کلمه جو
صفحه اصلی

قرارداد وین درباره روابط سیاسی

دانشنامه عمومی

در این کنوانسیون از سفیر به عنوان رئیس مأموریت نام برده شده و سایر کارکنان مأموریت به سه گروه تقسیم شده اند: کارمندان سیاسی، کارمندان اداری و فنی و خدمه مأموریت. گروه نخست که سفیر جز آنان است دیپلمات شناخته می شوند و دارای گذرنامه سیاسی هستند، از مصونیت سیاسی و امتیازها برخوردار هستند. اعضای گروه دوم یعنی کارمندان اداری و فنی همانند ماشین نویس و اعضای گروه سوم یا خدمه مأموریت مانند راننده، غیر سیاسی به شمار می روند و گذرنامه خدمت در اختیار دارند و دارای امتیازها بسیار کمتری هستند که معمولاً به صورت متقابل بین دو کشور گیرنده و فرستنده تعیین می شود.
ماده یک و دو به اعزام هیئت سیاسی و وظایف آنان می پردازد؛ ماده سوم در پذیرش سفیر یا رئیس مأموریت است و این که کشور پذیرنده می تواند رئیس مأموریت را نپذیرد. هم چنین کشور فرستنده می باید شمار نمایندگان سیاسی را به آگاهی کشور پذیرنده برساند. کشور فرستنده در انتخاب کارمندان مأموریت آزاد است. ولی بر پایه درخواست، کشور پذیرنده می تواند نام وابسته های نظامی، دریایی یا هوایی یا بازرگانی را پیشتر بخواهد.
ماده هشتم و نهم و دهم به تابعیت کارمندان سیاسی می پردازد که تابعیت کشور فرستنده را دارند ولی با توافق با کشور پذیرنده می تواند از میان اتباع کشور پذیرنده باشد. کشور پذیرنده می تواند رئیس یا هریک از اعضای سیاسی را رد کند. شمار، تاریخ ورود و بازگشت مأموران سیاسی و افراد خانواده آنان باید به آگاهی کشور پذیرنده برسد.
ماده سیزدهم استوارنامه رئیس مأموریت است که با توجه به تاریخ و ساعت آن و تقدیم به وزارت امور خارجه کشور پذیرنده کار وی آغاز می شود.
ماده چهاردهم رئیس مأموریت را به سه دسته تقسیم می کند که سفیران و نمایندگان پاپ، فرستادگان و وزیران مختار کشورها، و نمایندگان پاپ و کاردار ها هستند. ماده های بعدی به طبقه بندی، تقدم و تشریفات پذیرفتن رئیس مأموریت و کارمندان می پردازد.
ماده نوزدهم در نبود رئیس مأموریت، کاردار و در نبود کاردار یکی از کارمندان مسولیت را به عهده می گیرد.
ماده بیستم در مورد برافراشتن پرچم بر فراز ساختمان های مأموریت و اتومبیل مأموریت است.
ماده بیست و یکم به محل مأموریت یا سفارت و بیست و دو تا بیست و هشت به مصونیت آن و ارتباطات می پردازد که کشور پذیرنده موظف است که همه تدبیرها را بکار برد که مکان های مأموریت مورد تجاوز و خسارت قرار نگیرند و این اماکن و اسباب موجود در آن و خودروهای متعلق به مأموریت مصون از تفتیش، مصادره، توقیف یا اقدامات اجرایی خواهند بود. هم چنین اسناد و بایگانی مأموریت در هر زمان و هر مکان مصونیت دارند. کشور پذیرنده آزادی رفت وآمد در محل های مجاز و آزادی ارتباطات مأموریت و هم چنین استفاده از تمام وسایل ارتباطی چون پیک سیاسی، پیام ها و کد و رمزها را تضمین می کند. نامه های رسمی، کیسه پست سیاسی، بسته های سیاسی، پیک سیاسی و شخص پیک سیاسی دارای مصونیت تضمین شده از طرف کشور پذیرنده هستند. تنها نصب دستگاه فرستنده رادیویی باید با رضایت کشور پذیرنده باشد.
ماده بیست و نه می گوید که شخص مأمور سیاسی مصون است و نمی توان او را به هیچ عنوان مورد توقیف یا بازداشت قرارداد. کشور پذیرنده با وی رفتار محترمانه ای که در شأن او است خواهد داشت و اقدام های لازم را برای ممانعت از وارد آمدن لطمه به شخص و آزادی و حیثیت او اتخاذ خواهد کرد؛ و ماده سی به مصونیت خانه و اسناد و مدارک مأمور سیاسی می پردازد.
ماده سی و یکم مربوط به مصونیت تعقیب جزایی است و از مصونیت دعاوی مدنی و اداری برخوردار است و مجبور به ادای شهادت نیست مگر در دعوای مال غیرمنقول خصوصی یا ارث یا فعالیت های حرفه ای یا بازرگانی خارج از وظایف سیاسی خود. مصونیت قضایی مأمور سیاسی در کشور پذیرنده او را از تعقیب قضایی کشور فرستنده معاف نخواهد داشت.
ماده سی و دو می گوید دولت فرستنده می تواند انصراف خود را از مصونیت قضایی نمایندگان سیاسی و اشخاصی که بر طبق ماده ۳۷ از مصونیت برخوردار می شوند صریحاً اعلام نماید.
ماده سی و سه و سی و چهار مربوط به معافیت مأمور سیاسی از مقررات بیمه های اجتماعی و هم چنین از پرداخت کلیه عوارض شخصی یا مالی یا مملکتی یا منطقه ای یا شهری در کشور فرستنده است.
ماده سی و چهار و ماده سی و پنج و سی و شش به معافیت مالیاتی، معافیت از خدمت خصوصی یا عمومی یا بیگاری برای کشور پذیرنده و معافیت گمرکی برای وارد کردن وسایل زندگی و غیره می پردازد.
ماده سی و هفت از مصونیت بستگان مأمور سیاسی که اهل خانه او هستند به شرط آنکه تبعه کشور پذیرنده نباشند از امتیازها و مصونیت های مندرج در مواد ۲۹ تا ۳۶ برخوردار خواهند بود. کارمندان اداری و فنی مأموریت و همچنین بستگان آن ها که اهل خانه آن ها هستند به شرط آنکه تبعه کشور پذیرنده یا مقیم دائم آن کشور نباشند از امتیازها و مصونیت های مندرج در مواد ۲۹ تا ۳۵ بهره مند خواهند بود ولی مصونیت از صلاحیت مقامات دولت پذیرنده در امور مدنی و اداری موضوع بند اول ماده ۳۱ شامل اعمال خارج از وظایف آن ها نخواهد شد. اشخاص مذکور همچنین از امتیازهای مندرج در بند الف ماده ۳۶ در موارد اشیایی که برای منزل خود وارد می کنند استفاده خواهند نمود. خدمه مأموریت اگر تبعه کشور پذیرنده یا مقیم دایم آن کشور نباشند نسبت به اعمال ناشی از اجرای وظایف خود مصونیت داشته و از پرداخت مالیات و عوارض بابت مزدی که در قبال انجام کار دریافت می دارند معاف هستند و همچنین از معافیت مذکور در ماده ۳۳ استفاده خواهند نمود. خدمتکاران شخصی اعضاء مأموریت که تبعه کشور پذیرنده یا مقیم دائم آن کشور نیستند از پرداخت مالیات و عوارض بابت حقوقی که در قبال انجام وظیفه دریافت می دارند معاف خواهند بود. استفاده آنان از امتیازها و مصونیت های دیگر فقط در حدودی که مورد قبول کشور پذیرنده باشد خواهد بود. بااینحال، کشور پذیرنده نباید حق حاکمیت خود را در مورد این اشخاص به گونه ای اعمال نماید که به نحو بی تناسبی مانع انجام وظائف مأموریت شود.
ماده سی و هشتم از مصونیت قضایی مأمور سیاسی تنها در پیرامون اجرای خدمت می گوید. مصونیت های گفته شده در ماده سی و یکم تا سی و هشتم محدود به اعمال خارج از وظایف نیست و در همه ماده ها توافق کشور فرستنده و پذیرنده اهمیت دارد.
ماده سی و نه تا پنجاه و سه به مهلت استفاده از مصونیت ها، پایان مأموریت، قطع روابط سیاسی، سند الحاقی و تصویب در سازمان ملل متحد می پردازد.
پیمان وین دربارهٔ روابط سیاسی یا کنوانسیون وین راجع به روابط دیپلماتیک (به انگلیسی: Vienna Convention on Diplomatic Relations) مهم ترین پیمان مربوط به حقوق دیپلماتیک است که با اعتقاد به این که یک قرارداد بین المللی دربارهٔ روابط و امتیازها و مصونیت های نمایندگان سیاسی در بهبود مناسبات دوستانه بین کشورها هر چند شیوه و پایه حکومت و اصول اجتماعی آن ها تفاوت هایی با یکدیگر داشته باشند مؤثر خواهد بود.
این قرارداد در ۱۸ آوریل ۱۹۶۱ (میلادی) مطابق با ۲۹ فروردین ۱۳۴۰ (خورشیدی) در شهر وین اتریش به امضای بسیاری از کشورها از جمله نماینده مختار دولت ایران احمد متین دفتری رسیده و دارای بر ۵۳ ماده و دو پروتکل است.
مصونیت به معنای عدم مسولیت نیست و مصونیت قضایی دیپلمات ها و خانواده آنان در کشور پذیرنده آنان را از تعقیب در کشور خود معاف نمی کند. از محتوی ماده ۳۱ برمی آید که کشور فرستنده، ملزم به تعقیب قضایی مأمور متخلف خود است.


کلمات دیگر: