مفاهیم

[ویکی فقه] مفاهیم به معنای ملازم با معنای منطوق و مستفاد از آن اطلاق می شود.
مفاهیم، جمع مفهوم است و مفهوم در لغت، معنایی است که از لفظ فهمیده می شود؛ چنان که گفته می شود: «مفهوم اللفظ» یعنی: «ما یفهم من اللفظ»، و «مفهوم الجملة» یعنی: «ما یفهم من الجملة».
← مفاهیم در عرف عام
خصوصیتی که سبب وجود مفهوم می شود، در مفهوم موافق، اولویت یا اتحاد در علت و مناط حکم است؛ برای مثال، وقتی گفته می شود: «نباید به پدر و مادرت اف بگویی»، مفهوم موافق آن، که از او اولویت فهمیده می شود، این است که «نباید آنها را بزنی».در این که خصوصیت در مفهوم مخالف چیست، اختلاف وجود دارد؛ قدمای اصولی بر اساس «عقلی بودن» مفهوم، معتقدند اگر مولای عاقل، مختار و ملتفت، در مقام جعل حکم و تبیین وظیفه بگوید: «ان جاءک زید فاکرمه»، عقل پی می برد که میان آمدن زید و وجوب اکرام ارتباط وجود دارد، به گونه ای که با فقدان شرط، وجوب اکرام منتفی می شود.
دیدگاه متأخرین اصولیون
متاخران اصولی بر مبنای «مدلول التزامی بودن» مفهوم، معتقدند مثلا از « ادات شرط » یا «اطلاق جمله شرطیه» علیت منحصره شرط برای جزا به دست می آید و با انتفای شرط، سنخ حکم در جزا نیز منتفی می شود. بنا بر مبنای متاخران که مفهوم را مدلول التزامی جمله منطوق می دانند، منظور از لزوم، لزوم بیّن به معنای اخص است.
مفهوم صفت مدلول یا صفت دلالت
...