تالس

تالِس یا طالِس یا ثالس ( به یونانی: Θαλης ) ( به انگلیسیThales ) ؛ فیلسوف مکتب مَلَطی بود. از او - که در نیمهٔ دوم سدهٔ ششم پیش از میلاد می زیست - به عنوان آغازگر فلسفه و نخستین چهرهٔ علم یاد می شود. یونانیان او را در شمار حکمای سبعه آورده اند.
تالس ملطی در حدود سال ۶۲۴ پیش از میلاد در شهر میلیتوس در ایونیه ( غرب ترکیه امروزی ) به دنیا آمد. . پدر وی اکسامیس و مادرش کلئوبولینه نام داشتند. او بیشتر عمر خود را در سفر گذراند. مشهور است تالس در ۸۰ یا ۹۰ سالگی، هنگامی که نظاره گر یک مسابقه ورزشی بوده است، از فرط گرما و تشنگی و ناتوانی جان سپرده است.
ریاضیٌات و اخترشناسی
تالس در سال ۵۸۵ قبل از میلاد، وقوع یک خورشیدگرفتگی را پیش بینی کرد. گروهی معتقدند که تالس دب اصغر را کشف کرده و گروهی نیز معتقدند وی اهمیت آن را در کشتیرانی شناخته است.
در ریاضیٌات، قضیهٔ تالس را به وی نسبت می دهند؛ و مورخی به نام پروکلوس گزارش می دهد که تالس توانسته بود با کشف این قضیه، فاصلهٔ کشتیها را از دریا تا ساحل، تعیین کند.
همچنین مورخ دیگری به نام دیوژنس می نویسد: «تالس در واقع ارتفاع اهرام مصر را به وسیله سایهٔ آنها اندازه گیری کرد و آن از راه مشاهدهٔ زمانی بود که سایه ما مساوی بلندی قامت ماست. »
سیاست
زندگی سیاسی تالس بیشتر به درگیری ایونی ها در دفاع از آناتولی، در برابر قدرت فزایندهٔ ایرانیان که در آن زمان به تازگی به آن منطقه وارد شده بودند؛ بر می گردد. به این ترتیب، آژی دهاک و کورش کبیر از معاصران تالس در ایران بوده اند.
فلسفه
نظریات فلسفی تالس
یونانیان باستان، طبیعت را در چهار عنصر خاک، آب، هوا و آتش خلاصه کرده بودند. تالس این فرضیه را مطرح کرد که همهٔ این اشکال را می توان در یک عنصر نخستین، وحدت بخشید. او این عنصر نخستین جهان یا آرخه ( به انگلیسی:arxe ) را آب دانست. امروزه نمی دانیم که منظور دقیق وی از این گفته چه بوده است. شاید او بر این اعتقاد بوده باشد که همه چیز از آب پدید آمده است و دوباره به آب مبدٌل می گردد.
اما چرا او آب را به عنوان آرخه معرفی کرده است؟ به احتمال قوی، این خاصیت آب که به وضوح و در برابر چشمان تالس می توانسته به صور بخار و یخ درآید و مجددا به صورت آب ظاهر گردد، در طرح این فرضیه موثر بوده است. ( در آن زمان مفاهیم انرژی و حالات سه گانه جامد، مایع و گاز برای ماده تقسیم بندی نشده بودند. )
به علاوه وی در شهر ساحلی ملطیه زندگی می کرده، که آب برای اهالی آن اهمیت زیادی داشته است. همچنین زمانی که در مصر به سر می برده است، یقینآ به حاصلخیزی مزارع بعد از طغیان و فرونشستن آب رودخانه نیل، توجه داشته و دیده است که چگونه پس از هر بارندگی، کرم ها پیدا می شده اند.
سیٌالیٌت، بی شکل بودن آب و جنبش و پیدایی آن در مظاهر حیات، می توانند از دیگر عللی باشند که تالس را به این اندیشه که بن هر چیز آب است، سوق داده اند.
تالس به روح نیز معتقد بود؛ اما نه به عنوان امری مجرد، بلکه به مثابه نیروی حرکت دهنده و جنبانندهٔ اشیا. وی روح را نیز خدا می داند. سرانجام تالس به این نتیجه رسید که «همه چیز پر از خدایان است». تالس تصور می کرد که جهان مملو از نیروهای محرک نامرئی است. مسلمآ منظور او از خدایان نیز همین نیروهای محرک بوده است و به خدایان یونانیان باستان، ارتباطی ندارد.
جایگاه و اهمیت نظریات فلسفی تالس
نظر تالس مبنی بر اینکه بن همه چیز آب است، بیش از حدس و گمان نبود؛ و نه او و نه بسیاری که پس از او آمدند، راهی برای آزمودن نظریاتشان نداشتند؛ با این وجود علت اهمیت وی به عنوان یک اندیشمند چیست؟
تالس، نخستین فیلسوفان به شمار می آید. این لقب را از آن رو به تالس اعطا کرده اند که او نخستین متفکر از سلسلهٔ متفکرانی است که کوشیدند تا به جای تفسیر اسطوره شناختی، جهان را به روشی عقلانی توصیف کنند.
به واقع مهم ترین مسائلی که تالس را از نظر فلسفی در تاریخ اندیشه ممتاز می کنند، کوشش وی برای شناختن جهان از راه مشاهده و تفکر و واقع بینی، دور انداختن افسانه های دینی و تفسیرهای اساطیری، و تلاش جهت فهم جهان بی توسل به خدایان و افسانه ها و نیروهای نامحدود آنان است.