قزل قوم

مختصات: ۴۲°۲۶′۲۸″ شمالی ۶۳°۲۷′۴۱″ شرقی / ۴۲٫۴۴۱۱۱°شمالی ۶۳٫۴۶۱۳۹°شرقی / 42.44111; 63.46139
قزل قوم (به ازبکی: Qizilqum، به قزاقی: Қызылқұм) یازدهمین بیابان بزرگ جهان است.نام این بیابان در زبان های ترکی تبار به معنای «شن سرخ» است.
قزل قوم در آسیای میانه و در میان دو رود آمودریا و سیردریا واقع شده است. قزل قوم در کشورهای قزاقستان، ازبکستان و بخشی از ترکمنستان قرار دارد.مساحت آن ۲۹۸٬۰۰۰ کیلومتر مربع است.
از جانوران مهم ساکن این بیابان می شود به بزمجه بیابانی، لاک پشت روسی، و کل سکایی اشاره کرد. طول بزمجه های بیابانی قزل قوم گاه تا یک متر و ۶۰ سانتی متر هم می رسد. مسیر مهاجرت کل های سکایی گهگاه از بخش شمالی این بیابان می گذرد.

قِزِل قوم
(یا: پسکی قزل قوم) صحرایی در جنوب قزاقستان و ازبکستان بین رودهای سیردریا و آمودریا. منطقه ای به وسعت حدود ۳۰۰هزار کیلومتر مربع را پوشش می دهد. در مرکز و غرب این صحرا حوضههای بزرگ آرتزین قرار دارند؛ قزل قوم با عملیات زهکشی و جنگل کاری حفاظتی برای کشاورزی احیا شده است. در جنوب آن ذخایر مهم گاز طبیعی گازلی (قازلی) واقع شده اند.