زیج ایلخانی

زیج ایلخانی یکی از آثار خواجه نصیرالدین طوسی در حوزه ستاره شناسی است. خواجه نصیرالدین طوسی «زیج ایلخانی» را از روی رصدهای انجام شده در رصدخانهٔ مراغه تدوین کرده است. این کتاب در سال ۶۷۰ هجری قمری نوشته شده است. زیج ایلخانی سده ها از اعتبار خاصی در بسیاری از سرزمین های آن زمان -از جمله در چین- برخوردار بوده است و در سال ۱۳۵۶ میلادی (۳۰۰ سال پس از مرگ طوسی) ترجمه و در اروپا منتشر شد. قدیمی ترین نسخهٔ این زیج در کتابخانهٔ ملی پاریس نگهداری می شود.

نتیجة تحقیقات گروهی از دانشمندان به سرپرستی خواجه نصیرالدین طوسی در رصدخانة مراغه. از آن جا که هلاکو، فرمانروای ایلخان، اصرار داشت تا در مدت دوازده سال، این زیج تدوین شود، خواجه نصیر و دیگران تصمیم گرفتند تا از جدول ها و زیج های گذشتگان بهره گیرند. این زیج در سال 663ق و در زمان آباقا خان، جانشین هلاکو، آماده شد. در مقدمة زیج از چهار دانشمند همکار خواجه نصیر، به نام های فخرالدین اخلاطی، فخرالدین مراغی، مؤیدالدین عرضی و نجم الدین دبیران نام برده شده است. خواجه نصیر وصیت کرده بود که پس از مرگش، کار تکمیل و تصحیح زیج با کمک قطب الدین شیرازی ادامه پیدا کند ولی ظاهراً، قطب الدین شیرازی که از عدم ذکر نام خود در مقدمة زیج دلگیر بود، به این وصیت عمل نکرد.
12010300

[ویکی شیعه] زیج ایلخانی (کتاب). زیج نزد منجمان نام کتابی است که احوال و حرکات ستارگان و مانند آن را که بوسیله رصد کردن آنها معلوم می شود، در آن ثبت می کنند. زیج ایلخانی اثری از خواجه نصیرالدین طوسی مربوط به قرن هفتم به زبان فارسی است که خواجه آن را با همکاری بعضی از دانشمندان در رصدخانه مراغه تحت سرپرستی هلاکوخان تهیه کرده است.
خواجه در مقدمه این کتاب مختصری از تاریخ چنگیز مغول و فرزندان وی را ذکر کرده که بسیار جالب و حائز اهمیت است.
زیج ایلخانی طوسی در مشرق زمین و در چین بسیار مورد توجه بوده است.