مقوله فعل

[ویکی فقه] مقوله فعل یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق بوده و به معنای هیئت حاصل از تاثیر تدریجی یک شئ در شئ دیگر است.
از جمله مقولات عرضی، مقوله فعل است. مقوله فعل هیئتی است حاصل از تاثیر مؤثر، مادامی که تاثیر می گذارد، مانند هیئت حاصل از گرم کردن چیز گرم کننده در حالی که به تدریج گرم می کند. به تعبیر دیگر؛ تاثیری را که یک شئ به نحو تدریج در شئ دیگر می گذارد "فعل" می گویند. گاهی هم به لحاظ اشتغال به تاثیر و اشاره به لزوم تدریج و عدم قرار در آن، به "ان یَفعَل" تعبیر می کنند. تسخین (گرم کردن)، تبرید (سرد کردن)، قطع (بریدن) و نظایر اینها از مقوله فعل است.
دیدگاه محقق طوسی
محقق طوسی در منطق تجرید در این باره می گوید: از اقسام اجناس عالی، "ان یَفعَل" و "ان یَنفَعِل" است. این دو عبارتند از دو هیئت غیر قارّ که هنگام تاثیر و تاثر عارض مؤثر و متاثر می شوند مانند سوزندگی آتش و سوختن چوب. علامه حلّی در شرح آن چنین می افزاید: بعد از استقرار آن دو و پایان یافتن فعل، به این دو، مقوله "ان یَفعَل" و "ان یَنفَعِل" گفته نمی شود، بلکه اطلاق این دو مقوله تنها در حین فعل و انفعال است.
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • گرامی، محمدعلی، منطق مقارن.• خوانساری، محمد، منطق صوری.• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.• ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معیار العلم فی فن المنطق.• ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل.• ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).• ابن سینا، حسین بن عبدالله، النجاة.
...