حجت الاسلام

حجت الاسلام (به معنای «دلیل اسلام») لقبی است که به علمای مذهب شیعه داده می شود و از درجات رسمی در مدارس حوزوی شیعه نیست. هرچند اطلاق این دست القاب مبنای دقیقی ندارد و نمی توان مرحله تحصیلی خاصی را مساوی با آن دانست. برخی معتقدند بر اساس نوع کاربرد این لقب در دوران معاصر به روحانیونی که مشغول تحصیل در دوره سطح باشند حجت الاسلام گفته می شود. برخی دیگر آن را مخصوص کسانی دانسته اند که سطوح مقدماتی و متوسطه حوزوی را طی کرده و مشغول سطوح عالیه باشند. برخی نیز آن را خاص روحانیون جوان یا غیرفاضل یا روحانیونی که به اجتهاد نرسیده اند می دانند. بر اساس این تقسیم بندی این لقب بالاتر از «ثقه الاسلام» و پایین تر از «حجت الاسلام والمسلمین»، «آیت الله» و «آیت الله العظمی» است. برخی فقهای دیگر نیز یافتن معیار و قاعده برای این عنوان و عناوین مشابه مانند آیت الله و ... را بی فایده دانسته اند.
نظر مراجع تقلید دربارهٔ القاب علمی روحانیون، شیعه آنلاین، برداشت شده در ۲۱ تیر ۱۳۸۸.
به گفتهٔ سید حسین نصر و حمید دباشی، سید محمدباقر شفتی احتمالاً اولین کسی است که عنوان حجت الاسلام را دریافت کرده است. این عنوان بعدها به روحانی معروفی از کاشان نیز اطلاق شد، ولی پس از آن بشدت از اعتبار این عنوان کاسته شد. دلیل اطلاق این عنوان به شفتی، نقش دوگانه او به عنوان قاضی و مفتی ای بود که کتابی راجع به پیاده سازی شریعت اسلامی در زمان غیبت نوشت. به گفتهٔ مرتضی انصاری از نوادگان شیخ مرتضی انصاری، ۲ نفر از بزرگان علماء ملقب به «حجت الاسلام» بوده اند، یکی سید محمد باقر شفتی، و دیگری حجت الاسلام حاج مولی اسدالله بروجردی. اما رفته رفته از جایگاه این لقب کاسته شد.

[ویکی فقه] حجت الإسلام. حجّت الاسلام، لقب خاص برخی عالمان مسلمان و از القاب عام روحانیان شیعه در دوره اخیراست.
واژه عربی حجت به معنای دلیل آشکار، برهان و آنچه موجب مغلوب شدن طرف دعوا شود، به کار رفته است. مفهوم این واژه را در قرآن نیز همین دانسته اند.