به توپ بستن مجلس

به توپ بستن مجلس، توپ بندی مجلس یا یوم التوپ که از آن به «ضرب حکومت» و «واقعه ارتجاعیه» نیز تعبیر شده، اشاره به مجموعه رویدادهایی در روز سه شنبه ۲ تیر ۱۲۸۷ برابر ۲۳ جمادی الاول ۱۳۲۶ ق. و ۲۳ ژوئن ۱۹۰۸ م. دارد که نهایتاً با شلیک توپ به ساختمان مجلس شورای ملی به دستور محمدعلی شاه قاجار و توسط نیروهای بریگاد قزاق روسی به فرماندهی کلنل ولادیمیر لیاخوف، کشته شدن میرزا ابراهیم تبریزی و دستگیری سران جنبش مشروطه به پایان رسید.
میرزا ابراهیم تبریزی، نماینده مجلس (در درگیری ها توسط قزاق ها کشته شد)
سید عبدالله بهبهانی، مجتهد و از سران جنبش (دستگیری و تبعید به عراق)
سید محمد طباطبائی، مجتهد و از سران جنبش (دستگیری و تبعید به خراسان)
ابوالحسن پیرنیا، نماینده مجلس (به اروپا رفت)
محمدتقی بنکدار، نماینده مجلس و بازاری (پس از فرار دستگیر شد)
شیخ احمد روح القدس، روزنامه نگار (دستگیر و اعدام شد)
میرزا نصرالله ملک المتکلمین، نماینده مجلس (دستگیر و اعدام شد)
جهانگیرخان صور اسرافیل، نماینده مجلس (دستگیر و اعدام شد)
میرزا صادق خان مستشارالدوله، نماینده مجلس (دستگیر شد و پس از آزادی منشی محمدعلی شاه شد)
سید جمال الدین واعظ اصفهانی، نماینده مجلس (پس از فرار به بروجرد به قتل رسید)
میرزا اسماعیل خان ممتازالدوله، نماینده مجلس (دریافت پناهندگی سیاسی از فرانسه)
ابراهیم حکیمی، نماینده مجلس (پناهندگی به سفارت فرانسه)
میرزا محمدعلی خان طهرانی، روزنامه نگار (دستگیر شد)
حسینقلی خان نواب، نماینده مجلس (در میان درگیری به خانه اش در قلهک گریخت)
محمدناصر صفا، نقاش (دستگیر شد)
سیدعبدالرحیم خلخالی، روزنامه نگار (پناهندگی به سفارت بریتانیا در تهران)
علی اکبر دهخدا، روزنامه نگار (پناهندگی به سفارت بریتانیا در تهران)
یحیی میرزا اسکندری، شاه زاده مشروطه خواه (از جراحت در جریان توپ بندی درگذشت)
قاسم خان صور اسرافیل، روزنامه نگار (به اروپا رفت)
سیدحسن تقی زاده، نماینده مجلس (پناهندگی به سفارت بریتانیا در تهران)
در ساعت ۶ صبح ۲ تیر ۱۲۸۷، ۲۰ نفر از افراد بریگاد قزاق برای دستگیری سران جنبش مشروطه فرستاده شدند، اما با مقاومت و شلیک از سوی مسجد سپهسالار (در نزدیکی ساختمان مجلس) مواجه شدند. دستور تیراندازی را آیت الله سید عبدالله بهبهانی صادر کرده بود. در آن سو، نیروهای کُساک که اجازه تیراندازی نداشتند، تیر هوایی و تیر مشقی شلیک می کردند و مسجد و مجلس را محاصره کردند. چندی بعد نیروی کمکی بریگاد به همراه افسران روسی خود وارد عمل شدند. با تیراندازی های مشروطه خواهان، عده ای از قزاق ها کشته می شوند. پس از شلیک توپ باروتی بدون گلوله توسط کُساک ها، تیراندازی اعضای انجمن ها، به طور مشخص اعضای انجمن آذربایجان و انجمن مظفری شدت می گیرد و پرتاب بمب توسط آن ها، تعدادی دیگر از افراد کُساک را می کشد که منجر به درگیری شدیدی می شود.قزاق ها با دریافت حکم تیر، به خانه ظل السلطان که مقر اصلی انجمن آذربایجان بود حمله می برند و نیروهای آن ها را فراری می دهند. به سرعت شرایط به نفع قزاق ها تغییر می کند و مسجد سپهسالار نیز به تصرف آن ها درمی آید. پس از فرار مشروطه خواهان به ساختمان مجلس، قزاق ها ساختمان مجلس را به توپ می بندند و مشروطه خواهان را شکست می دهند.
مهدی ملک زاده از شاهدان عینی وقایع آن روز، می نویسد:
در وهلهٔ اول حمله و هجوم قوای دولتی به مجلس در مقابل یک مقاومت دلیرانهٔ مجاهدین راه آزادی در هم شکست و قشون مهاجم رو به فرار گذارد و قسمتی از میدان مجلس آزاد شد و در نتیجهٔ کشته شدن توپچی هایی که توپ های آن ها در صف مقدم بود، چند اراده توپ بدون محافظ در جلوخان مجلس باقی ماند. مجاهدین که از این پیشرفت خود تشجیع شده بودند، برای به غنیمت گرفتن توپ ها درب مجلس را باز کردند و چند نفر به سرکردگی مرحوم اسدالله خان جهانگیر، عمه زاده مرحوم میرزا جهانگیر خان (صور اسرافیل) در میان گلولهٔ توپ و تفنگ، خود را به توپ ها رسانیده و آن ها را در تصرف در آورده، به طرف مجلس کشیدند. ولی غفلتاً شلیک شدیدی از طرف قشون دولتی شد و اسدلله خان شهید گردید و چند نفر مجروح شدند...