کلمه جو
صفحه اصلی

شنب غازان

فرهنگ فارسی

چون غازان خان دین اسلام پذیرفت خواست مانند بزرگان دینی و سلاطین اسلامی برای خود مقبره ای بسازد تا زاهدان و عابدان در آنجا زندگی کنند و او را پس از مرگ بذکر خیر یاد نمایند. بهمین منظور در مغرب تبریز در محلی که شام غازان یا شنب غازان نامیده میشود عمارتی ساخت که قبه آن بسیار عظیم بود و بنای آن در سال سوم سلطنت او شروع شد و در ۷٠۲ ه.ق . بپایان رسید . شکل قبه ۱۲ ضلعی و بر هر ضلع آن صورت برجی را نقش کرده بودند . این قبه از داخل و خارج بنقوش بسیار زیبا مزین بود . گویند سیصد من لاجورد در نقش و نگار های سقف آن بکار رفته . غازان پس از اتمام قبه املاکی در ایران و عراق وقف کرد و تولیت آنرا بخواجه صدرالدین ساوجی و خواجه رشیدالدین فضل الله سپرد و بعد بنا های بسیار در اطراف قبه بنا نهاد و عایدات این موقوفات تقریبا در سال بدو کرور تومان میرسید . توضیح از فحوای عبارات تاریخ غازانی بر میاید که [ شم ] قبل از ساختن قبه و ابواب البر نام محلی بود که بعدا از طریق تسمیه حال باسم محل به شام غازان معروف شده .

لغت نامه دهخدا

شنب غازان. [ شَم ْ ب ِ] ( اِخ ) نام گنبد غازان خان در تبریز که سلطان محمودغازان خان بن ارغون خان ساخته است. ارتفاع آن را یکصدوبیست گز و قطرش را شصت گز نوشته اند. اکنون خراب است.( از انجمن آرا ) ( آنندراج ). گنبد سلطان غازان در تبریز که حوالی آن از آبادانی شهری شده است. ( یادداشت مؤلف ). یکی از بناهای عالی که غازان برای مدفن خود ساخت و در آنجا مدفون است. ( یادداشت مؤلف ). در تداول آن را شام غازان گویند، چه غازان خان ( 694 - 703 هَ. ق. ) در محل شام تبریز که در سه ربعفرسنگی جنوب تبریز قرار داشت ، قبه ای ساخت از عجایب ابنیه اسلامی و این بنا در سال سوم سلطنت غازان شروع و در 702 هَ. ق.به انتها رسید. این بنا را بعدها شنب غازان یا شام غازان خواندند. ( تاریخ مغول عباس اقبال صص 304 - 305 از حاشیه برهان چ معین ). و رجوع به تاریخ مغول ص 280، 284، 310، 305 و 563 و نشریه دانشکده ادبیات تبریز سال دوم شماره 1 و 2 و 3 و تاریخ ادبیات ایران ادوارد براون ج 3 ص 224 و 386 و شام غازان و شنب شود.

دانشنامه عمومی

مختصات: ۳۸°۰۴′۵۱″شمالی ۴۶°۱۴′۱۸″شرقی / ۳۸٫۰۸۰۹۵°شمالی ۴۶٫۲۳۸۳۴۴°شرقی / 38.08095; 46.238344
قبهٔ عالی (گنبد بزرگ، مقبرهٔ غازان خان)
مسجد جامع
مدارس
مدرسهٔ حنفیه
مدرسهٔ شافعیه
مدرسهٔ حکیمیه
شَنْب ِ غازان، غازانیّه یا شامِ غازان (تلفظ محلی: شام ْغازان) نام یکی از محلّه های تاریخی شهر تبریز است. این محله بیش تر به علت تاریخ مستقل و باشکوه آن مشهور است.
این محله در زمان ایلخانان در قالب روستایی به نام شنب یا شام ابتدا با نام ارغونیه توسعه یافته و سپس با نام غازانیه به یک شهر اقماری برای تبریز تبدیل شد. رونق و شکوه اصلی این محله در همین زمان و با نام غازانیه بود.
در قرن هشتم از این شهر به عنوان اثری که در ایران مانندش پیدا نمی شود یاد شده است.

دانشنامه آزاد فارسی

شَنْبِ غازان
(یا: شام غازان؛ قبة الاسلام) مجموعه بنای غازان خان مغول در قریۀ شام (شم یا شنب) در غرب تبریز. در میان باغ عادلیۀ ارغون خان بود و غازانیه نام داشت. از برج آرامگاه دوازده ضلعی گنبددار او با ارتفاع ۱۳۰ متر و قطر۳.۵ متر و نمای کاشی کاری و مقرنس کاری که با نقش برج های دوازده گانه تزیین شده بود، مسجد جامع، خانقاه درویشان، مدرسۀ شافعیه، مدرسۀ حنفیه، بیت الکتب یا کتابخانه، دارالشفاء، رصدخانه، حکیمیه برای اقامت حکیمان و پزشکانی که از مناطق دیگر می آمدند، بیت السیاده برای اقامت سادات مسافر، بیت المتولی، آب انبار، حمام و یک حوض خانه بزرگ تشکیل می شد. در کنار مدرسه مهمان سرایی برای اقامت و اطعام مسافران ساخته شده بود. مجموعه بناهای شهرک شنب غازان از نمونه های عالی معماری دورۀ مغول به شمار می رفت. باغ عادلیه مملو از درختان میوه به خصوص درخت انگور بود. تاریخ احداث آن را ۶۹۹ یا ۷۰۲ق نوشته اند. شنب غازان تا ۱۰۱۹ق پابرجا بود، در آن سال به فرمان شاه عباس اول برای استفاده از مصالح آن در بنای قلعۀ رشیدیه تخریب شد. اما گنبد آن باقی بود. در دورۀ مظفرالدین شاه قاجار سنگ های مرمر تپۀ غازان خان به عمارت عالی قاپو منتقل شد و در دورۀ پهلوی جلو حیاط موزۀ آذربایجان نصب شد. به مرور زمان با احداث خانه های مسکونی در محل شنب غازان، محله ای به همین نام به وجود آمد. به آن قره ملک نیز می گفتند.


کلمات دیگر: