دین

آرژانتین • شیلی • کلمبیا • پروبولیوی • برزیل • پاراگوئهنبو
ایسلند • ایرلند • بریتانیاپرتغال • اسپانیا • ایتالیا • فرانسههلند • بلژیک • آلمانسوئیس • لوکزامبورگ • اتریشدانمارک • سوئد • نروژ • فنلاندلهستان • لتونی • مولداوی • روسیهآلبانی  • بوسنی و هرزگوین  • کرواسیمقدونیه  • مونته نگرو  • صربستان  • اسلوونیبلغارستان • رومانی • یونان • قبرس مالت • ترکیه
الجزیره • نیجریه • سودان • اتیوپی • ساحل عاجاوگاندا • زامبیا • کنیا • آفریقای جنوبی
مصر • فلسطین • لبناناردن • ارمنستان • آذربایجانایران • عراق • سوریه • قبرس • ترکیهافغانستان • پاکستان • هندنپال • سریلانکا • ویتنامچین • هنک کونگ • مکه • تایوانکره شمالی • کره جنوبی • ژاپنمالزی • سنگاپور • فیلیپین

دین (religion)
دین در زبان عربی به معنای «جزا» و شریعت به معنای «راه» و در زبان های لاتین religion از مصدر لاتینی religare به معنی «پیونددادن»؛ پیوند انسان با خدا. در حالت کلّی، دین به نظام عقیدتی یا فلسفه ای که اغلب متضمن پرستش خدا یا خدایان است اطلاق می شود. در معنای عام و گستردۀ آن، باور به نیروی فوق طبیعی شرط لازم آن نیست چنان که مثلاً در ادیان بودا و کنفوسیوس وجود ندارد اما برخی، این قبیل نظامات فکری و اخلاقی را نه به عنوان دین بلکه مکتب هایی می دانند که شباهت هایی با دین دارند. ولی در هر حال ایمان با پاداش همراه است، پاداشی که گاه از آن به رهایی از حیات انسانی (دین بودا) یا بهره مندی از حیات اخروی (مسیحیت، اسلام) یا فواید دنیوی (همچون در بودایی گری سوکا گاکّایی) تعبیر می شود. ادیان را ـ که در طول تاریخ اشکال گوناگونی به خود گرفته اند ـ می توان در یک تقسیم بندی کلی در چند دسته جای داد: ادیان باستانی و پان تئیستی (یا: همه خداپنداری) مانند دین های بابلی، آشوری، مصری، یونانی و رومی؛ ادیان جاندارانگارانه یا چند گانه پرستانه، از قبیل ادیان کهن افریقای مرکزی، امریکای لاتین و جزایر کارائیب؛ و دین های دیرین سال سرخ پوستان امریکا، مائوری ها، بومیان استرالیا، و اقوام جاوه ای؛ ادیان شرقی، مثل ادیان هندو، بودایی، جِین، زردشتی، کنفوسیوسی، دائو/تائو، و شینتو؛ دین های صاحب کتاب یا ادیان ابراهیمی مانند یهودیت، مسیحیت (که سه مذهب بزرگش کاتولیک و ارتُدوکس و پروتستان است) و اسلام (که دو مذهب عمده اش تسنن و تشیع است)؛ و دین های تلفیقی و اشتقاقی، مانند مورمون ها در امریکا.
دین و رفتار. یکی از وجوه مشترک دین ها اعتقاد به نظارت خدا (یا خدایان) بر رفتار افراد و قضاوت او در مورد آن است، اگر چه معیارهای اخلاقی منتسب به خدا در ادیان مختلف بسیار متفاوت اند. پس باید از خدا فرمان برد؛ یا دست کم خشم او را نباید برانگیخت، وگر نه انسان کیفر خواهد دید. کمک خدا را معمولاً از راه هایی می توان به دست آورد. در غالب دین ها اعتقاد به پاداش و کیفر پس از مرگ نیز وجود دارد. علاوه بر این مفاهیم عمومی، انبوهی از مناسک و اعمال هم مانند توبه، دعا، اعیاد، و قربانی با ادیان همراه است. دین ها معمولاً تعلیماتی هم دربارۀ اخلاق و آخرت دارند. مطالعات دینی و دین پژوهی تطبیقی به مطالعۀ بی طرفانۀ ادیان می پردازد. از میان انواع مطالعات دینی می توان از روان شناسی دین، فلسفه دین و جامعه شناسی دین نام برد. در روان شناسی دین که حالات روانیِ متأثر از دین ـ مانند خلسه، تسخیر شدگی شیطانی، توکل درمانی ـ و علل احتمالی آن ها بررسی می شود؛ «فلسفۀ دین» با مطالعه و بررسی مسائل کلی مربوط به دین، هم پوشی زیادی با الهیات پیدا می کند. تا دورۀ روشنگری در غرب، جهان شمولی دین مسلّم تلقی می شد، اگر چه می دانستند اقسام متفاوتی دارد. در برخی از کشورهای غربی مانند امریکا اعتقاد دینی هنوز قوی است، ولی جوامع غربیِ دیگر، اغلب غیرمذهبی اند.
علل اعتقاد دینی. برخی روان شناسان و جامعه شناسان را عقیده بر این است که ریشۀ دین احتمالاً در فکر فرورفتن انسان دربارۀ ناشناخته ها، نیازش به یافتن توضیحی برای پدیده های دشوار فهم، مبهوت شدنش دربرابر نیروهای طبیعت، نیاز روانی اش به تکیه گاه خارجی، و حرمت قائل شدنش برای نیاکان خویش یا توتم های قبیله اش بوده باشد. یونگ و آدلر دو تن از روان کاوانی که بعد از فروید کارهای او را دنبال کردند، طی پژوهش های خود نشان دادند که گرایش به دین ریشه در ضمیر ناخودآگاه و سرشت مشترک آدمی دارد. آنان علاوه بر سه بعد مستقل روحی ـ حقیقت جویی، زیبادوستی، نیکی که به ترتیب خاستگاه علم، هنر و اخلاق اند ـ از حس مستقل دیگری که از آن به عنوان «حس قدسی» یا «حس پرستش» یا «حس دینی» نام برده شده است، در ضمیر آدمی خبر دادند که خاستگاه تمایلات دینی در انسان است. آنان اظهار داشته اند که در زیر مرتبۀ روان ناخودآگاه فردی ـ که مولد تمایلات مطرود است ـ در هر فردی از افراد بشر یک روان ناخودآگاه جمعی وجود دارد که از عناصر جبلّی مشترک بین تمام افراد بشر ترکیب شده است. مبدأ حس دینی در این روان ناخودآگاه جمعی قرار دارد. بعدها روان پژوهان دیگر نیز این موضوع را پی گیری و آن را بسط و گسترش داده اند. قرآن کریم نیز خاستگاه دین حنیف را سرشت آدمی ـ که آفرینش او بر آن اساس صورت گرفته ـ می داند (۳۰، روم) و طبیعی است آن جا که امری برخاسته از انگیزۀ اصیل فطری است، جست وجوی علت دیگر ـ از قبیل ترس و جهل و امثال آن ـ برای آن منطقاً منتفی است. بسیاری از دین پژوهان استمرار دین خواهی آدمی در طول تاریخ را، هرچند در شکل های گوناگون و به رغم همۀ فراز و فرودها، دلیل دیگری برای فطری بودن دین دانسته اند و توضیح داده اند که هر آنچه فطری و جبلّی است، همواره با آدمی است هرچند به طور موقت، بنابه شرایطی، ظاهراً از آن فاصله بگیرد ولی در نهایت، راهی برای گریز همیشگی از آن ندارد. نکته دیگر این که قرآن حقیقت دین الهی را یکی بیش نمی داند و همه دین های آسمانی را اسلام ـ در معنای کلی آن ـ می خواند (۱۹، آل عمران) و پیامبران پیشین را مسلمان می داند. بر این اساس است که کلمه دین در قرآن به صورت مفرد آمده و حالت جمع آن (ادیان) به کار نرفته است. از منظر قرآن، دین «راهی برای زندگی» است که مصالح دنیوی و اخروی انسان را دربرمی گیرد و با پشتیبانی از عقل و فطرت آدمی ـ که از آن به عنوان پیامبر درونی یاد می کند ـ راه بهتر زیستن را به وی می نمایاند.

دین (فقه). دِیْن (فقه)
اصطلاحی فقهی، مالی است که به یکی از اسباب، برای کسی در ذمۀ دیگری ثابت می شود. مثلاً کسی مالی را به نسیه می خرد و قیمت آن در ذمۀ خریدار قرار می گیرد. یا کسی مالی را به دیگری قرض می دهد، به ازای آن، در ذمۀ قرض گیرنده، برای قرض دهنده، مالی ثابت می شود. به کسی که ذمه اش مشغول است مدیون یا مدین و به طرف دیگر دائن یا عزیم گویند. قرض، اخص از دین است و یکی از اسباب استقرار دین در ذمه به شمار می رود. زیر بار دین رفتن، بدون احتیاج، مکروه است. دین اگر حال بود یا وعده داری بود که موعد آن فرا رسیده است، واجب است که پرداخت شود. در این صورت مدیون باید مایملک خود را برای ادای دین بپردازد یا بفروشد. خانه، لوازم خانه، لباس، مرکب و قوت روزانه از مستثنیات فروش مایملک برای ادای دین است. به نظر بسیاری فقیهان، بیع دین به دین صحیح نیست؛ یعنی دو دائن مال هایی را که در ذمۀ دیگران دارند، به همدیگر بفروشند. با مرگ مدیون، دین به خلاف مرگ دائن حالّ می شود.

دین (مقیاس). دین (مقیاس)(dyne)
یکای سی جی اِس نیرو، با نماد dyn. ۱۰۵ دین برابر یک نیوتون نیرو است. بنابه تعریف، دین نیرویی است که هرگاه به جرم یک گرم وارد شود، آن را یک سانتی متر بر ثانیه در ثانیه شتاب می دهد.

دین یک جهان بینی و مجموعه ای از باورها است که می کوشد توضیحی برای یک رشته از پرسش های اساسی مانند چگونه زیستن ارائه دهد.
• «آدم های سربراه و پرکاری وجود دارند که مذهب را همچون نشانی از انسان برتر به سینه خود نصب کرده اند، این افراد کاملأ پای بند مذهب خواهند ماند زیرا باعث زیبائی آن ها است.» -> فریدریش نیچه
• «آزادی، مذهب جدید است، مذهب زمان ما.» -> هاینریش هاینه
• «آنچه در آئین مسیحیت رایج است به همان اندازه نیز در بودائیسم اعتبار دارد. جامعه راهبان بودایی - به عنوان مثال در تبت - به شدت مخالف آموزش، ضدبشر و ستم پیشه است.» -> برتراند راسل
• «آنها اسلامی را می خواستند که آزادی را ولنگاری می دانست. اسلامی را می خواستند که مردم سالاری را شرک می دانست و مخالف را معاند و معاند را برانداز و برای نابودی آن برانداز هر عملی را مجاز می دانست. آنها اسلامی را می شناختند که تحمل و مدارا را ضد دین می دانست و با تحریک احساسات دین داران و تئوریزه کردن خشونت و ترور، جوانان متدین و دین دار را به اعمال خشونت در جامعه ترغیب می کرد.» -> محمد خاتمی
• «آنکه خبردار شد ز مسئله عشق// کار ندارد به هیچ ملت و مذهب» -> فروغی بسطامی
• «اگر دین را اینچنین ببینیم که در مقابل دنیای انسان و آزادی، حرمت و کرامت انسانی و عدالت قرار بگیرد، طبیعی است که زدگی از دین پیدا می شود و ما در اسلام چنین چیزی را قبول نداریم.» ۲۲ آوریل ۲۰۱۷/ ۲ اردیبهشت ۱۳۹۶؛ «در یکصدودهمین نشست تخصصی ماهانه بنیاد باران» -> محمد خاتمی
• «اراده ای هست که می خواهد اختلافات را در منطقه ما ریشه ای تر کند. به همین دلیل به اختلافات قومی و مذهبی عجیب دامن زده می شود و هر روز بیشتر برای ما احساس ترس ایجاد می کند.» -> محمد خاتمی
• «از این روست که از عالمان همهٔ ادیان و متفکران و دانشمندان و هنرمندان سراسر جهان و از همهٔ نهادهای بین المللی و منطقه ای مجدّانه می خواهم که برای پیشبرد این مهم، در برابر امواج غیریت سازیی های مصنوعی که ابزار دست قدرت های خشونت گراست بایستند و بخصوص برای بیرون بردن حریم قدسی پیامبران و مقدسات همهٔ ادیان از عرصهٔ منازعات سیاسی و فرهنگی به اقدامات مؤثر بین المللی و تلاش های جدید حقوقی بیندیشند.» -> محمد خاتمی
• «اکثر مذهب ها تأثیری در بهبودی انسان ندارند ولی به آن ها هشدار می دهند. آیا این بی فایده است؟» -> الیاس کانه تی
• «اگر کلیهٔ مذهب ها را عمیقأ بررسی نمائیم خواهیم دید که ساختار همگی آن ها بر اساس افکاری کم و بیش متضاد که در افسانه ها به چشم می خورد، بنا شده است؛ باور کردنی نیست اگر انسانی باعقل سالم و نگاهی انتقادی به آن ها بنگرد و به نادرستی آن ها پی نبرد.» / auf die Frage, ob die katholischen Schulen in Preußen abzuschaffen seien -> فریدریش کبیر
• «اگر مذهب ما را تسلی نمی داد زندگی -> لئو تولستوی
• «امثال و حکم بخش مهمی از گنجینه زبان است. ضرب المثل خزانه ای است مملو از جهان بینی، آرا و عقاید، قوانین و احکام، آموخته ها و تجارب، ادیان و آداب و رسوم تمام انسان ها و مبین ذکاوت و درایت آن هاست.» -> کارل فریدریش ویلهلم واندر
• «امروز وقتی به تاریخ می نگریم حکومت هایی را می بینیم که منتسب به دین هستند و نیز از تمدن اسلامی، معارف، علوم و فرهنگِ پاگرفته در دنیای اسلام، نشان می بینیم. در شاخه ها و شعبه های اسلام متحقق در تاریخ، شاهد آراء، سلیقه ها و تجربه های گوناگونی هستیم که جملگی خود را اسلامی می دانند و بر باور خویش چنان استوارند که گاه به کشاکش ها و درگیری های خونین نیز تن می دهند.» -> محمد خاتمی
• «انسان به لحاظ ساختار بدنی خود، یک حیوان مذهبی است.» -> ادموند بارک
• «انسان در مذهب، ارضاء نفس خویش را می جوید؛ مذهب بالاترین نقدینه اوست.» -> لودویگ فویرباخ
• «ای مغ بچه از مهر بده جام می ام// کامد ز نزاع سنی و شیعه قی ام// گویند که جامیا چه مذهب داری// صد شکر که سگ سنی و خر شیعه نی ام» -> عبدالرحمن جامی
• «باز در دین چون خر لنگ آید او// دست زیر سنگ، بی سنگ آید او» -> عطار نیشابوری
• «بشر دوپا، دارای دو بینش است: بینش اول برای دوران خوب زندگی و بینش دوم برای دوران ناخوشی؛ بینش دوم نامش مذهب است.» -> کورت توخلسکی
• «به تمام مذاهب باید به دیدهٔ احترام و اغماض نظر داشت و حکومت باید مراقبت نماید تا کسی مزاحم دیگری نشود، چون در این جا باید هرفردی مطابق با عمل و ایمان خود به آرامشِ جاودانی بپیوندد.» -> فریدریش کبیر / auf die Frage, ob die katholischen Schulen in Preußen abzuschaffen seien
• «به سختی می توان در بین مغزهای متفکر جهان کسی را یافت که دارای یک نوع احساس مذهبی مخصوص به خود نباشد، این مذهب با مذهب یک شخص عادی فرق دارد.» -> آلبرت اینشتین
• «به طور کلی تعلیات مذهبی ژاپن، روح فضیلت، ثبات و شجاعت و تحمل و امانت و تسلط بر نفس را در تمام افراد از مرد و زن پدید می آورد و همین صفات ملت ژاپن را در شمار ملل معظم دنیا در آورده است.» -> لرد آویبوری
• «به محض این که مذهب طمع در فلسفه کند، انحطاطش حتمی است.» -> هاینریش هاینه
• «به نظر من بزرگ ترین مطالبه زنان (افغانستان) بازتعریف احکام و دستورهای دینی است. زنان می خواهند هویت و جایگاه خود را در بطن دین بازیابند. باید با تأویل بنیادگرایانه و زن ستیزانه از دین مبارزه کرد.»• «به نظر من تمام چالش های ما از تعابیر نادرست از سنت، مذهب و مدرنیته نشأت می گیرد.»• «به نیروتر آن کس که از راه دین// کند بردباری گه خشم و کین» -> اسدی طوسی
• «به وظایف خود عمل کن: این جمله حاوی مفاد آموزشی تمام مذاهب است.» -> هاینریش فن کلایست
• «بی آزاری بهترین دین است.» -> ضرب المثل سانسکریتی
• «تصور غلط وجود دارد و آن اینکه دین فضای گریه است در حالی که خدا آفرین می گوید کسی را عامل شادی مردم است و قاعده این است که خنده ارزش دارد.»• «تا کی ز خُم هوس شوی رنگارنگ// روزت شب اسلام و شبت شهر فرنگ// زین مذهب تردید به جایی نرسی// یا رومی روم باش یا زنگی زنگ» -> ادیب کرمانی
• «تا زمانی که انسان به گرد خود بچرخد، مذهب فقط خورشیدی تخیلی است که به گرد انسان می چرخد.»• «تمدن و مذهب، یکدیگر را متقابلأ حذف می کنند.» -> آرتور چارلز کلارک
• «جائی که آموزش عفت و ایمان به سادگی انجام پذیر نیست، آموزش مذهب به مراتب مشکل تر است.» / Gedanken, Versuche und Maximen -> ژوزف ژوبرت
• «جهان را بی ثباتی رسم و دین است// همیشه عادت دنیا همین است» -> عبید زاکانی
• «جهان، روز خوش نخواهد دید مگر وقتی که از خداپرستی دست بدارد.» -> ژان مارک لامتری
• «چراغ مذهب یکی پس از دیگری خاموش می شود اما تفکر مذهبی که خالق آن ها است، هرگز نابود نخواهد شد.» -> ژان پل
• «حماقت انسان دین را آورد و دین حماقت انسان را جاودانه کرد.» -> کارل مارکس
• «خالص ترین فلسفه زن، مذهب است.» -> کارل ژوئل
• «دین همه اش پند دادن و راستی است ؛ برای خدا و کتابش و پیامبرش، و برای پیشوایان و عامهٔ مسلمانان.»• «دین شناخت معنای جهان، معنای زندگانی و زیستن به آیین خرد است.» -> احمد کسروی
• «در حال حاضر، هرگونه اعتراضی به دولت چین مبنی بر اعمال فشار بر فرهنگ مردم تبت، قابل قبول و مورد تأیید می باشد. اما نباید فراموش کرد که منشأ و مبدأ فرهنگ تبت، مذهبی است که بیش از هر پدیده دیگری ظالمانه و مردم تبت را به شیوه منحط ترین دیکتاتوری ها تحت ستم قرار داده بود. از این رو، باید از ابراز احساساتِ غیر منقدانه به سود دالای لاما و ترسایانِ تبتی، دوری جست.» -> اولریش ویکرت - ۱۲ اکتبر ۱۹۹۷ / Tagesthemen
• «درحالی که بسیاری از روشنفکرانی که گرایش دینی دارند، به آن چیزی می آویزند که او را «مابعدالطبیعه ای فردی» می نامد، کارتر یکی از اعضای کلیسای پروتستان، دین را به عنوان سنت عبادت گروهی تعریف می کند.» -> ریچارد رورتی
• «در حکومت های عادله، یعنی حکومت های مشروطه و جمهوری، مبنای حکومت ها بر تقواست. تقوای دینی نه، تقوای مدنی.» -> دهخدا
• «در دوران جهالت، مذهب بهترین راهنمای ملت ها بود، همان طور که در شب های تاریک و ظلمانی یک نفر نابینا، بهترین راهنما است؛ او، راه را بهتر از بینایان از چاه تمیز می دهد. اما، احمقانه خواهد بود که پس از طلوع خورشید، از آن کور پیروی کنیم.» -> هاینریش هاینه
• «دین بدون علم کور است و علم بدون دین لنگ است.» -> آلبرت اینشتین
• «دین برای فراغت خاطر و آرامش خیال بیشتر از آنچه بتوانیم تصور کنیم مفید است، در روزگار بدبختی و بیچارگی، دین بهترین وسیله ای است که ما را تسلیت داده، فشار ناراحتی ها را سبک تر می سازد.» -> لرد آویبوری
• «دین بهترین وسیله است برای ساکت نگه داشتن مردم.» -> ناپلئون بوناپارت
• «دین عبارت است از شناختن تکالیف بشری در شکل اوامر خدائی.» -> کانت
• «دین فقط یکی است، اما عقیده ممکن است انواع زیادی داشته باشد.» -> کانت
• «دین مسیح و تبلور آن در تشکیلات کلیسایی، دشمن اصلی و بازدارنده رشد اخلاقی بوده و می باشد.» -> برتراند راسل
• «دین ناشی از عقل محدود و قاصر بشری است.» -> فردریش انگلس
• مردم همیشه در ثروت و آرامش به خدا شک می کنند ولی وقتی که کاسه ها و کیسه ها خالی شد خداپرستی شروع می شود.منسوب به ویل دورانت• «دیانت با فطرتِ انسان سازگار است و بدبخت ترین انسان، کسی است که دین ندارد. حتّی از لحاظِ جامعه شناسی هم، حذفِ عنصرِ دین از جامعه یعنی گرفتنِ مهم ترین اساسِ هویّتِ جمعی از یک جامعه... .» سخنرانی در دیدار با اعضای شورای مرکزی جمعیّتِ مؤتلفه اسلامی، ۱۸/۵/۱۳۷۷، برگرفته از کتابِ «احزاب و شوراها، نشرِ طرحِ نو، ۱۳۸۸، ص ۲۰ -> سید محمد خاتمی
• «زیان کسان از پی سود خویش // بجویند و دین اندر آرند پیش» -> فردوسی
• «عارفان، فیلسوفان، متکلمان، محدثان، فقیهان و اهل ظاهر و اصحاب تأویل و باطن هرکدام با زاویه دید خود به سراغ دین و قرآن رفته اند و برداشت های خاص خود را داشته اند که این اختلاف اگر به تنازع نیانجامد و اگر انسان برداشت محدود و تغییرپذیر خود را با حقیقت جاودان دین یکی نداند منشأ خیر و پویایی است.» -> محمد خاتمی
• «عیسی به عنوان روشن بینی غیب گوی معرفی می شود که اگر در روزگار ما متولد می شد جایش گوشه دارالمجانین و تیمارستان ها بود.» -> فریدریش نیچه
• «فرانسوی ها فکر کردند: اگر با ادبیات زیبای ما الفتی گرفتند، به شناخت واقعی آلمان دست می یابند. از این رو، در وضعیتی کاملأ جاهلانه فقط به درکی قشری نائل شدند. تا زمانی که به مفهوم واقعی مذهب و فلسفه آلمان پی نبرند، ادبیات زیبای ما همچون گُلی بی بو و مجموعه اندیشه های آلمانی برای آن ها معمائی بیگانه گداز خواهد ماند.» -> هاینریش هاینه
• «قدرت در روزگار ما بی مقصد، بی مسؤولیت و حتی بی خواست و آرزو است. قدرت چیزی جز خود را نمی خواهد و قدرتی که در پی دستیابی به قدرت است، مصداق بارز «نهیلیسم» است و این است فاجعه بزرگ روزگار ما که در جنگها، اشغال ها، آوارگی انسان ها، پایمال کردنِ حق و حقوق ملت ها و ترور و خشونت تجلی می کند و این است راز و رمز مصیبتی که در اثر استخدام علم، هنر و دین توسط قدرت و اشتهای سیری ناپذیر قدرت های ریز و درشت روزگار ما برای استیلا برآنچه آن را «غیرخودی» و «دیگری» می دانند نصیب ما شده است و جهان ما را ناامن و از نعمت محبت و همدلی محروم کرده است.» -> محمد خاتمی
• «قومی زپی مذهب و دین می سوزند// قومی زبرای حور عین می سوزند// من شاهد و می دارم و باغی چو بهشت// ویشان همه در حسرت این می سوزند» -> عبید زاکانی
• «کسی که فقط یک دین را می شناسد دین دار نیست.» -> ماکس مولر
• «کلیسا بود که پرینلی را به خاطر این سخن که: "ستارگان از جای خود نمی افتند!" با ضربات شلاق مجروح کرده، کامپانلا را به خاطر آن که از وجود دنیاهای بیشمار دم زده بود، به جرم دخالت در امر آفرینش بیست و هفت بار به زندان و شکنجه محکوم کرد. گالیله را به خاطر اعتقادش به گردش زمین به زندان افکند، کریستف کلمب را به خاطر کشف سرزمینی که در تورات ذکر نشده بود زندانی ساخت و پاسکال را به نام مبانی مذهب، مونتنیه را به نام مبانی اخلاق ومولیر را به نام مبانی مذهب و اخلاق تکفیر کرد.» -> ویکتور هوگو
• «که ارباب معانی نیک دانند// که دین و ملک باهم توأمانند» -> خواجوی کرمانی
• «گناه، حاصل تفکرات مذهبی است، تقصیر، از مقوله اخلاقیات است.» -> هرمان کستن
• «ما معتقدیم اصل دین جاودانه است و کهنه و نو ندارد، اما اندیشهٔ انسان ها، نو و کهنه می شود.»• «ما باید بدانیم که با کدام پیش فرض ها سراغ دین خدا می رویم و چگونه آن ها را استنباط می کنیم و چگونه می توانیم به پرسش های زمانه پاسخ دهیم و به مسایلی بپردازیم که هر لحظه نو می شوند و سؤالاتی تازه را مطرح می کنند.» ۲۲ آوریل ۲۰۱۷/ ۲ اردیبهشت ۱۳۹۶؛ «در یکصدودهمین نشست تخصصی ماهانه بنیاد باران» -> محمد خاتمی
• «ما بزرگترین چشمه قدرت را دیدیم و او را خدا خواندیم. ما می توانستیم هر لقب دیگری که مایل بودیم به او بدهیم، مانند: ژرفنا، تاریکی مطلق، روشنایی مطلق، ماده، روح، امید نهایی و یا سکوت. اما هرگز فراموش مکن که ما اسمش را تعیین کردیم.» -> نیکوس کازانتزاکیس
• «متاع کفر و دین بی مشتری نیست// گروهی این، گروهی آن پسندند» -> باباطاهر عریان
• «مذاهب خواهند مرد وقتی که واقعیت آن ها برملا شود.» -> اسکار وایلد
• «مذهب، آهِ شکسته در گلوی محرومان رنج دیده و ریشخند دنیای سنگ دلی است که زائیدهٔ روح بی جان شرایط اجتماعی می باشد. دین افیون ملت ها است.»• «مذهب، انسان را نمی سازد؛ انسان مذهب را می سازد. مذهب ساخته انسانی است که در شرایط و جامعه معینی می زیست. دین در واقع تئوری عام، دائره المعارف، معیارهای اخلاقی و بطور کل منطق آن جامعه معین به زبانی عامیانه است. محصولات تئوریک جامعه و اشکالی که آگاهی (شعور) بخود می گیرد (در شکل مذهب، فلسفه، اخلاقیات وغیره) همه از مناسبات تولیدی و اجتماعی میان انسانها سرچشمه گرفته است.» (نقل به معنی از "درآمدی بر نقد فلسفه حق هگل") -> کارل مارکس
• «مذهب تمثیلی از خوشبختی تخیلی مردم است و از بین بردنش تمثیلی از مطالبه کردن خوشبختی واقعی»• «مذهب با آنکه حقیقتأ دائمأ در تغییر است، معتقدین و پیشوایان آن، آن را جامد و دائمأ صحیح و لایتغییر می دانند. اما مذهب مطابق با معلومات زمان اصلاح می گردد؛ ولی دیگر «مذهب اصلاح شده» آخرین درجه ترقی مذهب است. ظهور طبقه روحانیون نیز مانند طبقات دیگر برحسب طبیعت خودِ هیئت جامعه بوده و به مجرد اینکه تاریخ، وجود آنها را نالازم دانست ضعیف شده و به خودی خود از میان رفته اند. عقاید آنها که خود هم مانند عموم معتقد بوده اند، عقاید عمومی و مناسب با درجه تمدن زمان بوده است. ممالکی که رو به ترقی می باشند مذهب را از حکومت جدا می نمایند.» -> تقی ارانی
• «مذهب بهترین تانک جنگی است ولی بدترین پالتو است.» -> ضرب المثل آمریکایی
• «مذهب به مثابه یوغی ذهنی است که توده های زحمت کش را در همه جا به قبول یک زندگی فقیرانه و منزوی محکوم و مورد تعدی و استثمار دیگران قرار می دهد. دین، افیون ملت هاست. مذهب همانند مسکری مجازی است که برده گانِ سرمایه، در نیمه راه تحقق حیثیت انسانی و یک زندگی شرافتمندانه، می نوشند.» -> لنین - سوسیالیسم و مذهب
• «مذهب، بیش از هرچیز متکی به ترس بوده و بر مبنای ترس استوار است.» -> برتراند راسل
• «مذهب بیمارستان روح است، روحی که دنیا آنرا مجروح کرده است.» -> ژان آنتوان پتی - سن Geistesfunken und Gedankensplitter
• «مذهب پنهان در آلمان، پانته ایسم است.» -> هاینریش هاینه
• «مذهب تنها پدیده ماوراء الطبیعه ای است که توده ها قادر به درک و پذیرش آنند.»• «مذهب توهینی به حرمت بشریت است. انسان های نیکوکار به عمل خیر خود و شیطان صفتان به زشتکاری خود ادامه می دهند، خواه متدین خواه مرتد. اما انسان نیک برای ریاکار شدن، نیاز به دین دارد.» -> استیون واینبرگ
• «مذهب چیز مفیدی است حتی برای انسان ها هم لازم است.» -> ژان ژاک روسو
• «مذهب، چیزی نیست بجز سایه ای که کهکشان بر عقلانیت انسان افکنده است.» -> ویکتور هوگو
• «مذهب خدمت بزرگی به عشق نمود وقتی که آن را گناه اعلام کرد.» -> آناتول فرانس
• «مذهب خرافات است و مردم را برای انتخاب گزینه دیگری آگاه می کند.» -> پیتر اوستینف
• «مذهب داشتن وظیفه انسان ها است برای محافظت خود.» -> امانوئل کانت
• «مذهب ریشهٔ فلسفه وجودی انسان است.» -> آگوست ویلهلم شلگل
• «مذهب زهر است» -> مائو تسه تونگ
• «مذهب شاهکار خدا است ولی شیطان آن را کامل کرده است.» -> پیتر اوستینف
• «مذهب، فلسفه ای است که خم شده است تا بچه ها را در آغوش بگیرد.» -> تئودور جوفروی
• «مذهب متکی به تفاوت های اساسی بین انسان و حیوان است - حیوانات فاقد مذهب اند.» -> لودویگ فویرباخ
• «مذهب نیروی بزرگی است، تنها نیروی محرکه واقعی جهان، اما شما بایستی دیگران را از طریق مذهب خودشان به حرکت وادارید نه از طریق مذهب خودتان.» -> جورج برنارد شاو
• «مذهبی که از علم و دانش می ترسد، آبروی خدا را می برد و دست به خودکشی می زند.» -> رالف والدو امرسون
• «مذهبی که به عقلانیت اعلان جنگ کند در نهایت شکست خورده است.» -> امانوئل کانت
• «مسخرگی و قوادی و دف زنی و غمازی و گواهی به دروغ دادن و دین به دنیا فروختن و کفران نعمت پیشه سازید تا پیش بزرگان عزیز باشید و از عمر برخوردار گردید.» -> عبید زاکانی
• «مسلمانان باید امروز با تمسک به کتاب آسمانی و سنت دینی خود، مبشّران صلح و امنیت و آزادی و عدالت باشند و قدرت های بزرگ نیز نباید با تحریک گروهی که جز حقد و کینهٔ مسلمانان را در سینه ندارند جنگ تبلیغاتی و نظامی علیه مسلمانان را ادامه دهند.» -> محمد خاتمی
• «ملتی که همیشه در فقر، بی سوادی و ناآگاهی نگه داشته شده، خریدار متاع بنیادگرایی مذهبی است. از طرف دیگر سیاستمداران ما هم از این دور باطل جنگ و خشونت سود جسته و بر قدرت و ثروت خود می افزایند. جهالت باعث لجاجت ما شده و لجاجت ما باعث خشونت ما شده است.» -> صدیق برمک
• «من به این دلیل مخالف مذهب هستم که مارا به راضی بودن و سرسپردگی تعلیم می دهد تا از درک علمی جهان ناتوان باشیم.» -> ریچارد داوکینز
• «من تحت هیچ شرایطی نمی توانم بپذیرم که فردی- هرکه می خواهد باشد- آرزو کند که تعالیم دین مسیح واقعی باشد؛ اگر چنین آرزویی به حقیقت بپیوندد، آیات انجیل مبین این است که بی ایمان ها، که من پدر، برادر و بیشتر دوستانم را جزو این گروه می دانم، به عذاب جاودانی گرفتار خواهند شد. این آموزشی است نفرت انگیز.» -> چارلز داروین
• «من دین را به دیده یک بیماری و منشأ رنج های بی شمار می نگرم.» -> برتراند راسل
• «من لامذهب هستم!» -> هراس - Sermones 1, 9, 70
• «نخستین قانون، خداشناسی است. نخستین قانون را که اجرا کنی، به هیچ قانون دیگری نیاز نخواهی داشت.» -> یوهان ولفگانگ گوته
• «هالهٔ مذهب، پوششی است که لامذهبی را می پوشاند.» -> ژان ژاک روسو

[ویکی اهل البیت] تردید نیست در این که هر یک از افراد انسان در زندگی طبعاً به هم نوعان خود گراییده در محیط اجتماع و زندگی دسته جمعی اعمالی انجام می دهد و کارهایی که انجام می دهد از همدیگر بیگانه و بی رابطه نیستند و اعمال گوناگون وی مانند خوردن و نوشیدن و خواب و بیداری و گفتن و شنیدن و نشستن و راه رفتن و اختلاط ها و معاشرت ها در عین حال که صورتاً از همدیگر جدا و متمیز می باشند با همدیگر ارتباط کامل دارند، هر کاری را در هر جا و به دنبال هر کار دیگر نمی شود کرد بلکه حسابی در کار است.
پس اعمالی که انسان در مسیر زندگی انجام می دهد تحت نظامی است که از آن تخطی نمی کند و در حقیقت از یک نقطه مشخصی سرچشمه می گیرد و آن این است که انسان می خواهد یک زندگی سعادتمندانه داشته باشد که در آن تا می تواند کامروا بوده به خواسته و آرزوهای خود برسد و به عبارت دیگر: تا می تواند نیازمندی های خود را از جهت بقای وجود، به طور کامل تری رفع نماید.
و از اینجاست که انسان پیوسته اعمال خود را به مقررات و قوانینی که به دلخواه خود وضع کرده یا از دیگران پذیرفته، تطبیق می کند و روش معینی در زندگی خود اتخاذ می نماید. برای تهیه وسائل زندگی کار می کند؛ زیرا تهیه وسائل زندگی را یکی از مقررات می داند، برای التذاذ ذائقه و رفع گرسنگی و تشنگی، غذا می خورد و آب می آشامد؛ زیرا خوردن و آشامیدن را برای بقای سعادتمندانه خود ضروری می شمرد و به همین قرار...
قوانین و مقررات نامبرده که در زندگی انسان حکومت می کند به یک اعتقاد اساسی استوارند و انسان در زندگی خود به آن تکیه داده است و آن تصوری است که انسان از جهان هستی که خود نیز جزئی از آن است، دارد و قضاوتی است که در حقیقت آن می کند. مجموع این اعتقاد و اساس (اعتقاد در حقیقت انسان و جهان) و مقررات متناسب با آن که در مسیر زندگی مورد عمل قرار می گیرد، «دین» نامیده می شود.
این یک تعریف عام از دین است و بنابر آن، هرگز انسان (اگر چه به خدا نیز معتقد نباشد) از دین (برنامه زندگی که بر اصل اعتقادی استوار است) مستغنی نیست.
قرآن مجید نیز نظر نامبرده را تأیید نموده، می فرماید: «ولکل وجهة هو مولیها فاستبقوا الخیرات؛ برای هر کدامتان وجهه و هدفی است که آن را پیش می گیرد. پس در کارهای نیک به همدیگر پیشی و سبقت بگیرید - تا به هدفی عالی برسید -». (سوره بقره/ آیه 148)
اساساً در عرف قرآن، دین به راه و رسم زندگی اطلاق می شود و مؤمن و کافر حتی کسانی که اصلا صانع را منکرند بدون دین نیستند زیرا زندگی انسان بدون داشتن راه و رسمی خواه از ناحیه نبوت و وحی باشد یا از راه وضع و قرارداد بشری اصلا صورت نمی گیرد، خدای متعال در وصف ستمگران که با دین خدائی دشمنی دارند، از هر طبقه و صنف بوده باشند می فرماید: «الذین یصدون عن سبیل الله و یبغونها عوجا؛ کسانی که مردم را - از راه خدا برمی گردانند و راه خدا را - راه و رسم زندگی فطری - را در حالی که کج کرده اند، قصد می کنند و پیش می گیرند». (سوره اعراف/ آیه 45)

[ویکی الکتاب] معنی دِینَ: پاداش - به معنای مطلق جزا است ، چه وعده باشد و چه وعید -مجموع یا قسمتی ازاحکامی که خداوند بر انبیای خودش نازل کرده (در جمله "أَلَا لِلَّهِ ﭐلدِّینُ ﭐلْخَالِصُ " منظور عبادت است)
معنی دَیْنِ: دِین - وام
معنی دِینُکُمْ: دین شما
معنی مِّلَّةَ: دین - کیش - آیین - طریقهای که انتخاب و اتخاذ شده باشد
معنی أَجَلٍ: موعد - مدت مقرر (کلمه أجل به معنای غایت و نهایتی است که زمان دین و یا هر چیز دیگری بدان منتهی میگردد ، گاهی هم اطلاق میشود به مجموع زمان دین ، نه آخر آن ، ولی استعمالش غالبا در همان معنای اول است )
معنی مُّؤَجَّلاًَ: مدت دار- موعد دار (اسم مفعول از کلمه أجل به معنای غایت و نهایتی است که زمان دین و یا هر چیز دیگری بدان منتهی میگردد ، گاهی هم اطلاق میشود به مجموع زمان دین ، نه آخر آن ، ولی استعمالش غالبا در همان معنای اول است )
معنی أُمَّتُکُمْ: امّت شما - دین شما (اصل در این کلمه قصد کردن است لذا به گروهی از مردم اطلاق می شود که قصد و هدف مشترکی داشته باشند یا طریقه و دینی که مقصود باشد )
معنی لَا یَزَالُونَ: زوال نمی پذیرند-پیوسته (عبارت " لَا یَزَالُونَ مُخْتَلِفِینَ " یعنی همواره (در امر دین ) در اختلافند )
معنی یُکَذِّبُکَ: تو را به تکذیب وا می دارد (عبارت "فَمَا یُکَذِّبُکَ بَعْدُ بِـﭑلدِّینِ " یعنی :[ای انسان!] پس چه چیزی تو را بعد [از این همه دلایل] به تکذیب دین و [روز قیامت]، وامیدارد؟)
معنی أُمَّةً: گروهی از مردم(که بواسطه دین واحد یا مکان و زمان واحد گرد هم باشند و قصد و هدف مشترکی داشته باشند) - دین (در عبارت "بل قالوا انا وجدنا اباءنا علی امة و انا علی آثارهم مهتدون "کلمه امت به معنای طریقهای است که مقصود آدمی باشد چون ماده أم ، یؤم به معنای...
معنی أَهْلِ: اهل-خانواده (خواص آدمی از زن و فرزند و عیال است .کلمه اهل به معنای آن کسی است که : یک خانه ، او و مثل او را در خود جمع میکند و یا خویشاوندی و یا دین آنان را جمع مینماید ، پس اهل خانه و اهل دین و اهل بیت ، به معنای کسانی است که یک خانه و یک دین و یک د...
معنی مَا یُکَذِّبُکَ: چه تو را واداشته که (جزای روز قیامت را) تکذیب کنی (عبارت "فَمَا یُکَذِّبُکَ بَعْدُ بِـﭑلدِّینِ " یعنی :[ای انسان!] پس چه چیزی تو را بعد [از این همه دلایل] به تکذیب دین و [روز قیامت]، وامیدارد؟)
معنی یُظْهِرَهُ: تا آن را غلبه دهد - تا آن را پیروز کند(کلمه اظهار وقتی در مورد چیزی علیه چیز دیگر استعمال میشود ، معنای غلبه را میدهد ، وقتی میگوییم دین اسلام را بر سایر ادیان اظهار داد ، معنایش این است که آن را بر سایر ادیان غلبه داد)
معنی مُّقْتَصِدٌ: میانه رو- معتدل (اقتصاد به معنای گرفتن قصد ، و قصد به معنای میانه است ، پس اقتصاد به معنای میانه روی در امور و پرهیز از افراط و تفریط در امور است ، و امت مقتصده امتی است که در امر دین و تسلیم نسبت به دستورات الهی میانه رو و معتدل باشد )
تکرار در قرآن: ۱۰۱(بار)

[ویکی فقه] دین (ابهام زدایی). دین ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • دین (شریعت)، به کسر دال، مجموعه قوانین الهی• دین (قرض)، به فتح دال، مال کلّی ثابت بر ذمه شخص برای دیگری• دین شرعی، به کسر دال و سکون یاء، در مقابل دین عرفی
...

[ویکی فقه] دین (حدیث). دَیِّن، از اصطلاحات بکار رفته در علم حدیث بوده و از الفاظ مدح راوی به شمار می آید.
یکی از الفاظ مدح اصطلاح "دیّن" است و در این که این اصطلاح مفید چیست؟ کلام دانشمندان علوم حدیث به صورت متفاوت بیان شده است که ذیلا اشاره می گردد.
← دیدگاه علماء
۱. ↑ سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه، ص۱۷۴.
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «دین»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۹/۱۱.
...

[ویکی فقه] دین (شریعت). مجموع دستورهای خداوند متعال به بندگان را، دین گویند. عنوان یاد شده در بابهای جهاد، نکاح، ارث و قصاص به کار رفته است.
دین عبارت است از شریعت مقدّس؛ اعم از اصول و فروع که پیامبران الهی آن را از طریق وحی دریافت و به بندگان خدا ابلاغ کرده اند.

جهاد
احکام مربوط به دین در باب جهاد

← سکونت در سرزمین کفر
احکام مربوط به دین در باب نکاح

← اختلاف در دین در مسأله ازدواج
...

[ویکی فقه] دین (فقه). مجموع دستورهای خداوند متعال به بندگان را، دین گویند. عنوان یاد شده در بابهای جهاد، نکاح، ارث و قصاص به کار رفته است.
دین عبارت است از شریعت مقدّس؛ اعم از اصول و فروع که پیامبران الهی آن را از طریق وحی دریافت و به بندگان خدا ابلاغ کرده اند.
مجمع البحرین ج۲، ص۷۶، واژۀ« دین».
احکام مربوط به دین در باب جهاد

← سکونت در سرزمین کفر
احکام مربوط به دین در باب نکاح

← اختلاف در دین در مسأله ازدواج
...

[ویکی فقه] دین (قرض). مالی که به صورت کلی ثابت بر ذمه شخص هست و ذمه شخص به آن مشغول می باشد را دَین گویند. دین، عنوان بابی مستقل در فقه است که فقها در این باب به تفصیل از احکام آن سخن گفته اند.برخی نیز احکام آن را تحت عنوان قرض مطرح کرده و برخی هر دو را باهم عنوان یک باب قرار داده اند.
مال کلّی ثابت بر ذمّۀ شخص برای دیگری را دَین گویند.

← تعریف اول
تفاوت دین با قرض در اعم بودن آن است؛ بدین معنا که قرض یکی از اسباب دین به شمار می رود؛ زیرا دین- همان گونه که گذشت- هر مال کلّی ای است که بر ذمّۀ فرد ثابت باشد؛ لیکن قرض عبارت است از تملیک مال به دیگری در برابر ضمانت پرداخت مثل یا قیمت آن توسط او، که سبب اشتغال ذمّۀ قرض گیرنده می شود. به طلبکار «دائن» و به بدهکار «مدیون» و «مدین» گویند و به هر دو «غریم» اطلاق شده است.

دین در فقه
دین، عنوان بابی مستقل در فقه است که فقها در این باب به تفصیل از احکام آن سخن گفته اند.
برخی نیز احکام آن را تحت عنوان قرض مطرح کرده و برخی هر دو را باهم عنوان یک باب قرار داده اند.

اقسام دین
...