تاریخ بغداد

شهر بغداد در میانهٔ سدهٔ هشتم میلادی و به دنبال پیروزی عباسیان بر امویان و به عنوان پایتخت این دودمان ساخته شد. این شهر جایگزین شهر ساسانی تیسفون در جنوب غربی بغداد گشت که تا پایان سدهٔ هشتم بیشتر جمعیت خود را از دست داد. بغداد در سده های نهم و دهم و در عصر طلایی اسلامی، پایتخت خلافت اسلامی بود و در آغاز سدهٔ دهم تبدیل به بزرگ ترین شهر جهان گشت. بغداد در سدهٔ دهم رو به ضعف نهاد تا اینکه در سال ۱۲۵۸ با هجوم مغولان نابود شد.نمای هوایی شهر   نمای هوایی   نمای هوایی   نمای هوایی   نمای هوایی   نمای هوایی   نمای هوایی   نمای هوایی: باب الشیخ   نمای هوایی   پایگاه هوایی انگلستان در بغداد   بر کرانهٔ دجله   بر کرانهٔ دجله   اسکلت یک شتر در اطراف شهر   یک شتردار   خیابانی در بغداد   پلی روی دجله   نمای دیگری از پل   یک بازرگان بر کنارهٔ دجله   سلمانی خیابانی   محله ای در شهر
شهر در دوران فرمانروایی ایلخانان دوباره ساخته شد اما هرگز شکوه و عظمت گذشته را به دست نیاورد. این شهر در سال ۱۴۰۱ دوباره و این بار به دست تیمور لنگ فتح شد و تحت حاکمیت سلاطین ترک درآمد. بغداد در سال ۱۵۰۸ به دست صفویان افتاد و سپس در سال ۱۵۳۴ توسط امپراتوری عثمانی اشغال شد. قیومت بریتانیا بر بغداد در سال ۱۹۲۰ آغاز گشت و سپس در سال ۱۹۳۲ به عنوان پایتخت پادشاهی عراق و بعدها جمهوری عراق معرفی شد.
بغداد به عنوان پایتخت عراق مدرن، تبدیل به ابرشهر شده و جمعیتی حدود ۷٬۰۰۰٬۰۰۰ نفر را در خود جای داده است. این شهر دارای هشت بخش و محله های فراوانی است. بغداد بزرگ ترین شهر عراق، دومین شهر بزرگ کشورهای عربی (پس از قاهره) و دومین شهر بزرگ جنوب غرب آسیا (پس از تهران) است. در دوران معاصر، بغداد درگیر جنگ داخلی عراق بوده و در آن بمب گذاری هایی رخ داده است.
واژهٔ بغداد برای نخستین بار در لوحه های اداری شهر کهن بابل در ۸۵ کیلومتری جنوب بغداد دیده شده است. این لوحه ها مربوط به دورهٔ حمورابی است و در این لوحه ها بر اساس واژه نامه های زبان های سومری و اکدی، بغداد به معنی کاخ عقاب است.

(یا: تاریخ مدینۀ السّلام) کتابی به عربی در شرح حال عالمان و محدثان بغداد، تألیف خطیب بغدادی (- ۴۶۳ق). تاریخ بغداد از کتب مهم اسلامی در مورد شهر بغداد از زمان بنا تا زمان فوت مؤلف است. کتاب مزبور با مقدمه ای مفصل در مورد مسائل تاریخی، جغرافیایی و فرهنگی بغداد آغاز می شود. مقدمۀ مزبور به عنوان منبعی مهم برای تحقیق در مورد بغداد اهمیت یافته و به زبان های انگلیسی و فرانسوی ترجمه شده، به چاپ رسیده است. مؤلف پس از مقدمه به شرح حال ۷,۸۳۱ نفر از بزرگان بغداد یا منسوب به بغداد می پردازد. خطیب بغدادی در شرح حال محدثان، معمولاً یک یا چند حدیث از آنان نقل می کند، به همین سبب کتاب تاریخ بغداد اثری روایی و در زمرۀ کتب حدیث نیز به حساب می آید.

[ویکی فقه] تاریخ بغداد (یا تاریخ مدینة السّلام)، اثری بسیار مهم به عربی در شرح حال عالمان و محدّثان و بزرگان بغداد، تألیف خطیبِ بغدادی، عالم قرن پنجم است.
زمان آغاز تألیف این کتاب بدرستی معلوم نیست، اما ظاهراً مؤلف تا هنگام مرگ پیوسته آن را تکمیل می کرده است؛ همچنانکه در شرح حال دو تن از بزرگان، سال درگذشت آن ها را ۴۶۳ ثبت کرده که سال درگذشت خود اوست.

محتوای کتاب تاریخ بغداد
عمده آثاری که وی مطالب خود را از آن ها اقتباس کرده، از میان رفته و حتی نام برخی از آن ها در منابع و متون دیگر نیامده است؛ ازینرو اِسنادهای وی، در شناساندن برخی از این آثار اهمیت بسیار دارد.
با بررسی و مقایسه نقل های خطیب و منابع او، معلوم شده که وی در نقل مطالب دقت داشته و در آن ها دخل و تصرف نکرده و هیچگاه سخنان دیگران را به خود نسبت نداده است.
از تأثیر تاریخ بغداد بر بسیاری از آثار پس از آن و همچنین تألیفات فراوانی که به نوعی مرتبط با آن صورت گرفته، می توان به اهمیت آن پی برد.

کتاب های تاریخی متأثر از تاریخ بغداد
...

[ویکی نور] تاریخ بغداد یا تاریخ مدینة السلام، اثر عربی عالم قرن پنجم، احمد بن علی خطیب بغدادی، با مقدمه و تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا الأهرام، به تشریح حال عالمان، محدّثان و بزرگان بغداد پرداخته است.
زمان آغاز تألیف، به درستی معلوم نیست، اما ظاهراً مؤلف تا هنگام مرگ پیوسته آن را تکمیل می کرده است؛ هم چنان که در شرح حال دو تن از بزرگان، سال درگذشت آنها را 463ق، ثبت کرده که سال درگذشت خود او می باشد.
اهمیت کتاب از جهت حیات علمی، در این است که از روش های تدریس و رویه های علما در برخورد با شاگردانشان و نیز از مدارسی که در دو قرن 4 و 5 هجری وجود داشته و حلقات علمی و نشست های دانشمندان در مساجد به جهت حدیث کردن و تدریس، گزارش می دهد؛ چنان که از نشاط علمی موجود در شهرهای اسلامی آن دوران نیز خبر داده است.
کتاب، با دو مقدمه از محقق و مؤلف، آغاز و مطالب، در بیست و چهار جلد و هر جلد در چندین باب، ارائه شده است.
مباحث، ارائه شرح حال کاملی از افراد است که شامل معرفی شخص به وسیله ذکر نام، نسب، کنیه، شیوخ، شاگردان، برخی ویژگی های اخلاقی، جرح و تعدیل هایی که نسبت به آنها صورت گرفته و هم چنین تاریخ درگذشت و محل دفن آنان می باشد.
مؤلف، به شرح حال دانشمندانی که در بغداد می زیسته و یا از آن دیدار کرده اند، پرداخته است؛ ازاین رو، به نوشته هایی که قبل از وی در شرح حال محدثین، خلفاء، أدبا و شعراء به رشته تحریر درآمده است، اعتماد کرده است.