پیچیدگی

پیچیدگی (Complexity) همواره نقشی عمده و پراهمّیّت در همهٔ زمینه های علمی و فنّی بر عهده داشته است. هرچند بشر از آغاز تا به امروز، به صورتی پیوسته با این مشکل بزرگ دست به گریبان بوده است، امروزه، ظهور و نمود پیچیدگی رشد و شیوعی چنان روزافزون و سریع به خود گرفته است، که بسیاری، قرن جدید میلادی را سدهٔ پیچیدگی نام نهاده اند.
نظریّه بی نظمی ها
فراکتال ها
موجک ها
هوش ماشینی
علوم نرم
زیست شناسی سیستم ها
خودسازمان یابی
با آنکه هنوز تعریف فراگیر وعامّی برای این پدیدهٔ همه جاگیر و عام میسّر نگردیده است، شاید، رایج ترین تعریف تقریبی پیچیدگی را بتوان این گونه بیان کرد:
هرگاه مجموعه ای متشکّل از عوامل متعدّد و گوناگون، در مقیاس های متفاوت، با اتّکاء و وابستگی ذاتی و جدایی ناپذیر عوامل بر همدیگر وجود داشته باشد، و بالاتر از همهٔ این ها، اگر نشود با حذف و قطع برخی از مؤلّفه ها و اعضاء، به کوچک تر ساختن آن مجموعه پرداخت، با پیچیدگی روبرو هستیم. همچنین، غیرخطّی بودن رفتار مجموعه در همهٔ مقیاس ها از شرایط لازم برای وجود پیچیدگی ست. شایان اشاره و تأکید است، که آثاری از گونهٔ حیات و زنده بودن نیز از خصائص بارز در بیشتر پدیده های پیچیده است.
نمونه های بسیار رایج این پدیده را می شود از بدن موجودات زنده، تا بیشه ای که در آن حیوانات فراوان، از خیلی کوچک، تا خیلی بزرگ، زندگی می کنند، تا جریان های آشفته در دینامیک سیّالات و موارد مشابه دیگر شاهدآورد.