wiki: آناتولی (آسیای صغیر) باستان بود که امروز ویرانه های آن به عنوان مرکز گردشگری و باستان شناسی در سه کیلومتری جنوب شهر سلجوک استان ازمیر کشور
ترکیه قرار دارد.ویرانه های افسوس یکی از بزرگترین مجموعه های به جای مانده از تمدن یونایان در مدیترانه شرقی است.
هراکلیتوس (۵۳۵–۴۷۵ قبل از میلاد) فیلسوف پیشاسقراطی
زوکسیس نقاش قرن پنجم قبل از میلاد
پارهاسیوس نقاش قرن پنجم قبل از میلاد
سورانوس فیزیکدان قرن اول و دوم پس از میلاد
آرتمیدوروس طالع بین و نویسنده قرن دوم پس از میلاد
جاذبه های گردشگری این شهر، همه ساله جهانگردان بسیاری را به این منطقه جذب می کند. «افسوس» میزبان یکی از هفت کلیسای آسیا در کتاب «مکاشفه یوحنا» در «عهد جدید» بوده است و شاید انجیل یوحنا در این محل به رشته تحریر درآمده باشد. همچنین بسیاری بر این باورند که «هفت خفتگان افسوس» (در قرآن: أصحاب الکهف)، که
مسیحیان و مسلمانان آن ها را مقدس می دانند، در این شهر زندگی می کردند و در غاری نزدیک به آن، سال های بسیار به خواب رفته اند. کشف بسیاری از اسناد مربوط به مسیحیت و مذاهب پیشین، «افسوس» را در زمره مهم ترین بقایای تاریخی قرار داده است.
تخمین زده می شود که شهر افسوس در زمان رومیان بین ۳۳۶۰۰ تا ۵۶۰۰۰ نفر جمعیت داشته است؛ و سومین شهر بزرگ منطقه آناتولی بعد از شهرهای ساردیس و اسکندریه ترواس بوده است.
افسوس (به ترکی افس) نام خویش را از واژه هتیتی آپاشا گرفته است. از آنجا که
یونانیها حرف «ش» را در زبان خود نداشتند و از این رو این نام در زبان ایشان از آپاشا به افسوس مبدل گشت.