کالیستنس

کالیستنس یا کالیستن دوران زندگی بین سال های ۳۶۰ تا ۳۲۸ پیش از میلاد خواهر زادهٔ ارسطو فیلسوف نامی یونان بود. در سفر جنگی اسکندر مقدونی به ایران عده ای از دانشمندان مختلف و وقایع نگاران همواره با او بودند. یکی از آنان فیلسوفی دانشمند به نام کالیستنس بود. کالیستنس از ابتدای سفر اسکندر به ایران همراه او نبود. اسکندر قاصدی نزد ارسطو فرستاد که او یا یکی از شاگردانش برای حل مشکلاتی که دارد نزد وی بیاید. ارسطو نیامد و خواهرزاده اش کالیستنس را فرستاد.
صفوی، حسن. اسکندر و ادبیات ایران و شخصیت مذهبی اسکندر، چاپ اول . تهران: انتشارات امیرکبیر، ۱۳۶۴
زرین کوب، عبدالحسین. تاریخ مردم ایران. تهران: انتشارات امیر کبیر، ۱۳۶۴
ای.م. دیاکونوف. تاریخ ماد شابک ‎۹۶۴-۴۴۵-۱۰۶-۶
کالیستنس تاریخی باب فتوحات اسکندر نگاشته بود اما چون پادشاه متکبر مقدونی داعیهٔ الوهیت داشت و می خواست مقدونی ها وی را بپرستند و کالیستنس با این داعیه جداً مخالفت کرد، در نتیجه به امر اسکندر کشته شد یا به قولی در زندان درگذشت. پس از مرگ این فیلسوف نامی تاریخ وی نیز از میان رفت. توقیف و قتل کالیستنس بعدها ارسطو را نیز از اسکندر مأیوس و ناراضی کرد. این ماجرا در اوقات اقامت سپاه اسکندر در سغد اسکندر را در نزد سربازان یونانی تا حد زیادی منفور ساخت.

کالیس تِنِس (۳۶۰ـ۳۲۸پ‎م)(Callisthenes)
مورخ یونانی، از بستگان ارسطو. اِسکَندَر مَقدونی، پادشاه مقدونیه را در لشکرکشی به آسیا همراهی کرد و گزارش این لشکرکشی را در دو کتاب یکی دربارۀ تاریخ یونان (۳۸۷ـ ۳۵۷پ م)، و دیگری دربارۀ تاریخ جنگ فوکای آورد که بخش هایی از آن ها باقی است. با اتخاذ آداب‎ و رسوم شرقی در دربار اسکندر مخالف بود. بعدها به شرکت در توطئۀ هِرمولائوس، ملازم اسکندر، متهم شد و در زندان درگذشت. کتاب افسانۀ اسکندر کبیر، که همۀ افسانه های مربوط به اسکندر در قرون وسطا از آن نشأت گرفته اند، از زمان بَطالَسهِ آغاز می شود؛ گرچه نسخۀ موجود به قرن ۳م تعلق دارد. نویسنده آن اکنون به «کالیس تنس دروغین» مشهور است.