افکار عمومی

افکار عمومی به معادل جمعی نظرها، نگرش ها و باورهای فردی بخش قابل توجهی از اعضای جامعه گفته می شود؛ اگرچه در مورد تعریف افکار عمومی هیچ اجماعی وجود ندارد.
این واژه در جامعه شناسی و علوم سیاسی از دو دیدگاه متفاوت مطرح است:
گرایش دانشمندان سیاست و برخی تاریخ نویسان بر این است که نقش افکار عمومی را در دولت و سیاست و به طور مشخص تأثیر آن بر سیاست های دولتی بررسی کنند. برخی آن را با اراده ملی یکسان گرفته اند. با چنین نگاهی، این مفهوم در هر زمان معین و در مورد یک موضوع خاص تنها بر یک چیز دلالت دارد.
جامعه شناسان به افکار عمومی به دیده ی محصول تعامل اجتماعی و ارتباط می نگرند و مفهومی جامع تر برای آن متصور هستند. با نگاه جامعه شناسانه تا زمانی که اعضای یک جامعه با یکدیگر روابط اجتماعی برقرار نسازند، افکار عمومی موجودیتی نخواهد داشت. حتی اگر نظرهای افراد جامعه به هم نزدیک باشد، اما باز هم باورهای آن ها در کنار هم افکار عمومی را شکل نخواهد داد تا زمانی که نظرهایشان از طریق رسانه ها –اعم از رسانه های نوشتاری، دیداری، شنیداری یا مجازی– یا مکالمه ی تلفنی یا رودررو به هم منتقل شود. بنابراین جامعه شناسان برای افکار عمومی در یک زمان خاص و در مورد موضوعی خاص، احتمال وجود افکار عمومی مختلفی را مطرح می کنند.

اَفکار عمومی (public opinion)
قضاوت، نظر و ارزیابی مشترک در یک موضوع مهم و موردعلاقۀ همگان که بین تعداد زیادی از افراد اجتماع عمومیت پیدا می کند. افکار عمومی که بازتاب زندگی اجتماعی انسان تلقی می شود، می تواند در جریان تحول اوضاع مؤثر افتد. اکنون افکار عمومی در کلیه کشورها یک قدرت واقعی است و اهمیت و نفوذ آن بستگی به آگاهی و رشد سیاسی جامعه دارد. رسانه های جمعی از قبیل کتاب، مطبوعات، رادیو و تلویزیون در شکل گیری افکار عمومی و تأثیرگذاردن بر آن نقش بسیار مهمی دارند. با توجه به نقش و نفوذ افکار عمومی، دولت ها معمولاً سعی می کنند با استفاده از ابزارهایی که در اختیار دارند، به ویژه از طریق برنامه های رادیویی ـ تلویزیونی ماهواره ای افکار عمومی را به سود خود تحت تأثیر قرار داده و از این طریق زمام جامعه در دست گیرند. امروزه این مسئله نه تنها در محدودۀ کشورها بلکه در سطح جهانی نیز به شدت مورد توجه است به گونه ای که کشورهای قدرتمند با اتخاذ تدابیر گسترده و بهره گیری از فناوری اطلاعات سعی در هدایت افکار عمومی جامعۀ جهانی در جهت برنامه های خود دارند. هرچه جامعه از آگاهی های سیاسی بیشتری برخوردار شود، از تأثیر این گونه برنامه ها بر افکار عمومی کاسته می شود.