائی که بر اشتر گَرگین مالند. (ترجمان علامه ترتیب عادل ). دو نوع از قطران یافت میشود:1- قطران ذغال سنگ یا قطران معدنی که از تقطیر ذغال سنگ به دست می آید. 2- قطران گیاهی و یا قطران چوب که از تقطیر خشک چوب گیاهی از تیره ٔ درخت کاج و صنوبر استخراج میکنند. در جزو ترکیب تمام قطرانها اجسامی که در جزو عناصر ضدعفونی معطر یافت شده کم وبیش یافت میگردد و مهمترین آنها به قرار زیر است : قنل ، کره زل ، کره اوزت نفتالین ، اکزیلل ، اسید استیک ، تولوئل ، دی اکسی بنزن و غیره . قطران گیاهی یا قطران کاج یا قطران نروژ را از تنه ٔ چندین نوع کاج استخراج میکنند، مایعی است غلیظ به رنگ قهوه ای غلیظ تیره با بوئی مشخص و نامطبوع با فعل وانفعالی اسیدی تقریباً غیرمحلول در آب و در الکل و اتر و کلرفرم و اسید استیک و اجسام چربی به خوبی حل میشود. قطران ذغال سنگ یا قطران معدنی مایعی است سیاه غلیظ قلیائی وشفاف با بوئی مشخص و نامطبوع تقریباً غیرمحلول در آب کمی محلول در الکل و در نفت و بنزین حل میگردد. درترکیب آنها کاربورها و فنل ها و بازهای مختلف و سایرترکیبات قطران گیاهی یافت میشود. خاصیت ضدعفونی و خاصیت سمی آن از قطران گیاهی قوی تر میباشد. قطران ذغال سنگ را نباید در داخل به کار برد، در خارج میتوان برای درمان زخم هائی که دیر التیام می پذیرد و در امراض انگلی و در بعضی اختلالات جلدی و اکزما به کار برد. اگر قطران را مکرر بر روی پوست بدن موش بمالند یک نوع سرطان مصنوعی ظاهر می شود. در انسان نیز بر اثر مالیدن مکرر قطران در روی پوست بعضی انواع نئوپلاسم تولیدمیگردد. اخیراً بعضی کاربورهای مولد سرطان را از قطران استخراج کرده اند و مصنوعاً نیز توانسته اند این کاربورهای مولد سرطان را در آزمایشگاه تهیه نمایند. رجوع به درمان شناسی عطایی ج 1 ص 247 و 248 و 249 شود.
فرهنگ عمید
مادۀ روغنی شکل و سیاه رنگ که از برخی درختان مانند صنوبر، عرعر، و امثال آن می چکد.
* قطران زغال سنگ: مادۀ سیاهی که از تقطیر زغال سنگ به دست می آید و در معالجۀ داءالصدف و اگزما به کار می رود.
* قطران زغال سنگ: مادۀ سیاهی که از تقطیر زغال سنگ به دست می آید و در معالجۀ داءالصدف و اگزما به کار می رود.
مادۀ روغنی‌شکل و سیاه‌رنگ که از برخی درختان مانند صنوبر، عرعر، و امثال آن می‌چکد.
⟨ قطران زغال‌سنگ: مادۀ سیاهی که از تقطیر زغال‌سنگ به‌دست می‌آید و در معالجۀ داءالصدف و اگزما به کار می‌رود.
دانشنامه عمومی
قطران یا تار به موادی گفته می شود که معمولاً صمغ مانند، قهوه ای یا سیاه و چسبناک هستند و ترکیب های آلی حاصل از مواد مختلفی مانند زغال سنگ (قطران زغال سنگ)، چوب (قطران چوب)، نفت خام یا تورب هستند.
Wikipedia contributors, "Tar," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Tar&oldid=648944205 (accessed March 30, 2015).
Wikipedia contributors, "Tar," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Tar&oldid=648944205 (accessed March 30, 2015).
wiki: قطران
قطران (ابهام زدایی). قطران زغال سنگ
قطران تبریزی
قطران تبریزی
wiki: قطران (ابهام زدایی)
دانشنامه آزاد فارسی
قَطْران (tar)
مایعی ویسکوز (گرانرو)، به رنگ سیاه یا قهوه ای تیره، حاصل از تقطیر تخریبی زغال سنگ، پوست، و چوب. قطران ها مخلوطی از هیدروکربن ها، اسیدها، و بازهایند. روغن کروئوزوت و پارافین از قطران چوب به دست می آیند نیز ← قطران زغال سنگ
مایعی ویسکوز (گرانرو)، به رنگ سیاه یا قهوه ای تیره، حاصل از تقطیر تخریبی زغال سنگ، پوست، و چوب. قطران ها مخلوطی از هیدروکربن ها، اسیدها، و بازهایند. روغن کروئوزوت و پارافین از قطران چوب به دست می آیند نیز ← قطران زغال سنگ
wikijoo: قطران
فرهنگستان زبان و ادب
{tar} [حمل ونقل درون شهری-جاده ای] مایع غلیظ سیاه یا قهوه ای تیره که از تقطیر تخریبی چوب یا زغال سنگ حاصل می شود
دانشنامه اسلامی
[ویکی الکتاب] معنی قَطِرَانٍ: چیزی سیاه رنگ و بدبو است که به شتران میمالند
ریشه کلمه:
قطر (۵ بار)
«قَطِران» از مادّه «قُطْر» که گاهی در لغت به «فتح قاف و سکون طاء» و یا به «کسر قاف و سکون طاء» خوانده شده به معنای ماده ای است که از درختی به نام «اَبْهَل» می گیرند آن را می جوشانند تا سفت شود و به هنگام بیماری «جَرَب» به بدن شتر می مالند و معتقد بودند با سوزشی که دارد مادّه بیماری «جَرَب» را از بین می برد.
به هر حال جسمی است چسبنده، بدبو و قابل اشتعال، «فرید وجدی» در «دائرة المعارف» در مادّه «قطران» می گوید: مایعی است که هنگام تقطیر کردن زغال سنگ برای به دست آوردن گاز مخصوصی، از آن به دست می آید و قطران نباتی از بعضی از درختان به دست می آید.
. طبرسی فرموده:در آن سه وجه است. 1- به فتح قاف و کسرطاء. 2- به فتح قاف و سکون طاء. 3- به کسر قاف و سکون طاء. در اقرب نیز چنین آمده است. بعضی آن را «قِطْرٍ آنٍ» خواندهاند یعنی مس مذابیکه حرارتش به نهایت رسیده است. در مجمع فرموده:قطران چیزی است سیاه، بدبو، چسبنده که آن را بر شتر میمالند یعنی پیراهن گناهکاران از اینگونه چیز است و روی بدنشان را پوشانده است. در کشاف گفته: آن صمغی است که از درختی به نام ابهل ترشح میکند آن را میپزند و شتر آبله دار را روغن مالی میکنند در حرارت آن دانههای آبله حتی پوست شتر میسوزد و گاهی به جوف آن هم میرسد آن سیاه رنگ و بدبو است. در مصباح و قاموس و اقرب نیز نظیر کشّاف گفتهاند. ناگفته نماند: قطران فقط یکبار در قرآن مجید آمده و نکره است یعنی پیراهن آنها از قطران بخصوصی است در روایت ابی الجارود از حضرت باقر«علیه السلام» قطران مس مذاب شدیدالحراره معنی شده ولی سند آن درست نیست.
ریشه کلمه:
قطر (۵ بار)
«قَطِران» از مادّه «قُطْر» که گاهی در لغت به «فتح قاف و سکون طاء» و یا به «کسر قاف و سکون طاء» خوانده شده به معنای ماده ای است که از درختی به نام «اَبْهَل» می گیرند آن را می جوشانند تا سفت شود و به هنگام بیماری «جَرَب» به بدن شتر می مالند و معتقد بودند با سوزشی که دارد مادّه بیماری «جَرَب» را از بین می برد.
به هر حال جسمی است چسبنده، بدبو و قابل اشتعال، «فرید وجدی» در «دائرة المعارف» در مادّه «قطران» می گوید: مایعی است که هنگام تقطیر کردن زغال سنگ برای به دست آوردن گاز مخصوصی، از آن به دست می آید و قطران نباتی از بعضی از درختان به دست می آید.
. طبرسی فرموده:در آن سه وجه است. 1- به فتح قاف و کسرطاء. 2- به فتح قاف و سکون طاء. 3- به کسر قاف و سکون طاء. در اقرب نیز چنین آمده است. بعضی آن را «قِطْرٍ آنٍ» خواندهاند یعنی مس مذابیکه حرارتش به نهایت رسیده است. در مجمع فرموده:قطران چیزی است سیاه، بدبو، چسبنده که آن را بر شتر میمالند یعنی پیراهن گناهکاران از اینگونه چیز است و روی بدنشان را پوشانده است. در کشاف گفته: آن صمغی است که از درختی به نام ابهل ترشح میکند آن را میپزند و شتر آبله دار را روغن مالی میکنند در حرارت آن دانههای آبله حتی پوست شتر میسوزد و گاهی به جوف آن هم میرسد آن سیاه رنگ و بدبو است. در مصباح و قاموس و اقرب نیز نظیر کشّاف گفتهاند. ناگفته نماند: قطران فقط یکبار در قرآن مجید آمده و نکره است یعنی پیراهن آنها از قطران بخصوصی است در روایت ابی الجارود از حضرت باقر«علیه السلام» قطران مس مذاب شدیدالحراره معنی شده ولی سند آن درست نیست.
wikialkb: قَطِرَان
پیشنهاد کاربران
افشره درختی است که آن را شربین می گویند. جلد 2 قانون ابن سینا ص 291
در پارسی " کتران " به چم شیره درخت ، در نسک : فرهنگ برابرهای پارسی واژگان بیگانه از ابوالقاسم پرتو
قطران شیره درخت است که انواع واقسام مخصوص دارد.
قطران درخت بلوط سبب طعم و رنگ خوش ویسکی میشود والا اول که خمر گندم یا جوانه آن یا جو و ذرت تقطیر میشود مانند ودکا بی رنگ است ولی وقتی این ودکای دو یا سه آتشه سه سال در بشکه چوبی درخت بلوط می مانند قطران او در الکل هفتاد درجه ویسکی حل میشود و موجب تغییر رنگ قرمز مایل به قهوه ای و عطر و طعم خوشی میگردد و لذا عرق دو آتشه انگور و کشمش هم اگر در بشکه چوبی بلوط بخوابد تبدیل به کنیاک می شود لذا شرح کامل قطران در بالا امده بود و نکته ای که نیامده بود نقش قطران در ویسکی و کنیاک نبود که ذکر گردید
قطران: ماده سیاه رنگی که از شیره درختان خاص به دست می آید و نیز ماده ای که از تقطیر زغال سنگ حاصل می شود.
دکتر شفیعی کدکنی در مورد "قطران " می نویسد : ( ( قطران رمز سیاهی در شعر فارسی است . روی چون طاعون کردن کنایه از ترشرویی است . ) )
( ( زهد چبود؟ هر چه جز حق روی ازآن برتافتن
زهد نبود روی چون طاعون و قطران داشتن ) )
یعنی زهد آن نیست که چهره ی خود را درهم و تاریک کنی زاهدان به ترشرویی معروف بوده اند.
( تازیانه های سلوک، نقد و تحلیل قصاید سنائی، دکتر شفیعی کدکنی، زمستان ۱۳۸۳، ص 422. )
دکتر شفیعی کدکنی در مورد "قطران " می نویسد : ( ( قطران رمز سیاهی در شعر فارسی است . روی چون طاعون کردن کنایه از ترشرویی است . ) )
( ( زهد چبود؟ هر چه جز حق روی ازآن برتافتن
زهد نبود روی چون طاعون و قطران داشتن ) )
یعنی زهد آن نیست که چهره ی خود را درهم و تاریک کنی زاهدان به ترشرویی معروف بوده اند.
( تازیانه های سلوک، نقد و تحلیل قصاید سنائی، دکتر شفیعی کدکنی، زمستان ۱۳۸۳، ص 422. )
کلمات دیگر: