شَهداد یکی از بخش های شهرستان کرمان از استان کرمان ایران می باشد. این منطقه در ۸۷ کیلومتری شمال شرق شهر کرمان جای دارد. شهداد از جنوب غرب به مناطق کوهستانی و سردسیر سیرچ و از شمال شرق به مناطق کویری و گردشگری بِکری از قبیل کلوت متصل است. شهداد در گذشته مرکز ایالت آراتا بوده است. همچنین قدیمی ترین پرچم فلزی در جهان با عنوان درفش شهداد در این منطقه کشف شده است. درفش شهداد کهن ترین درفش یافت شده در ایران است که اکنون در موزه ملی نگهداری می شود. در زبان فارسی شهداد به عنوان اسم پسرانه کاربرد دارد و به معنای داده ای از سمت شاه یا هدیه شاه می باشد.
گاه شمار تاریخ ایران از غارنشینی تا ظهور هخامنشیان
شهداد با نام تاریخی خبیص و جمعیت ۲۴۰۰۰ نفری، در ۷۰ کیلومتری شمال شرق کرمان، در حاشیه باختری لوت مرکزی قرار گرفته است و بزرگ ترین بخش استان کرمان به شمار می رود. شهر باستانی شهداد با دیرینگی ۶۰۰۰ ساله در سال ۱۳۴۷ خورشیدی توسط کاوشگران سازمان میراث فرهنگی ایران کشف شد. این محوطه به نام محوطه تاریخی، باستانی و صنعتی آراتا نام گذاری شده است. این ناحیه از کرمان، هیچگاه مورد توجه باستان شناسان نبود، زیرا تصور وجود تمدن باستانی در صحرای لوت غیرممکن بود. اولین هیئت کاوش در سالهای ۱۳۴۶ به سرپرستی دکتر احمد مستوفی- از مؤسسه جغرافیایی دانشگاه تهران – برای بررسی موقعیت جغرافیایی دشت لوت و اطراف آن وارد آنجا شدند و در حین اکتشافات خود «چاله تکاب» به تعدادی سفال برخورد کردند که قسمتی از آن ها از زمین بیرون و این آثار نشان از وجود تمدنی پیشرفته در این ناحیه بود.
گروهی از باستان شناسان، شهداد را کلیدی برای شناخت فعالیت های اجتماعی و فرهنگی تمام منطقه جنوب شرقی ایران در هزاره سوم ق. م می دانستند. عده ای هم آن را با شهر گمشده سومری آراتا منطبق می دانستند (آراتا: در گل نوشته سومری نام آراتا بسیار به کار رفته است. طبق متون سومری آراتا سرزمینی بود در شرق انشان. هانسمن انگلیسی، سرزمین انشان را همان فارس می داند و شهر سوخته واقع در استان سیستان و بلوچستان را شهر حماسی آراتا می دانست. نظریه ای شهداد را مرکز ایالت آراتا می داند که یکی از چند ایالات خود مختار امپراتوری عیلام به شمار می رفته و دارای اجتماعی شکل یافته و منسجم بود. علاوه بر حاکم و حکومت، دارای طبقات اجتماعی و اصناف بوده است.کشف گورستان شهداد از مهم ترین اکتشافات باستان شناسی دوران معاصر است. از آنجاییکه پیشینیان، بنا بر اعتقادشان به اینکه بعد از مرگ در دنیایی دیگر محتاج آب و غذا و مسکن خواهند بود، تمامی متعلقات خود، از ظرف و لباس گرفته تا زیورآلات را با خود به گور می بردند. به علت جهت گردش خورشید گورستانهای شهداد اغلب شرقی، غربی هستند. ساکنان شهداد، از افراد بزرگ و سرشناس خود از جمله حکمرانان، کاهنان، مجسمه هایی می ساختند و پس از فوت آن ها در هنگام تدفین آن را با اشیای دیگر در گور جای می دادند. در بین مجسمه ها، تعداد زیادی مجسمه زن نیز وجود دارد. همچنین قدیمی ترین درفش کشف شده در جهان با عنوان درفش شهداد در این منطقه بوده است.
ساکنین شهداد در هزاره های پیش معتقد به انواع ارباب بودند. یکی از خدایان مورد پرستش، الهه حامی حیوانات بود که در نقشهای مختلفی به صورت انسان شاخدار ترسیم می کردند. مردم برای دفع بلا نزد این الهه حامی حیوانات قربانی می کردند. اما در تمامی صحنه هایی که از قربانی کردن باقی مانده، فقط قربانی حیوان به چشم می خورد و نشانی از قربانی انسان وجود ندارد. خدای دیگر آنها، الهه رستنی ها بود برای بازگرداندن مراتع از او کمک می خواستند. خدای دیگر آنها، الهه آب بود؛ از او یاری می طلبیدند تا با فرستادن باران و پرآب نمودن رودها، خواسته بندگان را جامه عمل بپوشانند. خدای آب در این منطقه کویری به علت شرایط خاص آن از اهمیت ویژه ای برخوردار بود. نحوه پوشش این الهه های نگهبان به این شکل بود که، تنه بالایی آن الهه معمولاً لخت بود و از کمر به پایین دامنی بر تن داشت. این نوع پوشش به احتمال زیاد همان نحوه پوشش اقوام کرمانی را در هزاره سوم ق. م نشان می دهد.
