گردیزی

ابوسعید عبدالحیّ بن ضحاک بن محمود گَردیزی تاریخ نگار و جغرافی دان ایرانی همدوره با فرمانروایی غزنویان بود.
زین الاخبار
از مورخان برجسته ایرانی است که در نیمه اول قرن پنجم هجری، در روزگار سلطنت عبدالرشید غزنوی پسر سلطان مسعود غزنوی، می زیست. از احوال او اطلاعاتی در دست نیست جز این که منسوب به گردیز است و آن منطقه ای است در یک منزلی غزنه بر جادهٔ هند. وی در غزنین سکونت داشت و در همین شهر کتاب خود را نوشت. در اواخر زندگی ابوریحان بیرونی (درگذشتهٔ ۴۴۰ ه‍. ق) با او دیدار کرد. اثر برجستهٔ او زین الاخبار مشهور به تاریخ گردیزی پیرامون سال ۴۴۰ هجری قمری نگاشته شده است، و مشتمل است بر تاریخ عالم و اسلام از قدیم ترین روزگار تا تااندکی بعد از ۴۴۰ مقارن با پایان پادشاهی مودود غزنوی، پسر سلطان مسعود غزنوی، که به نثری پخته نوشته شده است. از مختصات کلام گردیزی رعایت جانب ایجاز، ذکر رئوس حوادث و اجتناب از اطناب و عدم ورود در جزئیات است. با آن که در کلام گردیزی لغات تازی کم نیست، اما شیوهٔ نگارش او کهنه و نزدیک به نثر سامانی است.