مارماهی

انقلیس , جلکی

( اسم ) یکی از اقسام ماهیها .

مارماهی. ( اِ مرکب ) ماهیی است عظیم الجثه فربه که در دریای مصر بهم می رسد سیاه رنگ و بی فلس است و استخوان کمی دارد و شارب آن مانند مار باریکی دراز و سر آن طویل و دهن آن مستطیل ، مانند خرطوم و یهودان آن را می خورند و در تحفه گفته به مازندران آن را کلیس گویند و به تنکابن اسپلی و به عربی جری گویند ومار ماهیج معرب آن است. ( از انجمن آرا ) ( از آنندراج ). قسمی از ماهی به شکل مار. ( ناظم الاطباء ). جِرّی . جِرّیث. ( دهار ). صِلَّور. ( بحر الجواهر ) ( منتهی الارب ). انکلیس. انقلیس . ( منتهی الارب ). انکلیس و آن ماهیی است شبیه به مار و همگی آن روغن باشد چون بریان شود. ( تذکره ضریرانطاکی ، یادداشت به خط مرحوم دهخدا ).سمک هازنی. قِرّیث. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ).
گونه ماهی غضروفی از راسته سیکلوستومها که ظاهری شبیه به مار و دهانی گرد دارد و فاقد فلس است. زبانش شبیه به استوانه می باشد که دردهان رفت و آمد می کند. مارماهی غالباً انگل ماهیان دیگر می شود و به کمک دهانش به بدن آنها می چسبد و بوسیله زبان خود گوشت آنها را می مکد. گونه های مختلف این ماهی بین 40 سانتیمتر تا یک متر طول دارد و اکثر گونه های آن در رودخانه ها می زیند. حیةالبحر. ( از فرهنگ فارسی معین ) :
مرد باید که مار گرزه بود
نه نگار آورد چو ماهی شیم
مارماهی نبایدش بودن
که نه این و نه آن بود در خیم.گوشت ماهیی که... به پارسی مارماهی گویند... ( ذخیره خوارزمشاهی ).
به مارماهی مانی نه ماهیی و نه مار
منافقی چه کنی مار باش یا ماهی.سپیدی کن حقیقت یا سیاهی
که نبود مارماهی مار و ماهی.|| در اصطلاح و کنایه ، مردم منافق و دوروی و مزور را گویند. ( انجمن آرا ) ( آنندراج ).

نوعی ماهی خوراکی شبیه مار، با باله های پشتی یکسره که تا دم می رسد.