توقیف

(یا: بازداشت) در اصطلاح حقوق، بازداشت یا توقیف ممکن است راجع به انسان باشد که در این صورت توقیف کیفری است و به معنای دستگیرکردن متهمی که هنوز مجرم شناخته نشده است و نگه داشتن او در محل مخصوصی به نام بازداشتگاه است، یا ممکن است راجع به مال باشد که در این صورت توقیف حقوقی است و به معنی متوقف کردن هرگونه معامله و نقل و انتقال و جابه جایی مال است. توقیف در هر دو معنی، باید به دستور و اجازۀ مقام قضایی و حکم قانون باشد، و موقتی است. توقیف شخص با حبس فرق می کند، گرچه در هر دو حالت آزادی او سلب، و زندانی می شود. حبس، مجازات است که برای مدتی معین و به حکم نهایی و قطعی دادگاه به عمل می آید، اما توقیف یا بازداشت موقت با دستور مقام صلاحیت دار و برای مدت کوتاه و تا زمان تعیین تکلیف، انجام می شود و آزادکردن متهم فقط با اخذ تأمین مناسب مانند کفالت (← کفالت) و اخذ وثیقه از طرف دادگاه امکان پذیر است. گاه توقیف الزامی است، مانند این که آزادبودن متهم موجب ازبین رفتن آثار جرم شود و یا بیم فرار یا مخفی شدن متهم برود. به همین لحاظ آن را توقیف احتیاطی نیز گفته اند. براساس مقررات قانون آیین دادرسی کیفری در جرائمی مانند قتل عمد و آدم ربایی، بازداشت متهم تا صدور حکم، الزامی است. توقیف موقت باید با رعایت ترتیبات قانونی باشد. مطابق اصل ۳۲ قانون اساسی هیچ کس را نمی توان توقیف کرد، مگر به حکم قانون و ترتیبی که قانون معین می کند و متخلف از آن مرتکب جرم شده و قابل تعقیب است. به موجب مادۀ ۵۷۵ قانون مدنی اسلامی. هرگاه مقامات قضایی یا دیگر مأمورین ذیصلاح دولتی برخلاف قانون، دستور توقیف یا تعقیب کسی را صادر کنند، به مجازات مقرر محکوم می شوند. نیز وفق ماده ۵۸۳ قانون مدنی اسلامی. هر کس از مقامات دولتی یا نیروی مسلح یا غیر آن ها که بدون حکمی از مقامات صلاحیت دار، در غیر مواردی که قانون اجازه داده (تا ۲۴ ساعت)، شخصی را توقیف یا حبس کند، یا در محلی مخفی نماید به مجازات مقرر در این ماده محکوم می شود. توقیف حقوقی اموال نیز موقتی و تا زمان تعیین تکلیف و صدور حکم است و باید با اجازه قانون و دستور مقام صالح باشد، مانند توقیف مال برای تأمین خواسته، یا توقیف مال مدیون برای اجرای حکم دادگاه. در انگلستان توقیف شخص براساس قرار بازداشت دادگاه جنحه انجام می شود، اما به مأمور پلیس نیز در مواردی که به نظر او دلیل معقولی در حدود تحقق جرمی مهم وجود دارد، اجازه داده می شود، بدون قرار بازداشت، شخص مظنون را دستگیر کند.