کلمه جو
صفحه اصلی

قطب الدین حیدر

دانشنامه عمومی

قطب الدین حیدر، از مشاهیر عارفان اواخر قرن ششم و اوائل قرن هفتم (درگذشتهٔ ۶۱۸ ه‍. ق)، سرسلسلهٔ طریقت حیدریه که از ترکستان به زاوه مهاجرت کرد و در همان جا درگذشت و مدفون شد و شهر به حرمت او به تدریج تربت قطب الدین حیدر و بعدها تربت حیدری نام گرفت، و سرانجام به تربت حیدریه معروف شد.مزار وی هم اینک یکی از جاذبه های گردشگری این شهر میباشدخواجه احمد یسوی
گویند وی پسر سالور خان ازبک پادشاه نجار بوده و در مختون متولد شده وی در هفت سالگی هوای وطن کرده و به ارادت شیخ ابوالقاسم که از مشایخ کبار بود بیرون آمد. اتباع سالور از هر طرف به تفحص برآمده در این که مزار اوست او را بر فراز تپه ای یافتند و معلوم کرده بودند که در همان ساعت که نجار غیبت کرده بود او را دراین محل دیده بودند که در خدمت شیخ استر شاه تعلیم می کرده فرستادگان سالور او را تکلیف به بازگشت به وطن و تربیت قبول سلطنت و وراثت پدر نمودند. چون قبول نمی کرد چگونگی را به سالور عرض کردند. سالور چندین تن از رجال دولت خود را با حشمت تمام دعوت نمود که او را از کنار شهر زو که چهار فرسخ طول داشته برداشتند به مقر سلطنت نجار رساندند.

دانشنامه آزاد فارسی

قُطب الدّین حیدر (تبریز ۶۱۸ق)
صوفی معروف ایرانی و مؤسس طریقت حیدریه از شعبِ سلسلۀ چشتیه. در کیستیِ این سرسلسله، تردید است، چه از دو قطب الدین حیدر خبر داریم. نخست شیخ قطب الدین حیدر بن جلال الدین تیمور بن ابوبکر موسوی تونی که نسب به حضرت موسی بن جعفر (ع) می رساند. او در تونِ خراسان متولد شد و در تبریز، به ترویج تشیّع پرداخت. خلیفۀ حاجی نظام الدین فارسی بود و کرسی نامه اش با یازده واسطه به ابراهیم ادهم می رسید. گویا شیخ عطار، حیدری نامه را به نام او ساخته باشد. دیوانی نیز از او به دست است. دوم، قطب الدین حیدرزاوه ای که در همان ۶۱۸ق درگذشت و در تربت حیدریه به خاک سپرده شد. بعضی وجه تسمیۀ نام شهر را قرارگرفتن آرامگاه در آن جا دانسته اند. با توجه به شباهت نام و اتحاد سال درگذشت، می توان احتمال داد که در ثبتِ تاریخیِ این شخصیت اشتباهی روی داده و چنین دوگانگی ای حاصل شده باشد.


کلمات دیگر: