قاورد

ملک قاورد مؤسس سلسلهٔ قاوردیان حکومت قدرتمندی را در کرمان و مکران پایه گذاری کرد که حدود۱۵۰ سال دوام آورد. دوران حکومت او دوران شکوفایی کرمان به شمار می آید؛ که با تبعیت از سلجوقیان بزرگ ان را حفظ کرده بود. ملک قاورد باوجود مشکلاتی که با ابوکالیجار و بهرام داشت وبا وجود مخالفت های الب ارسلان و ملکشاه فرزند الب ارسلان توانست بر امارت کرمان مستولی شود و در زمان سلجوقیان کرمان از نظر اقتصادی به اوج خود رسیده بود. با ورود غزها به کرمان حکومت قاوردیان پایان می یابد.
فروزانی، ابوالقاسم (۱۳۹۳). تاریخ سلجوقیان از آغاز تا فرجام. تهران: سمت.
دولت سلجوقی که توسط دو برادر، چغری بیک و طغرل بیک ترکمان به دنبال غلبه نهایی ایشان بر مسعود غزنوی به وجود آمد. هرچند از لحاظ نظامی بر عناصر ترک و ترکمان متکی بود، اما از نظر اداری و سیاسی به همان اندازه دولت غزنوی، صبغه ایرانی داشت که بر بستری و آل سلاجقه نیز همچون غزنویان خود را وارث آیین و رسم سامانیان می دانستند.
سلجوقیان شاخه ای از طوایف غز بودند که توانستند در میانه قرن پنجم تمامی ایران زمین را زیر سیطرهٔ خود درآوردند. ساختار قبیله ای حکومت آن ها باعث شد قسمت هایی از حکومت مرکزی جدا شود. کرمان یکی از ایالاتی بود که به زودی به صورت نیمه مستقل درآمد و در تقسیم ممالک بین بازرگان سلجوقی نصیب قاورد شد. وضعیت کرمان مقارن هجوم سلاجقه باید مورد بررسی و تحقیق بیشتری قرار گیرد. در این منطقه بیشترین مقاومت در برابر هر هجوم خارجی از جمله حملهٔ سلاجقه از سوی کوه نشینان قفص و بلوچ به عمل می آمد. اوضاع نابسمان کرمان مقارن هجوم سلاجقه باعث شد که حکومت قاورد که ثبات و امنیت نسبی به وجود آورد تا حدی با موافقت مردم مواجه شود. قاورد توانست حکومت خود را استوار سازد و بعد از مرگ طغرل مدعی حکومت سلاجقه گردد. اما وی در مقابل قدرت برتر برادرش الب ارسلان سر تعظیم فرود آورد و به حکومت کرمان قناعت کرد. بعد از اینکه الب ارسلان کشته شد و فرزند جوانش ملکشاه بر تخت نشست. قاورد با اتکاء به سنت قبیله ای بزرگتر بودن مدعی تاج و تخت شد. اما دیگر دیر شده بود و صحرا نوردان سلجوقی مغلوب سنن ایرانی شده بودند. قاورد جانش را بر سر این کار گذاشت اما پس از وی فرزندانش کرمانشاه، سلطانشاه و تورانشاه توانستند به حکومت در کرمان ادامه دهند. سیزده تن از اخلاف قاورد در کرمان حکومت کردند و توانستند حکومت نیمه مستقلی برای خویش به وجود آوردند. سلاجقه به اوضاع اقتصادی کرمان سروسامانی دادند و باعث پیشرفت آن شدند. اما در اواخر حکومت سلاجقه جنگ های پیاپی بین مدعیان قدرت اقتصاد کرمان را به نابودی کشید و این یکی از عوامل اساسی در سقوط آنان و عدم قدرتشان در برابر ملک دینار غز بود. قاورد که نام اسلامی او احمد و لقب ترکی اش قرا ارسلان و لقب حکومتی اش ملک عماد الدوله بود. از قول راوندی گفته شده که واگذاری ولایت طبسین (درجنوب خراسان) وکرمان به قاورد (پسر بزرگ چغری) مورد توافق بزرگان سلجوقی قرارگرفته بود. اما شبانکاره ای نوشته است قاورد به حکومت کرمان و نواحی دیگری که به تصرف او درآید گماشته شد. و پس از مشخص شدن حوزهٔ قدرتش به سوی کرمان رهسپار گردید.
به نوشته حمدالله مستوفی ولایت کرمان در سال ۴۳۳ه‍.ق به تصرف قاورد درآمد.