کابوس

فرس , کابوس

نام چند تن از امیران و پادشاهان سلسله هخامنشی . کبوجیه اول از اجداد کورش ( کبیر ) بود و در پارس امارت داشت . یا کبوجیه دوم . پدر کورش کبیر . وی معاصر با آستیاگس آخرین پادشاه ماد ( قرن ۶ ق م ) و فرمانروای پارس و خراج گزار دولت ماد بود و زنش ماندانا دختر آستیاگس بود . یا کبوجیه سوم . پسر کورش کبیر دومین پادشاه هخامنشی ( جل. ۵۲۹ - ف. ۵۲۲ ق م . ) وی حکومت خوارزم و باختر و پارت و کرمان را داشت . از آنجا که مردم بر دیارا دوست میداشتند کبوجیه بر او حسد برده قبل از عزیمت خود بمصر در نهان او را کشت و موافق مفاد کتیبه بیستون ( ستون یک بند دهم - یازدهم ) بر دیا قبل از عزیمت خود بمصر کشته شد . باید دانست که این ماجرا در پنهانی رخ داد و جز سه تن از محارم شاه کس دیگری از آن با خبر نگردید . کبوجیه سه سال پس از مرگ پدر بمطیع کردن ایالات پرداخت و در سال ۵۲۶ ق م . عازم تسخیر مصر شد . لشکریان کبوجیه از غزه ( در ساحل دریای مغرب ) داخل کویر شدند و در مدت سه روز آنرا با کمک اعراب طی کردند . مقارن این احوال آمازیس فرعون مصر که مرد مدبر و فعالی بود فوت کرد و پسامتیک ( فسمتیخ ) سوم جانشین او شد . سپاهیان ایران از کویر گذشته به [ پلوزیوم ] - که بر مصب اول شعبه نیل از طرف مشرق واقع بود - رسیدند و با سپاهیان مصر در نبرد شدند و آنانرا بسختی در هم شکستند . کبوجیه در ۵۲۲ ق م . از مصر بطرف ایران رهسپار شد و در شام شنید که مغی از اهل ماد خود را [ بردیا ] - پسر کورش و برادر کبوجیه - خوانده و بتخت سلطنت نشسته است و مردم هم بجانب او رفته اند . کبوجیه که میدانست بردیا را کشته و این شخص به دروغ خود را برادر وی معرفی کرده در وضع ناهنجاری قرار گرفت چون بهیچوجه نمیتوانست این مطالب را اظهار کند در حال تاثر در شام زخمی بخود زد و بر اثر آن در گذشت ولی قبل از مرگ راز خود را بخواص پارس - که در سفر مصر همراه او بودند - آشکار کرد .
( اسم ) ۱ - حالتی که بشخص خوابیده دست دهد و او پندارد که شخصی یا شیئی سنگین بر سین. او افتاده و او را میفشارد . در نتیج. نفس خوابیده تنگ شود و خواهد که حرکت کند و فریاد نماید اما نتواند بخت بختک برخفج استنبه بوشاسب گوشاسب خور خجیون فرنجک . توضیح حالت هیجان و شبه سر سام و ناراحت کننده ایست که در خواب بر انسان عارض میشود و با احساس یک وزن. سنگین بر روی سین. توام است . این حالت معمولا بر اثر خوردن غذایی سنگین و ثقیل هضم یا پس از شنیدن وقایع وحشتناک و ناراحت کننده ( از قبیل مطالب مربوط به جن و غول و دیو و اژدها و غیره یا خواندن کتابها و قصص ترسناک و خیالی ) بر انسان عارض شود . ۲ - دیوی که مردم را در خواب فرو گیرد . ۳ - افکار و تصورات غیر معقولی که با اشباح خیالی و عذاب دهنده همراه باشد . هذیان . ۴ - شبح : [ گه چو کابوسی نماید ماه را گه نماید روضه قعر چاه را ] ( مثنوی )
بختک حالتی است که مرد خفته را فرا می گیرد کبوجیه

[ لا. ] (اِ. ) بختک ، حالت سنگینی و اختناقی که در خواب به انسان دست می دهد.

کابوس. ( اِ ) مأخوذ از کلمه لاتینی انکبوس . استنبه. باروک. بخت. بختک. بَرخَفج. بَرخَفَج.بینی گلی. ( فرهنگ نظام ). جاثوم. جثام. ( منتهی الارب ). خانق. ( بحر الجواهر ). خرخجیون. خرنجک. خرونجک ( شاید ووروجک که زنها به اطفال شیطان میگویند اصلش این کلمه باشد ). خفتک. خفتو. خفتوک. خفج. خفجا. خفرنج. خورخجیون. ( برهان ). دئثان. ( منتهی الارب ). درفنجک. دیونسبرک. ( مهذب الاسماء ) ( دهار ). سکاچه. ضاغوط. ضاغوطه. طیاف. فرنجک. فرانج. ( برهان ). کرنجو. ( فرهنگ اسدی ) ( برهان ). گوشاسب. نئدل ( از ابن بری در تاج العروس ). نیدل. نیدلان. یرخفج. ( مصحف برخفج ) . علتی است که مردم اندر خواب پندارد که شخصی گران بر سینه او افتاده و او را میفشارد و نفس او تنگ شود و خواهد که بجنبد و آواز دهد، نه آواز تواندداد و نه تواند جنبید و بیم باشد که خفه شود. ( ذخیره خوارزمشاهی ). آنچه به شب مردم خفته را فراگیرد و او در آن حالت نتواند جنبش کرد و آن مقدمه صرع است.( منتهی الارب در: ک ب س ). الکابوس ، مایقع علی الانسان باللیل لایقدر معه ان یتحرک و هو مقدمة للصرع ، و قال بعضهم لااحسبه عربیاً. ج ، کوابیس. ( اقرب الموارد ). حالتی است که مرد خفته را فرومیگیرد و آن چنان باشد که آدمی شکل مهیب یا هنگامه آفتی در خواب دیده میترسد بنهجی که بدن همه گران معلوم میشود و خروش کردن به آواز درست هم نمی تواند، و اکثر بودن این حالت را، اطباءمقدمه صرع نوشته اند و این را ضاغوطه و نیدلان نیز نامند و به فارسی سکاچه گویند. از منتخب و لطایف و شروح نصاب ( غیاث ). || دیوی که مردم را در خواب فروگیرد. به اعتقاد عوام جنی است که بر روی آدم می افتد. ( فرهنگ نظام ). || شبح :
گه چو کابوسی نماید ماه را
گه نماید روضه قعر چاه را.|| نوعی از آرامش. ( از منتهی الارب ). || ( ص ) احمق و ابله باشد. ( اوبهی ). ابله و نادان نیز نوشته اند. ( غیاث ).

---

کابوس. ( اِخ ) کبوجیه در قرون بعد کبوج ، کبوز، کبوس و کابوس ( قابوس ) شده. ( ایران باستان ج 1 ص 479 ). و رجوع به قابوس و کبوجیه شود.

۱. حالت خفگی و سنگینی که گاهی در خواب به انسان دست می دهد و شخص خیال می کند که چیزی سنگین بر سینه اش فشار می آورد و نمی تواند تکان بخورد، خفتک، خفتو، بختک، برخفج، خفج، خفجا، خفرنج، برفنجک، درفنجک، فرنجک، فدرنگ، فرهانج، کرنجو، سکاچه، خورخجیون.
۲. خواب بد و وحشت آور.

تَپ تَپو؛ خَوخَوک

نیدلان