سریانی

سریانی . [ س ُرْ ] (ص نسبی ) لغت ترسایان به زبانی که تورات نازل شد. (آنندراج ). زبان نبطی . (مفاتیح العلوم ). منسوب بسورستان (عراق و بلاد). (معجم البلدان ). نام قوم سامی نژاد که با قوم آرامی خویشاوند بودند و لهجه ٔ آن را نیز سریانی نامند. این لهجه از لهجه های مهم آرامی شرقی است و در ایران از خود آرامی معروفتر است و چون آثار این لهجه متأخر است ، آثار پیشین آرامی را رفته رفته از یادها زدوده جانشین آن گردیده است . خطی که برای نوشتن سریانی بکار میرفته با اندک تغییراتی همان خط آرامی است . مرکز این لهجه در شمال عراق [ بین النهرین ] شهر ادسا است که سریانی بکار میرفته ارها و در کتب اسلامی الرها خوانده شده واکنون اورفا نامند. در قرن دوم میلادی این شهر یکی از مراکز مهم عیسویان گردید و در چند قرن پیش از آن زمان اسکندر و جانشینان وی سلوکس و انتیوخس شمال بین النهرین از مراکز زبان سریانی بوده و بواسطه ٔ مهاجرت گروهی از مردمان مقدونیه و یونان در آن سرزمینها، سریانی رنگ و روی خاصی گرفت و بر دیگر لهجه های آرامی برتری یافت و بسیار لغات یونانی با زبان سریانی درآمیخت و تغییری در انشاء و اسلوب آن پدید آمد. آنچنانکه در تحریر مسایل دینی و فلسفی و علمی زبانی رسا و ثروتمند گردید. خط سریانی هم از خط یونانی متأثر گشته برای کتابت بهتر و روشنتر شد. دیگر از مراکز مهم سریانی شهر روحانی عیسویان شرقی نصیبین است . آثاری که بزبان و خط سریانی پیش ازنفوذ دین عیسوی بجای مانده نسبة اندک است . اما آثارپس از آن عهد که غالباً ترجمه و تفسیر توراة و انجیل و مسائل دینی و سرودهای مذهبی است بسیار است . و همچنین در ادبیات و تاریخ و علوم یادگارهای گرانبهایی بدین زبان باقی مانده از جمله اسکندرنامه ٔ مجعول و منسوب به کالیستنس ترجمه سریانی ، قانون مدنی زمان ساسانیان که مترجم آن یشوع بخت ایرانی نسطوری است . مانی مشهور شش کتاب خود به زبان سریانی نوشت چون در آن زمان زبان سریانی در مغرب ایران زبان علمی و ادبی بود.هنوز هم در بسیاری از سرزمینهای عربی زبان ، لهجه ٔ سریانی وجود دارد. لهجه ٔ آشوریها و کلدانیهای سوریه و عراق و ترکیه و ایران سریانی است . لهجه ٔ سریانی آشوریها با لهجه ٔ سریانی کلدانیها اندک تفاوتی دارد. این لهجه در سرزمینهایی که برشمردیم با زبانهای محلی چون عربی و فارسی و ترکی آمیخته شده و به صورتی «سریانی نو» در آمده است . خوارزمی گوید: «السریانیه الذین یقال لهم النبط و بها کان یجری کلام حاشیة الملوک اذا التسواالحوائج و شکوی الظلامات لانها املق الالسنة. (مفاتیح 75) (از حاشیه ٔ برهان قاطع چ معین ) :
سخن کز روی دین گوئی چه عبرانی چه سریانی
مکان کز بهر حق جوئی چه جابلقا چه جابلسا.

سنایی .

کنم تفسیر سریانی بانجیل
بخوانم از خط عبری معما.

خاقانی .

سریانی یکی از زبانهای خانوادی سامی و هم ریشه با عربی است . این زبان در سوریه پیش از اسلام به کار می رفت و در زمان هخامنشیان زبان اداری ایران بود.

سُریانی
( منسوب به سوریه ) از لهجه های آرامی شرقی در سرزمین عراق و بلاد شام. مرکز آن شهر اِدِسا بود که در سریانی آن را �اُرهای� و در کتب اسلامی �الرها� و امروزه �اورفا� می نامند که در جنوب شرقی ترکیه واقع است. زبان سریانی در شمال بین النهرین مهم ترین لهجۀ آرامی بود که با مهاجرت مردم مقدونیه و یونان به آن منطقه، رنگ و روی خاصی به خود گرفت. سریانی به عنوان زبان نیایشی در کلیسای مارونی، کلیسای یعقوبی، کلیسای آشوری و کلیسای نسطوری به کار می رود. ترجمه ای از قانون مدنی زمان ساسانیان به سریانی دردست است که مترجم آن یشوع بخت ایرانی نسطوری است. امروزه آشوری ها و کلدانی های سوریه و عراق و ترکیه و ایران به این زبان سخن می گویند. سریانی کنونی با زبان های عربی و فارسی و ترکی درآمیخته �سریانی نو� نام گرفته است. سریانی مانند عبری، ۲۲ حرف دارد. سریانی غربی مصوت های خود را از یونانی وام گرفت و به شیوه ای نه چندان مشخص آن را به کار برد، درحالی که سریانی شرقی از یک رشته نقطه استفاده کرد تا بتواند با آن نظام آوایی کارآمدی ایجاد کند. رابطۀ نزدیک سریانی با عبری از آن جا معلوم می شود که واژه های هم ریشه در این سه زبان، مصوت های بنیادی یکسانی دارند، اگرچه نظام آوایی سریانی بسیار ساده تر از عبری است. سریانی فاقد جنس دستوری است و تنها دو صیغۀ مفرد و جمع دارد. افعال با قاعده در سریانی بیش از عبری است، اما وجه ممیزۀ آن نبود فعل مجهول است. نیز ← آرامی

نوعی زبان یا اسم قوم