کلمه جو
صفحه اصلی

حرکت وضعی زمین

دانشنامه عمومی

حرکت وضعی زمین نام چرخشی است که سیارهٔ زمین به دور خود انجام می دهد. چرخش زمین از غرب به شرق است. اگر از سمت ستاره قطبی به زمین نگاه کنیم، زمین خلاف جهت عقربه های ساعت به دور خود دوران می کند. بین دو نقطه قطب شمال و قطب جنوب امتداد دارد.
حرکت انتقالی زمین
شواهدی در تاریخ وجود دارد که ابوسعید سجزی معتقد به چرخش زمین به دور خودش بوده است. ابوریحان بیرونی در کتاب "استیعاب الوجوه الممکنة فی صنعة الاسطرلاب" می گوید: "از ابوسعید سجزی، اسطرلابی از نوع واحد و بسط دیدم که از شمالی و جنوبی مرکب نبود و آن را اسطرلاب زورقی می نامید و او را به جهت اختراع آن اسطرلاب تحسین کردم چه اختراع آن متکی بر اصلی است قائم به ذات خود و مبنی بر عقیدهٔ مردمی است که زمین را متحرک دانسته و حرکت یومی را به زمین نسبت می دهند و نه به کرهٔ سماوی."

دانشنامه آزاد فارسی

حرکت وضعی زمین (rotation)
حرکت چرخشی زمین به دور محور خود. یک دوران کامل زمین ۲۳ ساعت و ۵۶ دقیقه طول می کشد. زمین چنان که از منظر محور شمال به جنوب دیده می شود، برخلاف جهت حرکت عقربه های ساعت می چرخد و بنابراین به نظر می رسد خورشید در یک چرخۀ روزانه از شرق به غرب حرکت می کند. در استوا، بر اثرِ حرکت دورانی زمین به دور خود سرعتی سطحی، معادل ۱۶۰۰ کیلومتر در ساعت، ایجاد می شود. این سرعت به سمت عرض های جغرافیایی بالا یا پایین تر از استوا کاهش می یابد. ماهواره های مصنوعی با استفاده از حرکت وضعی طبیعی زمین آن را دور می زنند. به علت آن که محور حرکت دورانی زمین نسبت به خورشید انحراف دارد، طول روز و شب در نقاط گوناگون کرۀ زمین متفاوت است. در خط استوا، طول روز و شب برابر و معادل دوازده ساعت است. طی زمستانِ نیمکرۀ شمالی، از خط استوا به سمت قطب شمال طول روزها کوتاه تر می شود و در نقطه ای نزدیک به قطب شمال، شب دایم برقرار است. در همین زمان، در تابستانِ نیمکرۀ جنوبی، روزها، هرچه به سمت قطب جنوب برویم، طولانی تر می شوند تا این که در نقطه ای نزدیک به قطب جنوب، روز دایم است. طی تابستانِ نیمکرۀ شمالی، وضعیت معکوس می شود.


کلمات دیگر: