دم جنبانک

دُم جُنبانَک یا دم بِشْکَنَک پرندگانی دانه خوار و حشره خوار با منقاری کوتاه، مخروطی و قوی، و پر و بالی رنگارنگ هستند.
دم جنبانک سفید Motacilla alba - گروه چندنیا یا گروه نافراگیر
Pied wagtail Motacilla alba yarrellii
دم جنبانک سفید Motacilla (alba) lugens
دم جنبانک میلیون ها سال پیش از پرنده ای حشره خوار وابسته به خانوادهٔ گنجشک به وجود آمده است. در فصل تابستان زاد و ولد می کنند، نر و ماده تقریباً هم شکل هستند. روی درختان، بوته ها، و شاخه های نخل خرما لانه می سازند. بیشتر اوقات در هنگام نشستن بر روی شاخه های درخت، دم خود را می تکانند (می جنبانند) بنابراین آن را دم جنبانک نامیده اند. از معروفترین گونه های دم جنبانک دم جنبانک خاکستری است.
زیستگاه «دم جنبانک» بیشتر در واحه ها، و پشته های سرسبز، نخلستان، کنار جویبار و واحههای نزدیک روستاها است و در بوته زارها و درختان و مناطق کشاورزی زندگی می کند. و روی شاخه های درخت و در مناطق مختلف و بوته زارها و علف زارها لانه می سازد. در ارتفاعات سبلان هم می توان این پرنده را یافت.لانه اش از خار و خاشاک و الیاف گیاهی، و گاهی از شاخه های کوچک درختان و برگ های خشک است.
موسم تخم گذاری و جفت گیری پرنده «دم جنبانک» معمولاً از اواخر فصل بهار و اعتدال بهاری آغاز می شود و تا اواخر پائیز ادامه دارد. ماده از ۴ تا ۶ تخم سبز رنگ گاهی با علائم خاکستری می گذارد. مدت ۱۸ تا ۲۱ روز روی تخم ها می خوابد. جوجهها پس از بیرون آمدن از تخم برهنه و ناتوانند و از ۱۵ تا ۲۰ روز به مراقبت پدر و مادر نیاز دارند. بعد از «پلخوار» لانه را ترک می کنند. اما برای چند بار به لانه بر می گردند و سرانجام برای همیشه لانه رها می کنند و در اماکن جدیدی استقرار می یابند.

دُمْ جُنْبانَک (wagtail)
دُمْ جُنْبانَک
دُمْ جُنْبانَک
پرنده ای لاغر و باریک از جنس Motacilla، از خانوادۀ دم جنبانک ها، راستۀ گنجشک سانان. حدود هجده سانتی متر طول دارد و ویژگی آن جنباندن دمش است. حدود ۳۰ گونه دم جنبانک وجود دارد که بیشتر در اوراسیا و افریقا یافت می شوند. گونه های بریتانیایی عبارت اند از دم جنبانک ابلق Motacilla alba با پرهای سیاه، طوسی و سفید؛ دم جنبانک خاکستری Motacilla einerea؛ و مهاجری تابستانی با نام دم جنبانک زرد Motacilla flava. زیرگونه های متعدد و انواعی از دم جنبانک زرد، با تاکسونومی بسیار پیچیده، یافت شده است. همچنین، دم جنبانک ابلق چندین زیرگونه دارد. از اواخر دهۀ ۱۹۶۰، در بریتانیا تعداد دم جنبانک های زرد حدود ۳۱ درصد کاهش یافته است. در ایران، علاوه بر سه گونۀ ذکرشده، یک گونه دم جنبانک دیگر با نام دم جنبانک سرزرد شناسایی شده است. این چهار گونه با هشت گونه پیت، از جنس Anthus، مجموعاً خانوادۀ دم جنبانک را در ایران تشکیل می دهند.