مدرسة عِلْمیِّه
آموزشگاه رسمی حوزة علمیه، ویژة آموزش علوم اسلامی. شاگردان این مدارس طلبه و استادان آن مدرِس خوانده می شوند. درس های این مدارس در چند مقولة اساسی طبقه بندی می شوند: مقدمات ادب عرب (صرف و نحو و بلاغت)، قرآن و تفسیر، نهج البلاغه، اصول فقه، فقه، عقاید، اخلاق، تاریخ، رجال، منطق و فلسفه. تدریس در مدارس علمیه معمولاً 3 مقطع یا 3 مرحله دارد: مقدمات، سطح، و خارج. مرحلة مقدمات شامل درس های پایه برای آشنایی با صرف و نحو زبان عربی و معانی و بیان و منطق است که برای شناخت زبان قرآن و معارف اسلامی لازم است. مرحلة سطح مشتمل بر دروس مربوط به اصول و فقه است. در مرحلة خارج، درس خارج فقه و اصول، این دو مبحث به صورت استدلالی تدریس می شود که نتیجة آن پرورش قوة استنباط و اجتهاد در طلبه است تا سرانجام طلبه ای که دانش های بنیادی اسلامی را فراگرفته است، بتواند بر اساس کتاب (قرآن)، سنت (اخبار و احادیث)، عقل و اجماع، مسائل فقهی را حل و فصل کند و مجتهد شود. در نظام آموزش
مدرسه های علمیة جدید تحولاتی رخ داده است، از جمله آن که: ورود به این مدارس مستلزم داشتن شرایط خاص و پذیرفته شدن در امتحان ورودی رسمی است؛ درس ها تابع برنامه ریزی جدید شده است؛ سال تحصیلی همانند سال تحصیلی رسمی از مهرماه آغاز می شود و تا خرداد ادامه می یابد؛ برای ارزشیابی دانسته های طلاب، امتحان رسمی برگزار می شود؛ در حوزه های خاص علوم انسانی، مثلاً قضای اسلامی، دورة جدیدی با نام دورة تخصص ایجاد شده است؛ و درس ها و منابع تدریس جدیدی نیز برای آمادگی ذهن طلاب در دوره های مقدمات و سطح پیش بینی شده است (برنامه های جانبی). اکنون کارنامه و مدارک تحصیلی نیز برای طلاب تهیه می شود و سنجش دانسته های آنان به صورت کمّی صورت می گیرد. تاریخ پیدایش مدارس علمیه در ایران به اواخر قرن سوم هجری می رسد. ولی صورت سازمان یافته این مدرسه ها در قرن 5ق با تشکیل نظامیة بغداد پدید آمد؛ مدرسه ای که به دستور نظام الملک، وزیر بزرگ دورة سلجوقی در 459ق ساخته شد. از آن پس، مدرسه ها افزایش یافتند و تا کنون مدرسه های علمیه در کنار نظام های آموزش رسمی ایران و سایر کشورهای اسلامی فعالیت خود را ادامه داده اند.
نیز ←حوزه علمیه (نظام آموزشی)
11010100
