یوزپلنگ

متن را ببینید.
یوزپلنگ یا یوز (نام علمی: Acinonyx jubatus)، جانوری مهره دار و پستاندار از راستهٔ گوشتخواران، خانوادهٔ گربه سانان است. این جانور در گذشته در بیشتر مناطق آفریقا و گستره وسیعی از آسیای مرکزی و شبه قاره هند یافت می شد، اما امروزه با کاهش شدید جمعیت روبرو شده است. از میان دو زیرگونهٔ اصلی یوزپلنگ، یکی از زیرگونه ها که با نام «یوزپلنگ آسیایی» شناخته می شود در خطر جدی انقراض است و تعداد کمی از آن در دشت های مرکزی ایران به بقا ادامه می دهند.
بدن یوزپلنگ در درازای چندین میلیون سال به گونه ای پیشرفت پیدا کرده است که این جانور بتواند به طور معمول توانایی حرکت با سرعتی برابر با ۱۱۲ کیلومتر در ساعت را داشته باشد و البته برای مدت کوتاه با سرعتی برابر با ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت هم توانای دویدن را دارد. سرعت یوزپلنگ در عرض ۲ ثانیه پس از شروع دویدن به ۷۵ کیلومتر در ساعت می رسد که از شتاب بسیاری از خودروهای مسابقه ای نیز بیشتر است. البته میانگین سرعت حرکتی یوزپلنگ برابر با ۶۴ کیلومتر بر ساعت است. اندام باریک، پاهای لاغر و بلند، قفسه سینهای کم پهنا ولی عمیق و جمجمه ای کوچک، ظریف و گرد، یوز را به سریع ترین جانور روی زمین تبدیل کرده است.
این جانور به آسانی از دیگر گربه سانان تشخیص پذیر است و آن را نه تنها از روی خال های روی بدن می توان متمایز کرد، که بدن باریک و کشیده، سر کوچک، چشم های بالا قرار گرفته و گوش های کوچک و تا حدودی پهن شمایلی یکتا به او می دهند. طعمهٔ معمول یوزها آهوها (به ویژه آهوی تامسون)، ایمپالا و دیگر پستانداران سم دار حداکثر تا ۴۰ کیلوگرم وزن هستند. یک نر بالغ تنها هر چند روز یک بار شکار می کند اما ماده های دارای توله تقریباً هر روز به شکار می پردازند. در حالی که سایر گربه سانان شکارچیان شب هستند، یوزها عمدتاً روزها فعال بوده و اغلب در اوایل بامداد و غروب آفتاب به سراغ طعمه های خود می روند.

---

---

یوزپلنگ (cheetah)
گربۀ وحشی بزرگ Acinonyx jubatus؛ بومی افریقا، عربستان، و جنوب غربی آسیا. امروز در بعضی مناطق کمیاب است. رنگی زرد، خال هایی سیاه، و بدنی نرم و لاغر دارد. قدش به یک متر، و طولش به۱.۵ متر می رسد. سرعتش حدود ۱۰۳ کیلومتر در ساعت است ولی بعد از طی ۳۷۰ متر خسته می شود. یوزپلنگ ها در مناطق باز زندگی می کنند تا بتوانند آهوهای کوچک، خرگوش های وحشی، و پرندگان را شکار کنند. چنگال های یوزپلنگ، برخلاف اکثر گربه سانان، جمع نمی شود. این حیوان سریع ترین پستاندار دنیاست. یوزپلنگ ها به دو علت در معرض تهدیدند: یکی آن که مزرعه داران به آن ها تیراندازی می کنند، و دیگر کاهش طعمۀ آن ها، به ویژه آهو، به علت تخریب محیط زیست. درنتیجه، جمعیت وحشی یوزپلنگ ها از دهۀ ۱۹۷۰ به نصف کاهش یافته، و اکنون بیش از ۵ تا ۱۲هزار نمونه از آن ها باقی نمانده است. بنا به تحقیق دانشمندان در ۱۹۹۷، حداکثر سرعت یوزپلنگ ۱۱۴ کیلومتر در ساعت است. این جانور با احتساب سرعت ۱۰۳ کیلومتر در ساعت هم سریع ترین جانور خشکی است. یوزپلنگ ایران Acinonyx jubatus venaticus آخرین و یگانه جمعیت یوزپلنگ آسیایی است که جمعیت آن به علل گوناگون، ازجمله کاهش انواع طعمۀ این جانور، روبه کاهش است و تلاش برای بقای این پستاندار ضروری است. یوزپلنگ جانور بی آزاری است. به آسانی دست آموز می شود و پیشتر آن را برای شکار جانورانی مانند آهو تربیت می کردند.