مترادف تبیین : اظهار، بیان، تاویل، تعبیر، تعریف، توجیه، توصیف، توضیح، وصف
برابر پارسی : بازگفت
تبیین
مترادف تبیین : اظهار، بیان، تاویل، تعبیر، تعریف، توجیه، توصیف، توضیح، وصف
برابر پارسی : بازگفت
فارسی به انگلیسی
making clear
مترادف و متضاد
اظهار، بیان، تاویل، تعبیر، تعریف، توجیه، توصیف، توضیح، وصف
فرهنگ فارسی
بیان کردن، آشکارساختن، توضیح وتفسیرکردن
۱- ( مصدر ) پیدا کردن آشکار کردن روشن کردن . ۲- روشن گفتن . ۳- ( اسمم ) روشنگری . ۴- روشن گویی .جمع : تبیینات .
۱- ( مصدر ) پیدا کردن آشکار کردن روشن کردن . ۲- روشن گفتن . ۳- ( اسمم ) روشنگری . ۴- روشن گویی .جمع : تبیینات .
شرحی برای یک پدیده یا رویداد برحسب شرایط علّی آن
فرهنگ معین
(تَ ) [ ع . ] (مص م . ) ۱ - بیان کردن . ۲ - روشن کردن ، توضیح .
لغت نامه دهخدا
تبیین. [ ت َب ْ ] ( ع مص ) هویدا شدن. ( تاج المصادر بیهقی ) ( زوزنی ). پیدا شدن. ( ترجمان علامه جرجانی ). پیدا و آشکار شدن. ( از اقرب الموارد ) ( از قطر المحیط ) ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). و منه ُ فی المثل : و قد بین الصبح لذی عینین. ( اقرب الموارد ) ( منتهی الارب ). || هویدا بکردن. ( تاج المصادر بیهقی ). هویدا کردن. ( زوزنی ). پید اکردن. ( ترجمان علامه جرجانی ). پیدا و آشکار کردن. ( از اقرب الموارد ) ( از قطر المحیط ) ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). بیان کردن و آشکارا ساختن. ( غیاث اللغات ) ( آنندراج ) ( فرهنگ نظام ): ائمه را از برای تعلیم فرایض دین و سنن اسلام و تبیین و تعیین حلال و حرام نصب کرد. ( ترجمه تاریخ یمینی چ 1272هَ. ق. تهران ص 288 ). || ( اِمص ) بیان و تفسیر. ( ناظم الاطباء ). || وضوح و آشکارایی و پیدایی. ( ناظم الاطباء ). || ( مص ) شوی دادن دختر را. ( اقرب الموارد )( قطر المحیط ). کدخدا کردن دختر را. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). || روییدن درخت. ( از اقرب الموارد ) ( از قطر المحیط ) ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). || برآمدن شاخ گاو. ( اقرب الموارد ) ( قطر المحیط ). برآمدن شاخ. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ).
- تبیین و تفسیر ؛ آن است که شاعر چند صفت مجمل برشمارد، آنگه در بیت دیگر یا در مصراع دیگر بیان آن بیارد و تفسیر آن بکند، چنانکه عنصری گفته است :
یا ببندد یا گشاید یا ستاند یا دهد
تا جهان بر پای باشد شاه را این باد کار
آنچ بستاند ولایت ، آنچ بدهد خواسته
آنچ بندد پای دشمن ، آنچ بگشاید حصار.
و معزی گفته است و تفسیر کرده :
در معرکه بستاند و در بزم ببخشد
ملکی بسواری و جهانی بسوءالی.
و ازرقی گفته است و بیان کرده :
با هیبت تو بریزد اندر گه جنگ
تیزی ز سنان زه ز کمان بر ز خدنگ
با جود تو زی کف تو دارد آهنگ
پیروزه ز کان در ز صدف لعل ز سنگ.
و معزی گفته است و تفسیر کرده :
اندرین مدت که بودستم ز دیدار تو دور
جفت بودم با رباب و با کباب و با شراب
بود اشکم چون شراب لعل در زرین قدح
ناله چون زیر رباب و دل بر آتش چون کباب.
و همو گفته است و بیان کرده :
مخالفان ترا از چهارگوهر هست
چهارطبع نصیب چهار چیز مدام
ز نار گرمی جسم و ز باد سردی دم
ز آب تری چشم و ز خاک خشکی کام.
و متکلفی گفته است :
- تبیین و تفسیر ؛ آن است که شاعر چند صفت مجمل برشمارد، آنگه در بیت دیگر یا در مصراع دیگر بیان آن بیارد و تفسیر آن بکند، چنانکه عنصری گفته است :
یا ببندد یا گشاید یا ستاند یا دهد
تا جهان بر پای باشد شاه را این باد کار
آنچ بستاند ولایت ، آنچ بدهد خواسته
آنچ بندد پای دشمن ، آنچ بگشاید حصار.
و معزی گفته است و تفسیر کرده :
در معرکه بستاند و در بزم ببخشد
ملکی بسواری و جهانی بسوءالی.
و ازرقی گفته است و بیان کرده :
با هیبت تو بریزد اندر گه جنگ
تیزی ز سنان زه ز کمان بر ز خدنگ
با جود تو زی کف تو دارد آهنگ
پیروزه ز کان در ز صدف لعل ز سنگ.
و معزی گفته است و تفسیر کرده :
اندرین مدت که بودستم ز دیدار تو دور
جفت بودم با رباب و با کباب و با شراب
بود اشکم چون شراب لعل در زرین قدح
ناله چون زیر رباب و دل بر آتش چون کباب.
و همو گفته است و بیان کرده :
مخالفان ترا از چهارگوهر هست
چهارطبع نصیب چهار چیز مدام
ز نار گرمی جسم و ز باد سردی دم
ز آب تری چشم و ز خاک خشکی کام.
و متکلفی گفته است :
تبیین . [ ت َب ْ ] (ع مص ) هویدا شدن . (تاج المصادر بیهقی ) (زوزنی ). پیدا شدن . (ترجمان علامه ٔ جرجانی ). پیدا و آشکار شدن . (از اقرب الموارد) (از قطر المحیط) (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء). و منه ُ فی المثل : و قد بین الصبح لذی عینین . (اقرب الموارد) (منتهی الارب ). || هویدا بکردن . (تاج المصادر بیهقی ). هویدا کردن . (زوزنی ). پید اکردن . (ترجمان علامه ٔ جرجانی ). پیدا و آشکار کردن . (از اقرب الموارد) (از قطر المحیط) (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء). بیان کردن و آشکارا ساختن . (غیاث اللغات ) (آنندراج ) (فرهنگ نظام ): ائمه را از برای تعلیم فرایض دین و سنن اسلام و تبیین و تعیین حلال و حرام نصب کرد. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی چ 1272هَ . ق . تهران ص 288). || (اِمص ) بیان و تفسیر. (ناظم الاطباء). || وضوح و آشکارایی و پیدایی . (ناظم الاطباء). || (مص ) شوی دادن دختر را. (اقرب الموارد)(قطر المحیط). کدخدا کردن دختر را. (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء). || روییدن درخت . (از اقرب الموارد) (از قطر المحیط) (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء). || برآمدن شاخ گاو. (اقرب الموارد) (قطر المحیط). برآمدن شاخ . (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء).
- تبیین و تفسیر ؛ آن است که شاعر چند صفت مجمل برشمارد، آنگه در بیت دیگر یا در مصراع دیگر بیان آن بیارد و تفسیر آن بکند، چنانکه عنصری گفته است :
یا ببندد یا گشاید یا ستاند یا دهد
تا جهان بر پای باشد شاه را این باد کار
آنچ بستاند ولایت ، آنچ بدهد خواسته
آنچ بندد پای دشمن ، آنچ بگشاید حصار.
و معزی گفته است و تفسیر کرده :
در معرکه بستاند و در بزم ببخشد
ملکی بسواری و جهانی بسوءالی .
و ازرقی گفته است و بیان کرده :
با هیبت تو بریزد اندر گه جنگ
تیزی ز سنان زه ز کمان بر ز خدنگ
با جود تو زی کف تو دارد آهنگ
پیروزه ز کان در ز صدف لعل ز سنگ .
و معزی گفته است و تفسیر کرده :
اندرین مدت که بودستم ز دیدار تو دور
جفت بودم با رباب و با کباب و با شراب
بود اشکم چون شراب لعل در زرین قدح
ناله چون زیر رباب و دل بر آتش چون کباب .
و همو گفته است و بیان کرده :
مخالفان ترا از چهارگوهر هست
چهارطبع نصیب چهار چیز مدام
ز نار گرمی جسم و ز باد سردی دم
ز آب تری چشم و ز خاک خشکی کام .
و متکلفی گفته است :
اندر برم و بزیرم ای طرفه ٔ ری
در خانه ترا و در قدح پیش تو می
بیرون کشم و پاک کنم اندرپی
از پای تو موزه وز بناگوش تو خوی .
(المعجم فی معاییر اشعار العجم چ 1314 صص 274 - 275).
فرهنگ عمید
۱. توضیح، تفسیر.
۲. آشکار ساختن.
۳. [قدیمی] بیان کردن.
۲. آشکار ساختن.
۳. [قدیمی] بیان کردن.
دانشنامه عمومی
تبیین مجموعه ای از گزاره هاست که برای این تقریر می شود که مجموعه حقایقی که علل، بافتار یا پس زمینه مفهومی و پیامدهای آن حقایق را روشن می کند را توصیف کند. این توصیف ممکن است قوانین یا قائده هایی را وضع کند همچنین هم ممکن است که قوانین موجود را نسبت به هر شیئ یا پدیده ای بیازماید. اجزای یک تبیین ممکن است که ضمنی بوده و در هم تنیده باشند.
تبیین معمولاً بر فهمی استوار است که توسط رسانه هایی مانند موسیقی، متن و گرافیک بازنمایی می شود؛ بنابراین تبیین در معرض تفسیر و بحث قرار می گیرد.
در تحقیقات علمی تبیین یکی از اهداف چندگانه تحقیق تجربی به شمار می آید. تبیین راهی است برای پرده گشایی از دانش جدید و گزارش روابط میان جنبه های مختلف میان روابط پدیده های مورد مطالعه. تبیین بدنبال پاسخ به سؤال چرا است. تبیین ها قدرت تبیین مختلفی دارند. فرضیه رسمی ابزاری نظری است که برای اعتبار سنجی تبیین در تحقیقات تجربی استفاده می شود.
رایشنباخ در کتاب پیدایش فلسفهٔ علمی مثالی از شبه تبیین(pseudo-explanation) می زند
تبیین معمولاً بر فهمی استوار است که توسط رسانه هایی مانند موسیقی، متن و گرافیک بازنمایی می شود؛ بنابراین تبیین در معرض تفسیر و بحث قرار می گیرد.
در تحقیقات علمی تبیین یکی از اهداف چندگانه تحقیق تجربی به شمار می آید. تبیین راهی است برای پرده گشایی از دانش جدید و گزارش روابط میان جنبه های مختلف میان روابط پدیده های مورد مطالعه. تبیین بدنبال پاسخ به سؤال چرا است. تبیین ها قدرت تبیین مختلفی دارند. فرضیه رسمی ابزاری نظری است که برای اعتبار سنجی تبیین در تحقیقات تجربی استفاده می شود.
رایشنباخ در کتاب پیدایش فلسفهٔ علمی مثالی از شبه تبیین(pseudo-explanation) می زند
wiki: تبیین
دانشنامه آزاد فارسی
تَبْیین (explanation)
در علم، کوشش برای روشن ساختن علت رویدادی طبیعی، با ارجاع به قوانین طبیعی و مشاهدات. از آن جا که ما اغلب چه در هنگام بررسی و مطالعه و چه در مواقعی دیگر درصدد یافتن توضیح و تبیینی برای چیزها برمی آییم، داشتن درکی از تبیین صحیح و یافتن معیاری برای تمیز تبیین درست از نادرست امری مطلوب می نماید. تحت تأثیر رویکردهای اثبات گرایانۀ منطقی به ساختار علم، این احساس ایجاد شد که معیار مذکور باید در نسبت منطقی معیّنی میان تبیین گر و تبیین شونده یافت شود. نقطۀ اوج این دیدگاه مدل تبیینی قانون جامع یا پوشاننده بود. طبق این دیدگاه یک رویداد وقتی تبیین می شود که تحت یک قانون طبیعی قرار گیرد، یعنی حدوث آن با نظمی عالی تر یا قانونی جامع تر و فراگیرتر استنتاج پذیر باشد؛ چنان که قوانین کپلر دربارۀ حرکت کرات آسمانی از قوانین حرکت نیوتونی استنتاج پذیرند. مدل قانون فراگیر را می توان به تبیین های احتمالی با قوانین آماری نیز تسری داد. پرسش هایی که در این مدل مطرح می شود از این گونه اند: آیا برای تبیین، قانون لازم است؟ (ما وقایع روزمره را بی توسل آشکار به ذکر قوانین تبیین می کنیم)؛ آیا این قوانین کافی اند؟ (نمی توان رویدادی را فقط با گفتن این مطلب تبیین کرد که مصداقی است از گونه ای از چیزها که همیشه اتفاق می افتند)؛ آیا رابطه ای صرفاً منطقی برای برآوردن انتظاراتمان از تبیین در نظر گرفته ایم؟ مثلاً ممکن است ما احساسی دربارۀ آن چه روی می دهد داشته باشیم، یا تبیین در قالب چیزهایی پیش برود که برای ما آشنایند و تعجب ما را برنمی انگیزند، یا بتوانیم مدلی از آنچه در جریان است عرضه کنیم؛ اما هیچ یک از این مفاهیم به شیوه ای صرفاً منطقی به دست نمی آید. از این رو پژوهش های اخیر بر عناصر زمینه ای و پراگماتیستی نیز به منزلۀ شرایط دخیل در تبیین تأکید می کنند. مثلاً تبیینی که با حضور مجموعۀ معینی از علایق تبیینی صحیح شمرده می شود ممکن است با حضور مجموعۀ دیگری از علایق صحیح نباشد.
در علم، کوشش برای روشن ساختن علت رویدادی طبیعی، با ارجاع به قوانین طبیعی و مشاهدات. از آن جا که ما اغلب چه در هنگام بررسی و مطالعه و چه در مواقعی دیگر درصدد یافتن توضیح و تبیینی برای چیزها برمی آییم، داشتن درکی از تبیین صحیح و یافتن معیاری برای تمیز تبیین درست از نادرست امری مطلوب می نماید. تحت تأثیر رویکردهای اثبات گرایانۀ منطقی به ساختار علم، این احساس ایجاد شد که معیار مذکور باید در نسبت منطقی معیّنی میان تبیین گر و تبیین شونده یافت شود. نقطۀ اوج این دیدگاه مدل تبیینی قانون جامع یا پوشاننده بود. طبق این دیدگاه یک رویداد وقتی تبیین می شود که تحت یک قانون طبیعی قرار گیرد، یعنی حدوث آن با نظمی عالی تر یا قانونی جامع تر و فراگیرتر استنتاج پذیر باشد؛ چنان که قوانین کپلر دربارۀ حرکت کرات آسمانی از قوانین حرکت نیوتونی استنتاج پذیرند. مدل قانون فراگیر را می توان به تبیین های احتمالی با قوانین آماری نیز تسری داد. پرسش هایی که در این مدل مطرح می شود از این گونه اند: آیا برای تبیین، قانون لازم است؟ (ما وقایع روزمره را بی توسل آشکار به ذکر قوانین تبیین می کنیم)؛ آیا این قوانین کافی اند؟ (نمی توان رویدادی را فقط با گفتن این مطلب تبیین کرد که مصداقی است از گونه ای از چیزها که همیشه اتفاق می افتند)؛ آیا رابطه ای صرفاً منطقی برای برآوردن انتظاراتمان از تبیین در نظر گرفته ایم؟ مثلاً ممکن است ما احساسی دربارۀ آن چه روی می دهد داشته باشیم، یا تبیین در قالب چیزهایی پیش برود که برای ما آشنایند و تعجب ما را برنمی انگیزند، یا بتوانیم مدلی از آنچه در جریان است عرضه کنیم؛ اما هیچ یک از این مفاهیم به شیوه ای صرفاً منطقی به دست نمی آید. از این رو پژوهش های اخیر بر عناصر زمینه ای و پراگماتیستی نیز به منزلۀ شرایط دخیل در تبیین تأکید می کنند. مثلاً تبیینی که با حضور مجموعۀ معینی از علایق تبیینی صحیح شمرده می شود ممکن است با حضور مجموعۀ دیگری از علایق صحیح نباشد.
wikijoo: تبیین
فرهنگستان زبان و ادب
{explanation} [روان شناسی] شرحی برای یک پدیده یا رویداد برحسب شرایط علّی آن
پیشنهاد کاربران
این واژه عربی است و پارسی آن اینهاست:
دایاژ ( اوستایی: داتاش )
دوکان ( پهلوی )
اوپانیس ( سنسکریت: اوپَن یَس )
ماتیکان ( پهلوی )
دایاژ ( اوستایی: داتاش )
دوکان ( پهلوی )
اوپانیس ( سنسکریت: اوپَن یَس )
ماتیکان ( پهلوی )
اضهار، بیان، توضیح، روشن کردن، آشکار کردن
To clearly explain
To clearly explain
تبیین به عربی تفسیر نیز معنی می دهد.
Elaboration on sth
شکافتن امری ( مسأله ای و غیره ) ؛ روشن کردن آن.
تَبیینیدَن.
تبییین: پرده برداری ورازگشایی از هر پدیده مادی یا معنوی
Explain the unveiling of any material or spiritual phenomenon
Explain the unveiling of any material or spiritual phenomenon
روشنگری
کلمات دیگر: