iron
آهن
فارسی به انگلیسی
ferro-, iron
مترادف و متضاد
۱. پولاد، چدن، حدید
۲. زنجیر، سلاح
پولاد، چدن، حدید
زنجیر، سلاح
فرهنگ معین
(هَ) [ په . ] ( اِ.) 1 - فلزی است چکش خور که از معادن استخراج می شود و غالباً به شکل اکسید یا کربنات یا سولفوردوفرو وجود دارد و آن ها را در کوره می گدازند و آهن خالص به دست می آورند و آن جسمی است سخت و محکم . 2 - شمشیر، تیغ . 3 - زنجیر. 4 - هر سلاح آهنین .
(هُ) ( اِ.) آهون ، نقب .
لغت نامه دهخدا
آهن . [ هَِ ] (ع ص ) مال ِ قدیمی و موجود.
آهن . [ هَُ ] (اِ) آهون . نقب .
نه پادیر باید ترا نه ستون
نه دیوار خشت و نه زآهن درا.
رودکی .
تا کی کند او خارم تا کی زند او شنگم
فرسوده شوم آخر گر آهن و گر سنگم .
ابوشکور.
به آهن نگه کن که برّید سنگ
نرست آهن از سنگ بی آذرنگ .
ابوشکور.
از آبنوس دری اندر او فراشته بود
بجای آهن ، سیمین همه بش و مسمار.
ابوالمؤید بلخی .
آهن ، یکی از اجساد صناعت کیمیا و از آن در آن صناعت به مریخ کنایت کنند.(مفاتیح العلوم خوارزمی ).
اخگرهم آتش است ولیکن نه چون چراغ
سوزن هم آهن است ولیکن نه چون تبر.
عسجدی .
همه از آدمیم ما لیکن
او گرامی تر است کو داناست
همه آهن ز جنس یکدگر است
که همه از میانه ٔ خاراست
نعل اسبان شد آنچه ریم آهن
تیغ شاهان شد آنچه روهیناست .
مسعودسعد.
آتش ز آهن آمد و زو گشت آهن آب
آهن ز خاره زاد و از او خاره گشت سست .
خاقانی .
- آهن چینی ؛ ظاهراً آهنی بوده است که از چین می آورده اند، سخت :
با دشمن دین تا نزنم بازنگردم
ور قلعه ٔ او آهن چینی بود و روی .
فرخی .
- آهن نر ؛ پولاد.روهینا. مقابل نرم آهن .
|| شمشیر :
پس دری کردم از سنگ و درافزاری
که بدو آهن هندی نکند کاری .
منوچهری .
بی هنر دان نزد بی دین هم قلم هم تیغ را
چون نباشد دین ، نباشد کلک و آهن را ثمن .
ناصرخسرو.
کسی را که جانش به آهن گزم
بسی جامه ها در سکاهن رَزَم .
نظامی .
سخنهای بدش تعلیم کردند
بزر وعده ، به آهن بیم کردند.
نظامی .
|| مطلق سلاح آهنین از درع و جوشن و خود و رانین و غیره .غرق آهن بودن :
ور شخص من نخواهی چون تار پرنیان
آهن مپوش بر تن چون پرنیان خویش .
معزی .
|| زنجیر :
به آهن ببستند پای قباد
ز فرّ و نژادش نکردند یاد.
فردوسی .
و به آهن گران وی را ببستند و صوفی سخت درشت در وی پوشانیدند. (تاریخ بیهقی ).
ز پا و ز سر آهن انداختش
ز منسوج زر خلعتی ساختش .
نظامی .
- امثال :
آهن افسرده کوفتن ؛ آهن سرد کوفتن :
آهن افسرده میکوبد که جهد
با قضای آسمانی می کند.
سعدی .
آهن سرد کوفتن ؛ کاری لغو و عبث و بیهوده کردن :
از این در کآمدی نومید برگرد
به بیهوده مکوب این آهن سرد.
(ویس و رامین ).
دیو از آهن گریختن ؛ سخت از چیزی دوری جستن خواستن :
ز دست طبع و زبانت چنان گریزد بخل
که دیو از آهن و لاحول و لفظ استغفار.
ازرقی .
فرهنگ عمید
۱. فلزی خاکستریرنگ، چکشخور و رسانای جریان الکتریسته که در هوای مرطوب به راحتی زنگ میزند. در ۱۵۳۰ درجه سانتیگراد گداخته میشود و در ۸۰۰ درجه نرم و سرخ میگردد. در صنعت کاربرد فراوان دارد.
۲. هر چیزی که از آهن ساخته شده باشد.
گویش اصفهانی
تکیه ای: âhen
طاری: âhun
طامه ای: âhan
طرقی: âhan
کشه ای: âhan
نطنزی: âhen
گویش مازنی
آهن