بمب هیدروژنی

بمب هیدروژنی یا گرماهسته ای نوعی بمب هسته ای است که انرژی آن ابتدا از طریق فرایند شکافت هسته ای تأمین می شود و گرما و فشار حاصله از این انفجار باعث شروع فرایند همجوشی هسته ای استفاده می شود. به همین دلیل بمب های گرماهسته ای انرژی بسیار بیشتری از بمب های هسته ای تک مرحله ای آزاد می کنند. این بمب ها از آن رو به «بمب هیدروژنی» معروف شده اند که فرایند همجوشی هسته ای با استفاده از هیدروژن انجام می شود.
کتاب انرژی اتمی، نوشته شده توسط دکتر اریک اوبلاکر، ترجمه شده توسط بهروز بیضایی، چاپ دوازدهم:۱۳۸۶
نخستین آزمایش این نوع بمب در سال ۱۹۵۲ توسط آمریکا انجام شد. یک سال بعد شوروی نیز این بمب را ساخت و در سال های بعد بریتانیا، فرانسه و چین نیز به تولید و آزمایش آن اقدام کردند. امروزه تقریباً تمام بمب های هسته ای این پنج کشور که در حالت عملیاتی و فعال قرار دارد از این نوع است.
در این نوع بمب، با ایجاد یک انفجار اورانیومی یا پلوتونیومی، دمایی معادل چندین میلیون درجه سلیسیوس ایجاد می شود.ایزوتوپ های هیدروژنی که در بمب بکار رفته اند، تحت این شرایط با یکدیگر جوش می خورند و به هلیم تبدیل می شوند و در این همجوشی، انرژی بسیار زیادی را آزاد می سازند. بنابراین در این نوع بمب، ترکیبی از شکاف هسته ای و همجوشی هسته ای بکار رفته است. بمب اتمی نسبتاً کوچکی که شهر ژاپنی هیروشیما را نابود کرد، قدرت انفجاری معادل ۲۰۰۰۰ تن، تری نیتروتولوئن (تی ان تی)، که یک ماده انفجاری عادی امروزی است، داشت. در مقابل، بزرگترین بمب هیدروژنی ای که تاکنون برای آزمایش، منفجر شده، معادل ۵۰ مگاتن تی ان تی قدرت انفجاری داشته است. نام این بمب بمب تزار بود که اتحاد جماهیر شوروی آن را در سال ۱۹۶۱ آزمایش کرد. این قدرت انفجاری ۲۵۰۰ برابر قدرت انفجاری بمب هیروشیماست.
برای انجام عمل پیوند باید هسته دو اتم را به شدت به یکدیگر برخورد نموده، تا با هم پیوند خورده و در هم ذوب شوند. اما دافعه الکترواستاتیکی بین دو هسته، مانع بزرگی در این راه محسوب می شود و در فواصل بینهایت نزدیک این دافعه فوق العاده زیاد است. بنابراین بایستی به هسته ها آنقدر سرعت داد که از این مانع عبور نمایند. می دانیم که سرعت ذرات در هر گازی بستگی به درجه حرارت آن گاز دارد. پس کافی است درجه حرارت را آنقدر بالا ببریم تا سرعت لازم برای عبور از این مانع بدست آید. درجه حرارت لازم برای این کار چندین میلیون درجه سانتیگراد است و چنین حرارتی در کره زمین وجود ندارد. اما اگر یک بمب اتمی در وسط توده ای از هسته های سبک منفجر شود، حرارت فوق العاده ای که از انفجار بمب حاصل می شود، حرارت هسته های سبک را به قدری بالا می برد که پیوند آن ها را امکانپذیر سازد. این موضوع اساس ساختمان بمب حرارتی و هسته ای (ترمونوکلئور) می باشد.

بُمب هیدروژِنی (hydrogen bomb)
بمبی که براساس اصل هم جوشی هسته ای عمل می کند. هنگامی که هسته های هیدروژن هم جوشی می کنند تا هسته های هلیوم را تشکیل دهند، انفجارهای عظیمی رخ می دهد که حاصل آزادسازی گرماهسته ای انرژی است. امریکا در ۱۹۵۲ نخستین بمب هیدروژنی را در آبسنگ انیویتاک، در اقیانوس آرام، منفجر کرد.