احیاء الملوک

احیاء الملوک، کتابی به زبان فارسی متضمن تاریخ سیستان از قدیم ترین روزگاران تا سال ۱۰۲۸ تألیف ملک شاه حسین بن غیاث الدین محمد بن ملک محمود سیستانی یا همان ملک شاه حسین سجستانی، از شاه زادگان و امیران سیستانی اوایل قرن یازدهم هجری، معاصر صفویه، وی خود را از اعقاب صفاریان به شمار آورده است. اثر او در ۱۰۲۷ مقارن پادشاهی شاه عباس اول، نوشته شده و در آن، حوادث تاریخ که در سیستان روی داده، به تفصیل تمام گزارش و بعدها شرح وقایع سال ۱۰۲۸ بر آن افزوده شده است.
در تاریخ سیستان، از باستان تا سال ۱۰۲۸ هجری قمری
تحفه الحرمین
تذکره خیر البیان
کتاب مهر و وفا
احیاء الملوک، حاوی یک مقدمه، سه فصل و خاتمه است. مقدمه در بیان حال دانشمندان، راویان حدیث، مفسران، زاهدان و شاعران نامدار سیستان و نسب پادشاهان آن جا و برخی غرایب و عجایب آن سرزمین است. فصل اول در ذکر گروهی است که از زمان بنای سیستان تا ظهور اسلام در آنجا لوای بزرگی برافراخته اند و احوال برخی از امرای عرب که در آن جا حکومت داشته اند. در ضمن این فصل؛ مشتمل است بر تاریخ افسانه ای سیستان و بیشتر مأخوذ از تاریخ سیستان.
فصل دوم، در وقایع حالات اولاد کسری است که پس از استیصال عجم و دولت اسلامی به سیستان آمده اند و ظهور صفاریان تا زمان ملک قطب الدین محمد ثالث، فصل سوم از مزمان ملک قطب الدین محمد است تا عصر مؤلف و تاریخ ختم تألیف کتاب؛ یعنی سال ۱۰۲۸ه‍.ق خاتمه در شرح وقایعی است که مؤلف خود عیناً و شخصاً مشاهده کرده و به ضبط دقیق آنها پرداخته است.
بخش عمده و بیشتر محتویات این تاریخ؛ شامل شرح تفصیلی وقایع سیستان از روزگار پس از مرگ امیرتیمور گورکان تار عصر مؤلف است. در این کتاب، نامی بیش از ۱۲۵ نام آمده که اغلب خود را از اولاد ساسان و نسل انوشیروان می دانستند.

اِحیاء الملوک
نوشتۀ شاه حسین بن ملک غیاثُ الدّین محمد، از اعقاب سلسلۀ صفاریان (۱۰۲۷ق). کتابی به عربی در تاریخ امرای سیستان. مؤلف در مقدمۀ کتاب اکثر تواریخی که دربارۀ سیستان تا آن زمان نوشته شده را ، بررسی کرده است . نسخۀ خطی منحصربه فرد این کتاب در کتابخانۀ بریتانیا موجود است . محمد قزوینی در ۱۳۱۰ش ، عکسی از آن نسخه را برای کتابخانۀ وزارت معارف تهیه کرد. ملک الشعرای بهار در تصحیح نسخۀ خطی تاریخ سیستان ، از این کتاب استفاده کرده و معتقد است که سایر نویسندگا نی که در زمینۀ تاریخ سیستان مطالبی نگاشته اند به کتاب احیاءالملوک دسترسی داشته اند، زیرا که اغلب مطالب نوشته های آنان دارای منبع مشترکی به نام تاریخ سیستان مجهول المؤلف اند.

[ویکی نور] احیاء الملوک، کتابی به زبان فارسی متضمن تاریخ سیستان از قدیم ترین روزگاران تا سال 1028 تألیف ملک شاه حسین بن غیاث الدین محمد بن ملک محمود سیستانی، از شاه زادگان و امیران سیستانی اوایل قرن یازدهم هجری، معاصر صفویه، وی خود را از اعقاب صفاریان به شمار آورده است. اثر او در 1027 مقارن پادشاهی شاه عباس اول، نوشته شده و در آن، حوادث تاریخ که در سیستان روی داده، به تفصیل تمام گزارش و بعدها شرح وقایع سال 1028 بر آن افزوده شده است.
احیاء الملوک، حاوی یک مقدمه، سه فصل و خاتمه است. مقدمه در بیان حال دانشمندان، راویان حدیث، مفسران، زاهدان و شاعران نامدار سیستان و نسب پادشاهان آن جا و برخی غرایب و عجایب آن سرزمین است. فصل اول در ذکر گروهی است که از زمان بنای سیستان تا ظهور اسلام در آنجا لوای بزرگی برافراخته اند و احوال برخی از امرای عرب که در آن جا حکومت داشته اند. در ضمن این فصل؛ مشتمل است بر تاریخ افسانه ای سیستان و بیشتر ماخوذ از تاریخ سیستان.
فصل دوم، در وقایع حالات اولاد کسری است که پس از استیصال عجم و دولت اسلامی به سیستان آمده اند و ظهور صفاریان تا زمان ملک قطب الدین محمد ثالث، فصل سوم از مزمان ملک قطب الدین محمد است تا عصر مولف و تاریخ ختم تألیف کتاب؛ یعنی سال 1028ه.ق خاتمه در شرح وقایعی است که مولف خود عینا و شخصا مشاهده کرده و به ضبط دقیق آنها پرداخته است.
بخش عمده و بیشتر محتویات این تاریخ؛ شامل شرح تفصیلی وقایع سیستان از روزگار پس از مرگ امیرتیمور گورکان تار عصر مولف است. در این کتاب، نامی بیش از 125 نام آمده که اغلب خود را از اولاد ساسان و نسل انوشیروان می دانستند.
در تاریخ سیستان کتب متعددی تا عصر ملک حسین تألیف شده، لیکن بیشتر آنها، به جز کتاب مشهور تاریخ سیستان از مولفی ناشناخته، که در حدود سال 700 پدید آمد در دسترس مولف نبوده اند. از این رو، بسیاری از مطالب اثر او از همان تاریخ سیستان اقتباس شده است. برخی از منابع و ماخذی که مولف از آنها بهره برده، امروز در دست نیست، از جمله آنها کتاب هایی است مخصوص به تاریخ سیستان که نام برخی ذیل آورده می شود: تاریخ سیستان به زبان عربی از ابوعبدالله از راویان ثقه حدیث و ترجمه فارسی آن، اثر ابومحمد، که در زمان شاه قطب الدین علی صورت گرفته است. تاریخ سیستان نوشته امیرفاضل امیر محمد امیر مبارز جد مادری مولف، تاریخ سیستان از محمود یوسف اصفهانی، مولف از برخی تواریخ عمومی چون تاریخ گزیده حمدالله مستوفی، ترجمه تاریخ یمینی، جهان آرای قاضی احمد غفاری، بهمن نامه، حبیب السیر و چند کتاب دیگر نیز بهره برده است.