شیمی درمانی

شیمی درمانی یا کیموتراپی (انگلیسی: chemotherapy) یکی از روش های درمان سرطان یا تخفیف موقت آن با استفاده از برخی داروهای خاص طوری است که در اصطلاح پزشکی به آن ها شیمی درمانی گفته می شود. کار اصلی این داروهای خاص از بین بردن سلول های بیمار بدون صدمه به بافتهای مجاور آن است. این نوع از درمان اثراتی هم بر روی سلول ها و بافت های بدن دارد. یکی از اثرات این ریزش موهای بدن، خشک شدن پوست و لاغری است.
شیمی درمانی یک شیوه رایج در معالجه بیماری هاست که سلول ها و بخصوص سلول های میکروارگانیسم ها و سلول های سرطانی را با استفاده از داروهای شیمیای و مواد شیمیایی از بین می برد. معنی شیمی درمانی تنها به داروهایی که برای درمان غدد سرطانی استفاده می شود محدود نمی شود بلکه آنتی بیوتیک ها را نیز در بر می گیرد.
اولین نوع مدرن ماده شیمی درمانی ارسفنامین بود که به پاول ارلیخ برمی گردد و همچنین ترکیبات آرسنیکی بود که در سال ۱۹۰۹ کشف شد و برای معالجه سیفلیس به کار برده شد. بعد از آن سولفانامیدها توسط دومگ و پنیسیلین توسط الکساندر فلمینگ کشف شد. دیگر کاربردهای عامل های شیمی درمانی سایتواستاتیکی (شامل مواردی که بعداً به توضیح آن ها خواهیم پرداخت) برای درمان بیماری هایی مانند سفت شدگی بافتها، رماتیسم و ورم مفاصل و بیماری هایی که به صورت خود به خودی در برابر معالجه ها مقاوم می شوند به کار برده شد.
کاربرد داروهای شیمیایی به هند باستان برمی گردد. هندی ها سیستمی از داروهای شیمیایی که آیورودا نامیده می شد را طراحی کردند که در آن بعضی از فلزات همراه با برخی از گیاهان برای معالجه طیف وسیعی از بیماری ها به کار برده می شد. بعد از آن ها و در زمانی نزدیکتر به زمان ما در قرن دهم میلادی می توان به پزشک ایرانی محمدبن ذکریای رازی اشاره کرد که استفاده از مواد شیمیایی از قبیل مس و زاج و جیوه و نمک ارسنیک و نمک امونیم و طلا و گچ و خاک رس و صدف و قیر و الکل را به منظور معالجه بیماری ها متداول ساخت. ساخت اولین داروی شیمی درمانی سرطان به اوایل قرن بیستم برمی گردد ولی در اصل این دارو به این منظور ساخته نشد و قصد استفاده از آن به عنوان دارو نبود. این ماده گاز خردل بود که در جنگ جهانی اول به عنوان سلاح جنگی به کار برده شد و در فاصله جنگ جهانی اول و دوم و در جنگ جهانی دوم نیز بر روی آن مطالعاتی صورت گرفت. در طول جنگ جهانی دوم مشاهده شد که تعدادی از افراد که به صورت اتفاقی این گاز را تنفس کرده اند، سال ۱۹۴۰ به تعدادی از افراد که به نوع پیشرفته لیمفوما (سرطانی که به گلبول های سفید خون مرتبط است) مبتلا بودند دارو به سیاهرگ آن ها تزریق شد. بهبود آن ها موقتی ولی قابل ملاحظه بود. این تجربه به تحقیقات گسترده دربارهٔ مواد مشابهی که بتوانند بر روی سلول های سرطانی چنین اثری بگذارند انجامید. صنایع چند میلیارد دلاری داروسازی ساخته شد و انقلابی هدفمند در زمینه داروسازی به وقوع پیوست؛ ولی محدودیت هایی در زمینه داروهای شیمیایی وجود داشت که هنوز نیز وجود دارد.

شیمی درمانی (chemotherapy)
هرگونه درمان طبی با مواد شیمیایی. معمولاً برای درمان سرطان و با استفاده از داروهای یاخته کش و سایر داروها به کار می رود. این واژه را پل ارلیش، باکتری شناس آلمانی، وضع کرد و آن را برای درمان عفونت ها، با استفاده از مواد شیمیایی صناعی، به کار برد.