مترادف علوم : حقایق، دانش ها، معارف
متضاد علوم : فنون
برابر پارسی : دانش ها
علوم
مترادف علوم : حقایق، دانش ها، معارف
متضاد علوم : فنون
برابر پارسی : دانش ها
مترادف و متضاد
علوم
حقایق، دانشها، معارف ≠ فنون
فرهنگ فارسی
جمع علم
( اسم ) جمع علم دانشها . یا علوم ادبی ( ادبیه ) . علومی است که به کیفیت بیان معانی بصور مختلف آن از قبیل کتابت و خطابه و انشائ و شعر ارتباط داشته باشد . مهمترین این علوم عبارتند از : علوم خطیه علوم متعلق بالفاظ علوم متعلق به مرکبات و فروعی که دارد از قبیل علم امثال علم استعمالات الفاظ علم ترسل و غیره . یا علوم اعتقادیه . علوم شرعیه . یا علوم انسانی . علومی که موضوع آن ها به نحوی مربوط به انسان است و مانند ریاضیات قطعیت ندارد مانند علوم ادبی فلسفه هنرهای زیبا . یا علوم اوائل . علوم عقلیه . یا علوم بلاغت . تحقیق در قواعد فصاحت و بلاغت و بحث و نقد در اشعار و الفاظ است . یا علوم ( جلی جلیه ) علوم خفیه . یا علوم حکمی ( حکمیه ) علوم عقلیه . یا علوم خطی ( خطیه ) از فروع علوم ادبیه . که در کیفیت وضع خط و کتابت های امم مختلف و خط عربی و ادوات خط و قوانین کتابت و تحسین حروف و ترتیب حروف تهجی و وضع نقط و اعجام و تشکیل بسائط حروف و املای خط عربی و انواع مختلف آن و امثال این مسایل بحث می کند . یا علوم خفی ( خفیه ) . از لحاظی علوم را به دو قسمت تقسیم کرده اند : علوم جلیه علوم خفیه . علوم جلیه همان عملهایی است که بین طلاب علوم متداول بوده و هست . علوم خفیه یا علوم مکنونه یا علوم محتجبه علوم مستور است و از غیر اهلش مصون و حکما پیوسته در پنهان داشتن آنها مبالغه و اسرار داشته و دارند و حتی برای آنها هنرهایی وضع کرده اند و جهت نوشتن آنها خطهایی اختراع نموده اند که از خطهای مرسوم و معروف جداست . این علوم پنهانی را به پنج دسته تقسیم کرده اند : کیمیا لیمیا هیمیا سیمیا ریمیا . به ملاحظه حرف اول این پنج کلمه گفته اند کله سر یعنی همه آنها رمز است . یا علوم خمسه محتجبه . مراد کیمیا لیمیا هیمیا سیمیا و ریمیاست . یا علوم ذهنیه . علوم عقلیه . یا علوم شرعی . ( شرعیه ) علم شرائع علم نوامیس علوم اعتقادیه همه علومی که در دین اسلام و امور مربوط به آن سخن گوید و آن تقسیم می شود به : علم قرائت یا علم قرائت و فروع آن علم تفسیر و علم حدیث و فروع آن و علم فقه و فروع آن و علم کلام یا علوم عقلی ( عقلیه ) یا ذهنی ( ذهنیه ) یا حکمی ( حکمیه ) یا علوم اوائل همه علومی که با تعقل و استدلال سر و کار دارند و آنها عبارتند از همه انواع حکمت و اصول و فروع هر یک از چهار علم الهی و طبیعی و ریاضی و اخلاق و مقدمه آنها را به حکمت نظری و حکمت عملی منقسم می کنند و منطق را به عنوان مقدمه در آغاز آن قرار می دهند . یا علوم لسانی ( لسانیه ) . علوم مربوط بزبان یعنی صرف اشتقاق نحو و لغت را گویند . یا علوم متعلق بالفاظ . از فروع علوم ادبیه اند که مهمترین آنها علم مخارج الحروف علم لغت علم اشتقاق و علم صرف است . یا علوم متعلق به مرکبات . که مهمترین آنها نحو معانی بیان بدیع عروض قوافی قرض الشعر مبادی الشعر علم انشائ مبادی الانشائ و ادواته علم محاضره علم دواوین و علم تواریخ است . یا علوم منطقی ( منطقیه ) نزد قدما علومی است که در مقدمه علوم عقلیه قرار دارد و آن به نه بخش تقسیم می شود : ۱ - مدخل ( ایسا غوجی ) ۲ - مقولات ( قاطیغوریاس ) . ۳ - عبارت ( باری ارمینیاس ) . ۴ - تحلیل قیاس ( انالوطیقای اولی ) . ۵ - برهان ( انا لوطیقای ثانی مشهور بابود قطیقا ) ۶ - جدل ( طوبیقا ) . ۷ - مغالطه یا حکمه المموهه ( سوفسطیقا ) . ۸ - خطابه ( ریطوریقا ) ۹ - شعر ( بوطیقا ) رجوع به هر یک از موارد فوق و رجوع به منطق شود .
( اسم ) جمع علم دانشها . یا علوم ادبی ( ادبیه ) . علومی است که به کیفیت بیان معانی بصور مختلف آن از قبیل کتابت و خطابه و انشائ و شعر ارتباط داشته باشد . مهمترین این علوم عبارتند از : علوم خطیه علوم متعلق بالفاظ علوم متعلق به مرکبات و فروعی که دارد از قبیل علم امثال علم استعمالات الفاظ علم ترسل و غیره . یا علوم اعتقادیه . علوم شرعیه . یا علوم انسانی . علومی که موضوع آن ها به نحوی مربوط به انسان است و مانند ریاضیات قطعیت ندارد مانند علوم ادبی فلسفه هنرهای زیبا . یا علوم اوائل . علوم عقلیه . یا علوم بلاغت . تحقیق در قواعد فصاحت و بلاغت و بحث و نقد در اشعار و الفاظ است . یا علوم ( جلی جلیه ) علوم خفیه . یا علوم حکمی ( حکمیه ) علوم عقلیه . یا علوم خطی ( خطیه ) از فروع علوم ادبیه . که در کیفیت وضع خط و کتابت های امم مختلف و خط عربی و ادوات خط و قوانین کتابت و تحسین حروف و ترتیب حروف تهجی و وضع نقط و اعجام و تشکیل بسائط حروف و املای خط عربی و انواع مختلف آن و امثال این مسایل بحث می کند . یا علوم خفی ( خفیه ) . از لحاظی علوم را به دو قسمت تقسیم کرده اند : علوم جلیه علوم خفیه . علوم جلیه همان عملهایی است که بین طلاب علوم متداول بوده و هست . علوم خفیه یا علوم مکنونه یا علوم محتجبه علوم مستور است و از غیر اهلش مصون و حکما پیوسته در پنهان داشتن آنها مبالغه و اسرار داشته و دارند و حتی برای آنها هنرهایی وضع کرده اند و جهت نوشتن آنها خطهایی اختراع نموده اند که از خطهای مرسوم و معروف جداست . این علوم پنهانی را به پنج دسته تقسیم کرده اند : کیمیا لیمیا هیمیا سیمیا ریمیا . به ملاحظه حرف اول این پنج کلمه گفته اند کله سر یعنی همه آنها رمز است . یا علوم خمسه محتجبه . مراد کیمیا لیمیا هیمیا سیمیا و ریمیاست . یا علوم ذهنیه . علوم عقلیه . یا علوم شرعی . ( شرعیه ) علم شرائع علم نوامیس علوم اعتقادیه همه علومی که در دین اسلام و امور مربوط به آن سخن گوید و آن تقسیم می شود به : علم قرائت یا علم قرائت و فروع آن علم تفسیر و علم حدیث و فروع آن و علم فقه و فروع آن و علم کلام یا علوم عقلی ( عقلیه ) یا ذهنی ( ذهنیه ) یا حکمی ( حکمیه ) یا علوم اوائل همه علومی که با تعقل و استدلال سر و کار دارند و آنها عبارتند از همه انواع حکمت و اصول و فروع هر یک از چهار علم الهی و طبیعی و ریاضی و اخلاق و مقدمه آنها را به حکمت نظری و حکمت عملی منقسم می کنند و منطق را به عنوان مقدمه در آغاز آن قرار می دهند . یا علوم لسانی ( لسانیه ) . علوم مربوط بزبان یعنی صرف اشتقاق نحو و لغت را گویند . یا علوم متعلق بالفاظ . از فروع علوم ادبیه اند که مهمترین آنها علم مخارج الحروف علم لغت علم اشتقاق و علم صرف است . یا علوم متعلق به مرکبات . که مهمترین آنها نحو معانی بیان بدیع عروض قوافی قرض الشعر مبادی الشعر علم انشائ مبادی الانشائ و ادواته علم محاضره علم دواوین و علم تواریخ است . یا علوم منطقی ( منطقیه ) نزد قدما علومی است که در مقدمه علوم عقلیه قرار دارد و آن به نه بخش تقسیم می شود : ۱ - مدخل ( ایسا غوجی ) ۲ - مقولات ( قاطیغوریاس ) . ۳ - عبارت ( باری ارمینیاس ) . ۴ - تحلیل قیاس ( انالوطیقای اولی ) . ۵ - برهان ( انا لوطیقای ثانی مشهور بابود قطیقا ) ۶ - جدل ( طوبیقا ) . ۷ - مغالطه یا حکمه المموهه ( سوفسطیقا ) . ۸ - خطابه ( ریطوریقا ) ۹ - شعر ( بوطیقا ) رجوع به هر یک از موارد فوق و رجوع به منطق شود .
فرهنگ معین
(عُ ) [ ع . ] (اِ. ) ۱ - جِ علم . ۲ - مجموعة علم های تجربی .
لغت نامه دهخدا
علوم. [ ع ُ ] ( ع اِ ) ج ِ عِلم. دانشها. رجوع به علم شود :
علوم عالم دانم ولیکن اندر عصر
اگر دو مردم دانم بدان که نادانم.
- علوم ابداعی ؛ صور علمیه حق است ، و جواهر مفارقه اند که صور علمیه خدایند. ( فرهنگ علوم عقلی از رسائل ملاصدرا ص 242 ).
- علوم جزئیه ؛ علومی است که موضوعات آنها أخص از موضوع علوم دیگر باشد، چنانکه موضوع طب از موضوع طبیعی. ( یادداشت مرحوم دهخدا ).
- علوم زبان عربی ؛ دارای چهار رکن است و عبارتند از لغت ، نحو، بیان و ادب. و شناختن آنها برای اهل شریعت ضروریست زیرا مأخذ کلیه احکام شرعی از کتاب و سنت است که به زبان عرب میباشد. رجوع به هر یک از این علوم شود. ( از ترجمه مقدمه ابن خلدون ج 2 ص 1161 ).
- علوم صوفیه ؛ علوم احوال است ، و احوال مواریث اعمال است. و تا کسی را معاملات ظاهر باک نباشد احوال باطن درست نباشد. ( فرهنگ مصطلحات عرفا، از شرح تعرف ج 3 ص 71 ).
- علوم عقلی ؛ مسائلی است که برای انسان طبیعی است ازاینرو که وی دارای اندیشه است. و بنابراین دانشهای مزبور اختصاص به ملت معینی ندارد، و در نوع بشر از آغاز اجتماع و عمران طبیعی وجود داشته است و آنها را به نام علوم فلسفه و حکمت میخوانند ومشتمل بر چهار دانش است : نخست دانش منطق ، و آن علمی است که ذهن را از لغزش در فراگرفتن مطالب مجهول از امور حاصل معلوم ، محافظت میکند. دوم دانش طبیعی ( فیزیک )، که بحث در محسوسات است ، مانند اجسام عنصری و موالید آنها از قبیل کان و گیاه و جانور و اجسام آسمانی و حرکات طبیعی یا نفسی و جز اینها. سوم علوم الهی ( متافیزیک )، که بحث در امور ماورای طبیعت است ، مانندروحانیات. چهارم تعالیم ( ریاضیات )، که بحث در مقادیر است ، و خود مشتمل بر چهار علم است : هندسه ، ارثماطیقی ، موسیقی ، هیئت. ( از ترجمه مقدمه ابن خلدون ج 2 ص 1007 ). رجوع به هر یک از این علوم شود.
- علوم متعارفه ؛ مقدمات علوم مدونه است که به نفس خود ظاهر و آشکار باشد. ( ازکشاف اصطلاحات الفنون ). مبادی تصدیقیه ای که بدیهی هستند.
- علوم مدونه ؛ علومی رانامند که قواعد آن در کتابی تدوین و جمعآوری شده است. ( از کشاف اصطلاحات الفنون ). و آنها عبارتند از: علم اخلاق ، ادب ، اصطرلاب ، اصول ، انشاء، بتانیک ، بیان ، تاریخ طبیعی ، تراپوتیک ، تشریح ، تصوف ، تعبیر، تعویذات ، تفسیر، تواریخ ، جبر و مقابله ، جراثقال ، جغرافیا، جفر، حدیث ، حجاری ، حساب ، حقوق ، حکمت ، دواسازی ، رسم الخط،رَمْل ، شیمی ( کیمیا )، صرف ، طب ، طلسمات ، عدد، عروض ، فرائض ، فقه ، فلاحت ، فیزیک ، فیزیولوژی ، قافیه ، قرائت ، قیافه ، کلام ، کیمیا، محاضرات ( که آن لطیفه گوئی و حاضرجوابی است )، مساحت ، معانی ، معما، مناظر و مرایا، منطق ، موسیقی ، نجوم ، نحو، نقاشی ، هندسه ، هیئت. ( از غیاث اللغات ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ). و رجوع به هر یک ازین علوم شود.
علوم عالم دانم ولیکن اندر عصر
اگر دو مردم دانم بدان که نادانم.
مسعودسعد.
- علوم آثار علوی ؛ علم به افلاک و حرکات فلکی و آثار آنها، و امور و حوادث جوی و نجوم است. ( فرهنگ علوم عقلی ص 411، از مصنفات باباافضل کاشانی ج 1 ص 73 رساله 5 ).- علوم ابداعی ؛ صور علمیه حق است ، و جواهر مفارقه اند که صور علمیه خدایند. ( فرهنگ علوم عقلی از رسائل ملاصدرا ص 242 ).
- علوم جزئیه ؛ علومی است که موضوعات آنها أخص از موضوع علوم دیگر باشد، چنانکه موضوع طب از موضوع طبیعی. ( یادداشت مرحوم دهخدا ).
- علوم زبان عربی ؛ دارای چهار رکن است و عبارتند از لغت ، نحو، بیان و ادب. و شناختن آنها برای اهل شریعت ضروریست زیرا مأخذ کلیه احکام شرعی از کتاب و سنت است که به زبان عرب میباشد. رجوع به هر یک از این علوم شود. ( از ترجمه مقدمه ابن خلدون ج 2 ص 1161 ).
- علوم صوفیه ؛ علوم احوال است ، و احوال مواریث اعمال است. و تا کسی را معاملات ظاهر باک نباشد احوال باطن درست نباشد. ( فرهنگ مصطلحات عرفا، از شرح تعرف ج 3 ص 71 ).
- علوم عقلی ؛ مسائلی است که برای انسان طبیعی است ازاینرو که وی دارای اندیشه است. و بنابراین دانشهای مزبور اختصاص به ملت معینی ندارد، و در نوع بشر از آغاز اجتماع و عمران طبیعی وجود داشته است و آنها را به نام علوم فلسفه و حکمت میخوانند ومشتمل بر چهار دانش است : نخست دانش منطق ، و آن علمی است که ذهن را از لغزش در فراگرفتن مطالب مجهول از امور حاصل معلوم ، محافظت میکند. دوم دانش طبیعی ( فیزیک )، که بحث در محسوسات است ، مانند اجسام عنصری و موالید آنها از قبیل کان و گیاه و جانور و اجسام آسمانی و حرکات طبیعی یا نفسی و جز اینها. سوم علوم الهی ( متافیزیک )، که بحث در امور ماورای طبیعت است ، مانندروحانیات. چهارم تعالیم ( ریاضیات )، که بحث در مقادیر است ، و خود مشتمل بر چهار علم است : هندسه ، ارثماطیقی ، موسیقی ، هیئت. ( از ترجمه مقدمه ابن خلدون ج 2 ص 1007 ). رجوع به هر یک از این علوم شود.
- علوم متعارفه ؛ مقدمات علوم مدونه است که به نفس خود ظاهر و آشکار باشد. ( ازکشاف اصطلاحات الفنون ). مبادی تصدیقیه ای که بدیهی هستند.
- علوم مدونه ؛ علومی رانامند که قواعد آن در کتابی تدوین و جمعآوری شده است. ( از کشاف اصطلاحات الفنون ). و آنها عبارتند از: علم اخلاق ، ادب ، اصطرلاب ، اصول ، انشاء، بتانیک ، بیان ، تاریخ طبیعی ، تراپوتیک ، تشریح ، تصوف ، تعبیر، تعویذات ، تفسیر، تواریخ ، جبر و مقابله ، جراثقال ، جغرافیا، جفر، حدیث ، حجاری ، حساب ، حقوق ، حکمت ، دواسازی ، رسم الخط،رَمْل ، شیمی ( کیمیا )، صرف ، طب ، طلسمات ، عدد، عروض ، فرائض ، فقه ، فلاحت ، فیزیک ، فیزیولوژی ، قافیه ، قرائت ، قیافه ، کلام ، کیمیا، محاضرات ( که آن لطیفه گوئی و حاضرجوابی است )، مساحت ، معانی ، معما، مناظر و مرایا، منطق ، موسیقی ، نجوم ، نحو، نقاشی ، هندسه ، هیئت. ( از غیاث اللغات ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ). و رجوع به هر یک ازین علوم شود.
علوم . [ ع ُ ] (ع اِ) ج ِ عِلم . دانشها. رجوع به علم شود :
علوم عالم دانم ولیکن اندر عصر
اگر دو مردم دانم بدان که نادانم .
- علوم آثار علوی ؛ علم به افلاک و حرکات فلکی و آثار آنها، و امور و حوادث جوی و نجوم است . (فرهنگ علوم عقلی ص 411، از مصنفات باباافضل کاشانی ج 1 ص 73 رساله ٔ 5).
- علوم ابداعی ؛ صور علمیه ٔ حق است ، و جواهر مفارقه اند که صور علمیه ٔ خدایند. (فرهنگ علوم عقلی از رسائل ملاصدرا ص 242).
- علوم جزئیه ؛ علومی است که موضوعات آنها أخص از موضوع علوم دیگر باشد، چنانکه موضوع طب از موضوع طبیعی . (یادداشت مرحوم دهخدا).
- علوم زبان عربی ؛ دارای چهار رکن است و عبارتند از لغت ، نحو، بیان و ادب . و شناختن آنها برای اهل شریعت ضروریست زیرا مأخذ کلیه ٔ احکام شرعی از کتاب و سنت است که به زبان عرب میباشد. رجوع به هر یک از این علوم شود. (از ترجمه ٔ مقدمه ٔ ابن خلدون ج 2 ص 1161).
- علوم صوفیه ؛ علوم احوال است ، و احوال مواریث اعمال است . و تا کسی را معاملات ظاهر باک نباشد احوال باطن درست نباشد. (فرهنگ مصطلحات عرفا، از شرح تعرف ج 3 ص 71).
- علوم عقلی ؛ مسائلی است که برای انسان طبیعی است ازاینرو که وی دارای اندیشه است . و بنابراین دانشهای مزبور اختصاص به ملت معینی ندارد، و در نوع بشر از آغاز اجتماع و عمران طبیعی وجود داشته است و آنها را به نام علوم فلسفه و حکمت میخوانند ومشتمل بر چهار دانش است : نخست دانش منطق ، و آن علمی است که ذهن را از لغزش در فراگرفتن مطالب مجهول از امور حاصل معلوم ، محافظت میکند. دوم دانش طبیعی (فیزیک )، که بحث در محسوسات است ، مانند اجسام عنصری و موالید آنها از قبیل کان و گیاه و جانور و اجسام آسمانی و حرکات طبیعی یا نفسی و جز اینها. سوم علوم الهی (متافیزیک )، که بحث در امور ماورای طبیعت است ، مانندروحانیات . چهارم تعالیم (ریاضیات )، که بحث در مقادیر است ، و خود مشتمل بر چهار علم است : هندسه ، ارثماطیقی ، موسیقی ، هیئت . (از ترجمه ٔ مقدمه ٔ ابن خلدون ج 2 ص 1007). رجوع به هر یک از این علوم شود.
- علوم متعارفه ؛ مقدمات علوم مدونه است که به نفس خود ظاهر و آشکار باشد. (ازکشاف اصطلاحات الفنون ). مبادی تصدیقیه ای که بدیهی هستند.
- علوم مدونه ؛ علومی رانامند که قواعد آن در کتابی تدوین و جمعآوری شده است . (از کشاف اصطلاحات الفنون ). و آنها عبارتند از: علم اخلاق ، ادب ، اصطرلاب ، اصول ، انشاء، بتانیک ، بیان ، تاریخ طبیعی ، تراپوتیک ، تشریح ، تصوف ، تعبیر، تعویذات ، تفسیر، تواریخ ، جبر و مقابله ، جراثقال ، جغرافیا، جفر، حدیث ، حجاری ، حساب ، حقوق ، حکمت ، دواسازی ، رسم الخط،رَمْل ، شیمی (کیمیا)، صرف ، طب ، طلسمات ، عدد، عروض ، فرائض ، فقه ، فلاحت ، فیزیک ، فیزیولوژی ، قافیه ، قرائت ، قیافه ، کلام ، کیمیا، محاضرات (که آن لطیفه گوئی و حاضرجوابی است )، مساحت ، معانی ، معما، مناظر و مرایا، منطق ، موسیقی ، نجوم ، نحو، نقاشی ، هندسه ، هیئت . (از غیاث اللغات ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). و رجوع به هر یک ازین علوم شود.
- || (اصطلاح تصوف ) علوم مدونه در مقابل علوم غیرمدونه است ، و مراد علوم ذوقی و حالی و دریافتی است نه علوم بافتی . (فرهنگ مصطلحات عرفا ص 286).
علوم عالم دانم ولیکن اندر عصر
اگر دو مردم دانم بدان که نادانم .
مسعودسعد.
- علوم آثار علوی ؛ علم به افلاک و حرکات فلکی و آثار آنها، و امور و حوادث جوی و نجوم است . (فرهنگ علوم عقلی ص 411، از مصنفات باباافضل کاشانی ج 1 ص 73 رساله ٔ 5).
- علوم ابداعی ؛ صور علمیه ٔ حق است ، و جواهر مفارقه اند که صور علمیه ٔ خدایند. (فرهنگ علوم عقلی از رسائل ملاصدرا ص 242).
- علوم جزئیه ؛ علومی است که موضوعات آنها أخص از موضوع علوم دیگر باشد، چنانکه موضوع طب از موضوع طبیعی . (یادداشت مرحوم دهخدا).
- علوم زبان عربی ؛ دارای چهار رکن است و عبارتند از لغت ، نحو، بیان و ادب . و شناختن آنها برای اهل شریعت ضروریست زیرا مأخذ کلیه ٔ احکام شرعی از کتاب و سنت است که به زبان عرب میباشد. رجوع به هر یک از این علوم شود. (از ترجمه ٔ مقدمه ٔ ابن خلدون ج 2 ص 1161).
- علوم صوفیه ؛ علوم احوال است ، و احوال مواریث اعمال است . و تا کسی را معاملات ظاهر باک نباشد احوال باطن درست نباشد. (فرهنگ مصطلحات عرفا، از شرح تعرف ج 3 ص 71).
- علوم عقلی ؛ مسائلی است که برای انسان طبیعی است ازاینرو که وی دارای اندیشه است . و بنابراین دانشهای مزبور اختصاص به ملت معینی ندارد، و در نوع بشر از آغاز اجتماع و عمران طبیعی وجود داشته است و آنها را به نام علوم فلسفه و حکمت میخوانند ومشتمل بر چهار دانش است : نخست دانش منطق ، و آن علمی است که ذهن را از لغزش در فراگرفتن مطالب مجهول از امور حاصل معلوم ، محافظت میکند. دوم دانش طبیعی (فیزیک )، که بحث در محسوسات است ، مانند اجسام عنصری و موالید آنها از قبیل کان و گیاه و جانور و اجسام آسمانی و حرکات طبیعی یا نفسی و جز اینها. سوم علوم الهی (متافیزیک )، که بحث در امور ماورای طبیعت است ، مانندروحانیات . چهارم تعالیم (ریاضیات )، که بحث در مقادیر است ، و خود مشتمل بر چهار علم است : هندسه ، ارثماطیقی ، موسیقی ، هیئت . (از ترجمه ٔ مقدمه ٔ ابن خلدون ج 2 ص 1007). رجوع به هر یک از این علوم شود.
- علوم متعارفه ؛ مقدمات علوم مدونه است که به نفس خود ظاهر و آشکار باشد. (ازکشاف اصطلاحات الفنون ). مبادی تصدیقیه ای که بدیهی هستند.
- علوم مدونه ؛ علومی رانامند که قواعد آن در کتابی تدوین و جمعآوری شده است . (از کشاف اصطلاحات الفنون ). و آنها عبارتند از: علم اخلاق ، ادب ، اصطرلاب ، اصول ، انشاء، بتانیک ، بیان ، تاریخ طبیعی ، تراپوتیک ، تشریح ، تصوف ، تعبیر، تعویذات ، تفسیر، تواریخ ، جبر و مقابله ، جراثقال ، جغرافیا، جفر، حدیث ، حجاری ، حساب ، حقوق ، حکمت ، دواسازی ، رسم الخط،رَمْل ، شیمی (کیمیا)، صرف ، طب ، طلسمات ، عدد، عروض ، فرائض ، فقه ، فلاحت ، فیزیک ، فیزیولوژی ، قافیه ، قرائت ، قیافه ، کلام ، کیمیا، محاضرات (که آن لطیفه گوئی و حاضرجوابی است )، مساحت ، معانی ، معما، مناظر و مرایا، منطق ، موسیقی ، نجوم ، نحو، نقاشی ، هندسه ، هیئت . (از غیاث اللغات ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). و رجوع به هر یک ازین علوم شود.
- || (اصطلاح تصوف ) علوم مدونه در مقابل علوم غیرمدونه است ، و مراد علوم ذوقی و حالی و دریافتی است نه علوم بافتی . (فرهنگ مصطلحات عرفا ص 286).
فرهنگ عمید
= علم
علم#NAME?
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] منظور از علوم در این نوشته، دانش های بشری است که همواره مورد توجه اکید دین اسلام نیز بوده است.
آیین اسلام ارجی بسیار بر علم و طلب علم می نهد و آن را مقدمه ای برای کسب معرفتقلبی و تکامل روحی می داند. ترغیب و تشویق بی نظیر اسلام به طلب علم، موجب گشت تا مسلمانان با شور و شوق فراوان به دانش های گوناگون رو کنند و با فرهنگ و دانش دیگر ملل نیز آشنا گردند. فهم قرآن و راه یافتن به باطن این کتاب ژرف آسمانی، از مهم ترین رویکرد گسترده مسلمانان به علم بوده است. مسلمانان، علوم خویش را با پژوهش قرآنی و جست و جو در معانی و مفاهیم آیات قرآن آغازیدند. نخستین شهر مسلمانان که جنب و جوش علمی در آن پیدا شد، مدینه بود و نخستین مرکز علمی مسلمانان، مسجد بود. مسلمانان در مسجد می نشستند و درباره معانی قرآن و سنت و صفات خداوند متعال گفت و گو می کردند.نخستین معلم اسلام نیز شخص پیامبر اسلام (ص) بود.
تقسیم بندی علوم
دانشمندان مسلمان، با الهام از تأکیدهای دین اسلام بر یادگیری علوم و نیز با توجه به سیر تحولات و تطورات علوم در جامعه اسلامی، دسته بندی زیر را پیش کشیده و علوم را به چهار دسته تقسیم کرده اند:۱. علومی که موضوع آنها، اصول و فروع اسلام است و به قرآن و سنت استناد مستقیم دارند، مانند علم کلام و فقه؛۲. علومی که ابزار علوم دسته نخست اند، مانند منطق و اصول فقه؛۳. علومی که از کتاب و سنّت برنخاسته اند و دینی نیستند، ولی آموختن آنها برای زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان واجب است، مانند دانش سیاست و تجارت؛۴. علومی که جزو علوم پیش گفته نیستند؛ ولی به گونه ای راهی به میان مسلمانان یافته اند، مانند علم نجوم.
آیین اسلام ارجی بسیار بر علم و طلب علم می نهد و آن را مقدمه ای برای کسب معرفتقلبی و تکامل روحی می داند. ترغیب و تشویق بی نظیر اسلام به طلب علم، موجب گشت تا مسلمانان با شور و شوق فراوان به دانش های گوناگون رو کنند و با فرهنگ و دانش دیگر ملل نیز آشنا گردند. فهم قرآن و راه یافتن به باطن این کتاب ژرف آسمانی، از مهم ترین رویکرد گسترده مسلمانان به علم بوده است. مسلمانان، علوم خویش را با پژوهش قرآنی و جست و جو در معانی و مفاهیم آیات قرآن آغازیدند. نخستین شهر مسلمانان که جنب و جوش علمی در آن پیدا شد، مدینه بود و نخستین مرکز علمی مسلمانان، مسجد بود. مسلمانان در مسجد می نشستند و درباره معانی قرآن و سنت و صفات خداوند متعال گفت و گو می کردند.نخستین معلم اسلام نیز شخص پیامبر اسلام (ص) بود.
تقسیم بندی علوم
دانشمندان مسلمان، با الهام از تأکیدهای دین اسلام بر یادگیری علوم و نیز با توجه به سیر تحولات و تطورات علوم در جامعه اسلامی، دسته بندی زیر را پیش کشیده و علوم را به چهار دسته تقسیم کرده اند:۱. علومی که موضوع آنها، اصول و فروع اسلام است و به قرآن و سنت استناد مستقیم دارند، مانند علم کلام و فقه؛۲. علومی که ابزار علوم دسته نخست اند، مانند منطق و اصول فقه؛۳. علومی که از کتاب و سنّت برنخاسته اند و دینی نیستند، ولی آموختن آنها برای زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان واجب است، مانند دانش سیاست و تجارت؛۴. علومی که جزو علوم پیش گفته نیستند؛ ولی به گونه ای راهی به میان مسلمانان یافته اند، مانند علم نجوم.
wikifeqh: علوم
پیشنهاد کاربران
دانشان
دانش علم
دانشان، دانشها
دانش ها
علوم کونین: دانش های دو جهان
ای چارده ساله قرة العین
بالغ نظر علوم کونین
( لیلی و مجنون، نظامی، ص ۶۶ )
ای چارده ساله قرة العین
بالغ نظر علوم کونین
( لیلی و مجنون، نظامی، ص ۶۶ )
علوم. . . دانش ها
عالم و بسیار دانا مخالف جهول یعنی بسیار نادان
کلمات دیگر: